کبنانیوز - رانت مومنانه

بررسی وامی که «مجید عشقی» برای خود و دیگر اعضای هیات‌مدیره سازمان بورس گرفت

روزنامه سازندگی نوشت: «عشقی»‌ها همیشه در تاریخ ایران سرشناس بوده‌اند. از سیدمحمدرضا کردستانی ملقب به میرزاده عشقی که شاعر و روزنامه‌نگاری وطن‌پرست و آزاده بود، تا مجید عشقی که در آخرین روزهای حضورش در سازمان بورس و اوراق بهادار پایش لغزید و وام میلیاردی برای خودش و همسنگرانش جور کرد. البته منصفانه نیست که آن عشقی را با این عشقی مقایسه کنیم که اولی شاعر و نمایشنامه‌نویس و روزنامه‌نگاری قابل احترام بود که روزنامه قرن بیستم را منتشر کرد و در نهایت ترورش کردند. دومی اما فارغ‌التحصیل دانشگاه امام صادق و رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار است که این روزها شایعات زیادی درباره‌اش مطرح می‌شود. آن عشقی قابل احترام را کنار می‌گذاریم و به این عشقی پرحاشیه می‌پردازیم که دوران حضورش در بازار سرمایه با اتفاقات ناگوار زیادی همراه بود و دست بر قضا میلیون‌ها ایرانی در همین روزگار، اندوخته‌های خود را از دست دادند.
اما ماجرای وام عشقی چیست؟
درحالی‌ که وزیر امور اقتصادی و دارایی به زودی تیم جدیدی روانه بازار سرمایه می‌کند، رئیس فعلی سازمان بورس که منصوب دولت قبل است و اعضای هیات‌مدیره سازمان در روزهای آخر کاری خود جمعاً ۱۰.۵ میلیارد تومان وام ۱۰ ساله با نرخ ۴ درصد برای خود تصویب کرده‌اند. در این میان، سهم مجید عشقی ۲.۷ بوده و بقیه ۱.۹ میلیارد تومان سهم برده‌اند. پس از آنکه تصویر نامه مربوطه توسط شبکه شرق منتشر شد، عبدالناصر همتی بلافاصله واکنش نشان داد. او در صفحه شخصی‌اش در ایکس نوشت: «پس از نامه سازمان بازرسی در مورد وام قرض‌الحسنه دریافتی توسط رئیس و اعضای هیات‌مدیره سازمان بورس، موضوع را جهت بررسی سریع کارشناسی و اعلام ‌نظر به مرکز بازرسی وزارتخانه ارجاع داده‌ام.‏ در دولت چهاردهم برای حذف رانت‌ها آمده‌ایم و اجازه ویژه‌‌خواری به هیچ‌کس نخواهیم داد». نکته‌ای که در این میان پنهان ماند این بود که وزیر اقتصاد در نوشته کوتاهش فاش کرد که اولین بار سازمان بازرسی درباره وام دریافتی مجید عشقی و همکارانش به او نامه نوشته و او نیز نامه را به بازرسی وزارتخانه ارجاع داده است. پیام نهفته در نوشته آقای همتی نشان می‌دهد که قوه قضائیه آغاز کننده اصلی این افشاگری بوده است. اما مجید عشقی در واکنش به وام ۲.۷ میلیاردی خبرساز خود گفت: پرداخت تسهیلات در سازمان بورس و اوراق بهادار براساس مصوبه شورای عالی بورس و براساس قوانین و مقررات بوده است. وی افزود: اینکه گفته می‌شود هیات‌مدیره سازمان برای خودش وام تصویب و پرداخت کرده قطعاً یک دروغ بزرگ است. عشقی تاکید کرد: شورای عالی بورس براساس ماده ۴ قانون بازار مسئولیت در واقع تعیین حقوق و دستمزد و مزایای اعضای هیات‌مدیره سازمان بورس رو بر عهده دارد؛ لذا این مبالغ براساس مصوبه شورا پرداخت شده است. او ادامه داد: این مصوبه صرفاً برای اعضای هیات‌مدیره نبوده؛ بلکه برای کل کارکنان سازمان بورس و اوراق بهادار است. عشقی اظهار کرد: در سازمان به خاطر شرایط خاص و محدودیت‌های متعددی که برای کارکنان و مدیران وجود دارد، لازم است این تسهیلات پرداخت شود و شورای عالی بورس هم براساس همین این اقدام را انجام داده است.
همه می‌دانیم در عرف بازارهای مالی، این ارقام زیاد نیست اما به چند دلیل حاشیه‌ساز شده است.
دلیل اول این است که هزاران سهامدار در سال‌های گذشته بسیار بیشتر از این ارقام را در بازار سهام زیان کرده‌اند اما سود سازمان بورس هرگز کم نشده است.
دوم اینکه، مجید عشقی به گروهی مدعی‌اخلاق منتسب است که مدیران دولت‌های قبل را فاسد و بی‌اخلاق می‌دانند اما خود را سالم و مدافع حقوق مردم می‌خوانند.
سوم اینکه زمان تصویب وام، چند روز پس از شهادت سیدابراهیم رئیسی است که سوال‌های زیادی در ذهن متبادر می‌کند. چنان‌ که اقتصادآنلاین در این زمینه نوشت: درست بعد از مراسم هفتم شهید رئیسی و در اوج ریزش بازار، تنها دغدغه رئیس سازمان شخص خودش بود. در روزهایی که قرمزی تابلوی بورس، چشم سهامداران را خون کرده بود، شورای عالی بورس با وام ۱۰ میلیاردی با بازپرداخت ۱۰‌ساله و نرخ ۴ درصدی هیات‌مدیره سازمان موافقت کرد.
چهارم اینکه، مجید عشقی و دوستانش زمانی اقدام به دریافت چنین وامی‌ می‌کنند که می‌دانند با تغییر دولت جدید ممکن است در سازمان جایی نداشته باشند. آقای عشقی اگر مبلغ این وام را در بانک سپرده کند، هر ماه چیزی حدود ۷۰ میلیارد تومان سود دریافت می‌کند که اگر هر ماه ۳۰ میلیون تومان قسط بابت آن پرداخت کند، باز هم ماهی ۴۰ میلیون تومان در جیب می‌گذارد. این میزان سود، معادل حقوق سه کارگر است.
پنجم اینکه، مجید عشقی در دوران مدیریتش چشم بر برخی تخلفات بزرگ بست و به دلیل کم‌تجربگی‌اش فرصت‌های زیادی به دارندگان اطلاعات نهانی داد. وقتی چنین وامی برای خود در نظر می‌گیرد، سوال‌های زیادی در ذهن نقش می‌بندد که نکند اتفاق‌های گذشته هم به خاطر حواس‌پرتی و کم‌تجربگی‌اش نبوده است.
عصر عشقی بورس
طوری که موهایش سفید شده، آدم فکر می‌کند با مردی ۷۰ ساله طرف است که موهایش در افت‌وخیزهای زیاد نظام اداری، یکپارچه سفید شده اما رزومه‌اش می‌گوید که او وقتی ۴۲ سال داشته به ریاست سازمان بورس منصوب شده است. سازمانی که زمانی سکان آن در دستان افراد خوشنام و با عزت‌نفسی چون الله‌داد رجایی‌سلماسی و سیداحمد میرمطهری بوده است. نقل است که میرمطهری وقتی سازمان را ترک می‌کرد، فقط پوشه‌ای با خود برد و هیچ توشه‌ای برای خود برنداشت اما مجید عشقی وقتی سازمان را ترک می‌کند صدها پرسش، بی‌پاسخ می‌ماند. عشقی، همان مدیری است که در اردیبهشت ۱۴۰۲ یکی از مفسده‌برانگیزترین وقایع تاریخ بازار سهام مقابل چشمانش رخ داد. روزی که به تعیبر اقتصادآنلاین سیاه‌ترین روز تاریخ بورس کشور است. روزی که به علت عدم‌تقارن اطلاعاتی، برخی خواص با تمام قدرت دست به فروش زدند و سهامداران از همه‌جا بی‌خبر منتظر واکنش جناب رئیس ماندند. عشقی نیز شناسایی سود توسط برخی معامله‌گران را علت ریزش بازار دانست. اما این عدم‌تقارن اطلاعاتی رانت چند ده هزار میلیاردی برای مطلعین و ضرر مستقیم برای سهامداران به ارمغان آورد. در زمان مدیریت آقای عشقی در بازار سهام، اتفاقات زیاد دیگری هم رخ داد؛ ازجمله وقایعی که حول‌وحوش کارگزاری تدبیرگر سرمایه به وجود آمد. در روزهای پایانی ماه مهر، برخی افراد متوجه اتفاقات عجیبی در حساب کاربری‌شان در سایت کارگزاری «تدبیرگر سرمایه» شدند. ازجمله اینکه؛ سهمی که افراد خریده بودند در فهرست خریدشان درج نشده بود. برخی دیگر هم متوجه شدند سهام خریداری شده در فهرست‌شان وجود دارد اما در سایت سپرده‌گذاری مرکزی موجود نیست. برخی هم قادر به خرید‌وفروش جدید نبودند و کارگزاری هم پاسخ درستی به پرسش‌ها نمی‌داد. همین ابهامات باعث شک برخی مشتریان کارگزاری تدبیرگر سرمایه شد و پیگیری این افراد سرنخ‌های مهمی از یک اتفاق نگران‌کننده در این کارگزاری به دست نهاد ناظر داد. اغلب مشتریان این کارگزاری متوجه شدند سهمی که خریده‌اند، نه در سامانه آنلاین کارگزاری ثبت شده و نه سایت سپرده‌گذاری سوابق آن را دارد. این افراد پس از آنکه گردش حساب جدیدی از حساب کاربری خود تهیه کردند متوجه شدند سهم‌شان فروخته شده اما پولی به حساب‌شان منتقل نشده است. نکته قابل توجه این بود که نهادهای ناظر متوجه اتفاقات نشده‌اند و مشتریان کارگزاری متوجه وقوع تخلفات شده و مراتب را به نهادهای ناظر اطلاع داده‌اند.
مجید عشقی کیست؟
فعالیت عشقی در سازمان بورس از مهرماه ۱۴۰۰ آغاز شد. روند بورس تهران در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ در مجموع نزولی بود. شاخص کل بورس تهران در پایان خردادماه ۱۴۰۰ در محدوده یک میلیون و ۱۶۰ هزار واحد قرار داشت. یک روز پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری شاخص کل رشد ۱۴ هزار واحدی را پشت سر گذاشت. این روند صعودی در دوره انتقال قدرت به دولت سیزدهم، کم‌وبیش ادامه یافت، به طوری که در بازه‌زمانی برگزاری انتخابات تا مراسم تحلیف مقام ریاست‌جمهوری شاخص کل بیش از ۲۴۵ هزار واحد معادل ۲۱ درصد رشد کرد. رشد شاخص در دوره انتقالی نشان از امید فعالان بازار به وعده‌های ابراهیم رئیسی و حمایت دولت از بورس داشت. سهامداران منتظر تحقق وعده‌های ابراهیم رئیسی بودند اما پس از رونمایی کابینه جدید، روند کلی شاخص نزولی شد.
استعفای عشقی
مجید عشقی حتی استعفایش هم عشقی است. چند بار خبر استعفای او منتشر شده اما دوباره تکذیب شده است. ۳۰ آبان‌ماه سال ۱۴۰۱ بود که خبر استعفای مجید عشقی تکذیب شد و پایگاه خبری بازار سرمایه- وابسته به سازمان بورس- اینطور نوشت که شورای عالی بورس با استعفای عشقی مخالفت کرد و مجید عشقی همچنان رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار است. این موضوع مربوط می‌شد به وضعیت بازار سرمایه در سال ۱۴۰۱، روزهایی که انتقادات علیه سازمان بورس شدت گرفته بود. اما با نرفتن عشقی، طرحی به نام سهام‌یار در بازار ارائه شد تا تلاشی برای برگرداندن اعتماد اهالی بازار سرمایه به این بازار و البته کنترل موج فروش سهام و کاهش انتقادات از مدیریت بورس تهران باشد. مسئولان طرح سهام‌یار را اقدام مهم و بزرگ در بازار سرمایه در دوران مدیرت خود عنوان می کردند. اما بازار دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های خلق‌الساعه را بیشتر در ذهن داشته و دارد.
عشقی بر کرسی ریاست ماند و بازار در اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۲ رقمی را برای شاخص کل دید که همه اهالی بازار سرمایه را به دیدن ارقام بالاتر نوید می‌داد. شاخص کل تا قبل از میانه اردیبهشت‌ماه سال جاری رقمی بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحدی را دید و این موضوعی شد که مجید عشقی در مورد شاخص اینطور اظهارنظر کند که شاخص و رشد شاخص جای نگرانی دارد. تا اینکه فاجعه ۱۷ اردیبهشت‌ماه رخ داد و پس از آن باز هم شایعه استعفای عشقی بر سر زبان‌ها افتاد که البته با سکوت عشقی کار خاتمه پیدا کرد و تنها در نمایشگاه بورس، رئیس سازمان در مورد برنامه‌های خود برای نیمه دوم سال ۱۴۰۲ وعده داد.
این روزها همه از وزیر امور اقتصادی و دارایی انتظار دارند که برخورد سختی با مجید عشقی داشته باشد. اخراج کم‌ترین کاری است که عبدالناصر همتی می‌تواند در حق مجید عشقی ادا کند.