«احیای برجام» کلیدواژه‌ای است که هر چند وقت یکبار در میان محافل سیاسی و رسانه‌ای بحث پیرامون آن اوج می‌گیرد. طی چند ماه اخیر، پس از وقفه‌ای 6 ماهه مجددا بحث احیای توافق میان ایران و آمریکا، ابعادی جدی به خود گرفت اما در عرصه میدانی احتمال توافق محقق نشد تا به روایتی همچنان سرگشتگی پیرامون آینده مذاکرات ایران با کشورهای طرف برجام ادامه داشته باشد.
در چند وقت اخیر احتمال‌هایی همچون توافق جدید یا مینی توافق مطرح شده بودند که در قالب شفاهی نیز تا کنون مورد تایید قرار نگرفته‌اند. حالا در جدیدترین واکنش سیاسی در قبال این موضوع، وزارت خارجه روسیه از غیرواقع‌بینانه بودن هر گونه توافق جدید در مورد برجام سخن به میان آورده است. به گزارش «تجارت»، «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه روز پنجشنبه گفت که در حال حاضر انتظار هرگونه توافق جدید درباره برجام و توافق هسته ای ایران غیرواقعی است. لاوروف طی نشست خبری در حاشیه اجلاس «اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا» موسوم به «آسه‌آن» در جاکارتا توضیح داد که با توجه باقی‌ماندن کمتر از یک سال تا انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا، انتظارات از حصول هرگونه توافق جدید برای احیای برجام در شرایط کنونی غیرواقعی است.
به نوشته خبرگزاری «تاس»، وی در این‌باره اظهار داشت: «من شک دارم که انتظار [احیای برجام] با روی کار آمدن یک دولت جدید [بالقوه] در آمریکا در یک سال آینده، به واقعیت نزدیک باشد. چه کسی می‌داند که آن دولت دموکرات خواهد بود یا جمهوری‌خواه». وزیر خارجه روسیه ادامه داد: «هیچکس نمی‌تواند تضمین کند که این دولت جدید از ترفند خروج از برجام بار دیگر استفاده نکند. برجام به سادگی توسط آمریکا از بین رفت و علی‌رغم همه الزامات منشور سازمان ملل، [واشنگتن] از اجرای قطعنامه تصویب شده با اجماع [در شورای امنیت] خودداری کرد». طبق این گزارش، لاوروف در ادامه توضیحات خود گفت: «زمانی که دولت جدید جو بایدن در [آمریکا] به قدرت رسید، آنها گفتند که آماده بازگشت به برجام هستند، اما به جای اینکه تصمیمی برای احیای کامل قطعنامه [شورای امنیت] و خود برجام بگیرند، برای درخواست چیزهای بیشتری از تهران چانه‌زنی کردند». وی همچنین افزود: «رایزنی‌های غیررسمی و در سکوت خبری بین مقامات ایرانی و آمریکایی در مورد چگونگی احیای مذاکرات از طریق آزادسازی دارایی‌های ایران در خارج از کشور - که غیرقانونی مسدود شده‌اند - در ازای حل‌وفصل سرنوشت برخی از اتباع آمریکایی که در ایران با اتهامات کیفری روبرو هستند، انجام شده است». رئیس دستگاه دیپلماسی روسیه در پایان اظهار داشت: «ما فقط از سناریویی استقبال می‌کنیم که در آن، این روابط عادی شود، اما همانطور که گفتم این ارتباط چندانی با برجام ندارد».
عدم وفای به عهد بایدن در بازگشت به توافق هسته‌ای
اظهارات لاوروف در پی این مطرح می‌شود که با پیروزی جو بایدن در انتخابات ۲۰۲۱ ریاست جمهوری آمریکا، دولت او اعلام کرد که بازگشت به توافق هسته‌ای که دولت دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد، اولویت سیاست خارجی آن است. مذاکرات بر سر احیای توافق هسته‌ای از ابتدای سال ۲۰۲۲ در وین میان ایران، شرکای اصلی توافق و آمریکا آغاز شد. ایران و آمریکا مذاکرات مستقیمی نداشتند و از طریق هیات‌های مذاکره‌کننده دیگر در جریان مواضع یک‌دیگر قرار می‌گرفتند. این مذاکرات مدتی است که به دلیل برخی مسائل حل‌نشده با وقفه روبه‌رو شده است.دستگاه دیپلماسی ایران در این مدت با اشاره به این که تبادل پیام‌های دیپلماتیک در این باره ادامه دارد و پنجره دیپلماسی بسته نشده، تاکید کرده است که در صورتی که شرکای توافق اراده سیاسی لازم را نشان دهند،‌ آماده نهایی کردن توافقی «خوب» برای لغو تحریم‌هاست که در راستای منافع ملت ایران باشد. در واقع، مذاکرات برای رفع تحریم‌ها علیه ایران از سال گذشته دچار وقفه شده است. آخرین دور مذاکرات رفع تحریم‌های وین مردادماه سال گذشته در وین برگزار شد. به گفته کارشناسان، برخی عوامل مانند فشارهای رژیم صهیونیستی، اختلافات با کنگره و مشکلات داخلی در آمریکا دلیل بی‌میلی دولت بایدن برای بازگشت به برجام، از زمان در دست گرفتن قدرت در کاخ سفید بوده است. کشورهای غربی از طریق به راه انداختن جنگ رسانه‌ای-تبلیغاتی طی ماه‌های گذشته در تلاش بوده‌اند مقاومت ایران برای پافشاری در خصوص منافع این کشور را بشکنند. جمهوری اسلامی ایران راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها، اخذ تضمین در خصوص ماندگاری برجام و رفع ادعاهای پادمانی آژانس اتمی را اصلی‌ترین مطالبه خود در مذاکرات رفع تحریم‌ها قرار داده و تأکید کرده که تنها بازگشت به قرارداد دوجانبه‌ای که در ازای برخی محدودیت‌ها نفع ملموس اقتصادی برای ملت ایران به همراه داشته باشد را منطقی می‌داند و آن را می‌پذیرد. این در حالی است که چند روز پیش یک مقام آمریکایی به شبکه «سی‌ان‌ان» گفته بود مجوز صلاحیت امنیتی «رابرت مالی» سرپرست هیأت مذاکره‌کننده واشنگتن با تهران، در بحبوحه تحقیقات سرویس امنیت دیپلماتیک وزارات خارجه درباره استفاده نامناسب از اطلاعات محرمانه، معلق شده است.
همدستی تروئیکای اروپایی با برنامه ضدبرجامی آمریکا
تروئیکای اروپایی در تداوم جوسازی‌ها علیه برنامه موشکی ایران و ارائه روایت نادرست از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، ادعاها درباره ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین را مطرح کرد. انگلیس، فرانسه و آلمان بر همین اساس درخواست خود را از سازمان ملل متحد، برای بررسی شواهد ادعایی انتقال تجهیزات نظامی ساخت ایران به روسیه را تکرار کردند. در این بیانیه ادعا شده است: «ما مصمم هستیم که ایران هرگز نباید سلاح هسته‌ای تولید کند و باید فعالیت‌های هسته‌ای خود را تغییر دهد. ما بر همین اساس عمیقاً نگران هستیم که محدودیت‌های کلیدی قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، به‌ویژه در مورد فعالیت‌های بالستیک و انتقال موشک‌های ایران در ماه اکتبر منقضی شود. ما یادآور می‌شویم که سایر محدودیت‌های قطعنامه‌های مرتبط شورای امنیت سازمان ملل نیز پس از آن تاریخ کاملاً به قوت خود خواهد ماند.» دو هفته پیش نیز روزنامه گاردین در گزارشی به نقل از دیپلمات‌های اروپایی نوشت:
بریتانیا، فرانسه و آلمان قصد دارند محدود کردن برنامه موشک‌های بالستیک ایران را بعد از پایان موعد مقرر در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت یعنی ۲۶ مهر (۱۸ اکتبر) ادامه دهند. گفته شده این اقدام، واکنشی به حمایت تسلیحاتی ایران از روسیه در جنگ اوکراین است. در صورت اتخاذ چنین اقدامی، این برای اولین بار است که بریتانیا، فرانسه و آلمان به طور رسمی توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران را نقض می‌کنند. بیانیه اخیر فرانسه، انگلیس و آلمان درباره ادامه محدودیت‌های برنامه موشک‌های بالستیک ایران که قرار است مهرماه سال جاری لغو شود اقدامی در جهت "اسنپ بک" نیست. به نظر این کشورها تمایلی به فعال کردن این مکانیزم ندارند و بیشتر به دنبال اقدامی یک جانبه از سوی کشورهایشان و اتحادیه اروپا هستند تا تحریم‌های تسلیحاتی خود علیه ایران را در واکنش به همکاری ایران با روسیه در جنگ با اوکراین حفظ کنند. اما خودداری سه کشور اروپایی عضو برجام از لغو تحریم‌هایی تسلیحاتی (موشک‌های بالستیک) ایران که باید در سال هشتم اجرای برجام اعمال شود، نقض صریح برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ است. به عبارتی آنها همان کاری که آمریکا سعی داشت در ۲۰۲۰ درباره تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران در سال پنجم انجام دهد و در مقابل آن مقاومت کردند را انجام خواهند داد.


 

کبنانیوز