دریافت لینک صفحه با کد QR
در صد سالگی جمهوری آتاتورک؛
بحران هویت پایدار ترکیه
3 مهر 1402 ساعت 11:33
به مناسبت صدمین سالگرد تاسیس جمهوری ترکیه "چیگدم آکیول" روزنامه نگار آلمانی تاریخ جدیدی از آن چه "جمهوری تقسیم شده" قلمداد کرده را روایت می‌کند.
"جغرافیا سرنوشت است" یا به ترکی Cografya kaderdir یک عبارت شناخته شده رایج در ترکیه است. این اصطلاح که به "ابن خلدون" مورخ عرب نسبت داده می‌شود جمله‌ای آشناست که ترک‌ها هنگام بررسی اوضاع کشورشان یا توصیف روابط ناآرام ترکیه با خود به زبان می‌آورند. به طور خلاصه، ترک‌ها فرصت زیادی برای استفاده از این عبارت دارند. از این گذشته، کمتر کشوری به اندازه ترکیه تحولات پویا و عقب گرد‌های مختلف را در طول قرن گذشته تجربه کرده است.
به گزارش کبنا، فرارو به نقل از قنطره نوشت، جمهوری ترکیه قرن دوم خود را در روز ۲۹ اکتبر آغاز خواهد کرد در نتیجه بی مناسبت نخواهد بود اگر بازنگری‌ای در مورد تاریخ معاصر آن کشور صورت گیرد. "چیگدم آکیول" روزنامه نگار در کتاب خود به زبان آلمانی تحت عنوان "جمهوری تقسیم شده؛ ترکیه از آتاترک تا اردوغان" Die gespaltene Republik. Die Tuerkei von Ataturk bis Erdogan چاپ شده در آوریل سال جاری میلادی در ۴۰۰ صفحه و پنج فصل مسیر پر فراز و نشیب توسعه ترکیه را به شکلی آگاهانه توضیح داده است.
همان گونه که انتظار می‌رود فصل اول کتاب به "مصطفی کمال آتاترک" بنیانگذار جمهوری مدرن ترکیه شخصیت و ایدئولوژی سیاسی او اختصاص دارد که طی چندین دهه ترکیه را شکل داده است. آکیول از معاهده لوزان که استقلال ترکیه را در ژوئیه ۱۹۲۳ میلادی برسمیت شناخت به عنوان مسیری برای اعلام جمهوریت یاد کرده و می‌نویسد: "آتاترک یک دولت مسلمان کاملا مستقل را در جهانی عمدتا مسیحی تاسیس کرد و با موفقیت قدرت‌های پیروز جنگ جهانی اول را به چالش کشید. در نیمه شب ۱۰۱ گلوله توپ به صدا درآمد که تولد دولت جدید را نوید می‌داد. بنابراین، ترکیه اولین کشور اسلامی بود که به جمهوری تبدیل شد".
همه چیز را روی سر می‌چرخاند
آکیول توضیح می‌دهد که چگونه آتاتورک فورا تصمیم گرفت کشور را برگردانده و زیر و رو کند و آن را براساس ایده خود شکل دهد. او در این باره می‌نویسد: "در حالی که سکولاریزاسیون در اروپای غربی فرآیندی طولانی و با فراز و نشیب بود آتاتورک بی حوصله و به شکلی بی‌رحمانه تغییرات را در عرض چند سال پیش برد. با این وجود، در حالی که تحولات در اروپای غربی یک تحول از پایین به بالا بود تغییر در ترکیه از بالا به پایین تحمیل شد".
او اشاره می‌کند در نهایت دیدگاه آتاتورک از کشوری در شرایط برابر با اروپا ارتباط چندانی با واقعیت‌های زندگی بسیاری از جمعیت ترکیه نداشت. او در کتاب اشاره می‌کند که سبک زندگی غرب زده مدنظر آتاترک با ارزش‌های مذهبی اکثریت ترک‌ها در تضاد بود. هم چنین، تغییرات شدیدی مانند اصلاح زبان در ترکیه با خشونت از بالا تحمیل شد. آکیول معتقد است این اصلاحات از منطق نژادپرستانه‌ای پیروی کرد که صراحتا برای بسیاری از ترک‌ها آسیب زا بود و به باعث تعمیق اختلافات فرهنگی شد. او می‌نویسد: "جمهوری ترکیه براساس اجبار بنا شد و اجبار پس از تاسیس آن به پایان نرسید. ریشه‌های عربی - اسلامی کشور به طور ناگهانی قطع شد. در عوض، شهروندان قرار بود طوری زندگی کنند که گویی در پاریس هستند در حالتی ایده آل بدون نگاه کردن به گذشته و بدون طرح هر گونه پرسشی درباره هر چیزی".
بار‌ها در حین خواندن کتاب مشخص می‌شود که چگونه تلاش نخبگان کمالیست برای متوقف کردن یا سرکوب اعمال مذهبی به واکنش‌های متقابل منجر شد چه در قالب "عدنان مندرس" نخست وزیر اسبق ترکیه که به مردم نزدیک بود و تمایلات مذهبی داشت و به چوبه دار محکوم شد و چه در قالب ظهور احزاب اسلام گرا در دهه ۱۹۹۰ میلادی و یا در نهایت با موفقیت بی نظیر "رجب طیب اردوغان" در کسب قدرت.
بدین ترتیب خواندگان کتاب که با نوعی تقلیل گرایی ترکیه به سیاست اردوغان در رسانه‌های غربی مواجه هستند با تصویر گسترده تری از ترکیه مواجه خواهند شد. اگر بخواهیم از نتیجه گیری سریع خودداری کنیم چنین درک دقیقی از آن کشور که خود را در بحران هویتی مداوم می‌بیند حیاتی به نظر می‌رسد.
دانشی جامع از منابع
علاوه بر روایت زمانی که از دانش جامع آکیول از منابع ناشی می‌شود هر فصل کتاب شامل یک بخش "پیش زمینه" است که به موضوعات تکراری در تاریخ جمهوری ترکیه می‌پردازد. در فصل اول این بخش پیش زمینه به "مسئله کرد" اختصاص داده شده مشکل حل نشده‌ای که ناشی از درک رادیکال آتاترک از ترک بودن بود. از همان ابتدا ایدئولوژی دولتی او فضای اندکی را در اختیار اقلیت‌ها قرار می‌داد.
آکیول در اینجا اطلاعات تاریخی را با حکایات زندگی نامه‌ای از آثار خوانندگان کرد "احمد کایا" و "آینور دوغان" غنی می‌کند. ارجاع به چنین روایت‌های شخصی‌ای باعث تغییر منظم سرعت کتاب می‌شود که به طور کلی خواندن و دنبال کردن آن را راحت‌تر می‌سازد. آکیول خود در مصاحبه‌ای توضیح داده که انجام چنین مصاحبه‌هایی تا چه اندازه چالش برانگیز بود نه تنها به دلیل غیرقابل اعتماد بودن مصاحبه شوندگان بلکه به دلیل مشکلاتی که در صحبت کردن درباره موضوعات حساس در فضای ترس وجود دارد.
کد مطلب: 467401