ثواب و اهمیت روزه در نخستین روز ماه رجب

کبنا ؛آگاه باشید که رجب ماه خداست و آن ماه بسیار بزرگی است. این ماه «اصم» نامیده شد؛ بدان سبب که هیچ ماهی در فضیلت و حرمت در نزد خدا با او برابری نمی کند.
 گاه شیئی گران بها، یا انسانی ارزشمند و یا یک زمان مهم و ویژه، مورد بی توجهی انسان ها قرار می گیرد، تنها بدان سبب که شناختی از آنها ندارند و در نتیجه، بهره خویش را از آنها نمی ستانند و استفاده لازم را نمی برند. ماه رجب از زمان ها و اوقات بسیار مهم و ویژه است که برای آنکه ـ بدون استفاده این فرصت ـ از کفمان نرود. روایات فراوانی پیرامون فضیلت این ماه و شناساندن قدر و منزلت آن از طریق اهل بیت(ع) به دست ما رسیده است که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهد شد:
پیامبر اکرم(ص) فرمود:
آگاه باشید که رجب ماه خداست و آن ماه بسیار بزرگی است. این ماه «اصم» نامیده شد؛ بدان سبب که هیچ ماهی در فضیلت و حرمت در نزد خدا با او برابری نمی کند.(1)
از ابن عباس نقل است که:
 هرگاه ماه رجب می آمد، رسول خدا(ص) مسلمانان را دور خود جمع می کرد و میان آنها می ایستاد. آن گاه خطبه می خواند، حمد و ثنای الهی را به جای می آورد و صلوات بر انبیای گذشته می فرستاد و می فرمود:
ای مسلمانان، ماه بسیار بزرگ و بابرکتی بر شما سایه انداخته است ـ یعنی ماه رجب ـ و آن ماهی است که در آن، رحمت خدا بر کسی که خدا را عبادت کند، فرو می ریزد؛ بدان شرط که مشرک و بدعت گزار نباشد. آگاه باشید که در ماه رجب، شبی است که هر که خواب را در آن، بر خود حرام کند و به عبادت خدا بپردازد، خدا بدنش را بر آتش حرام می کند و هفتاد هزار ملک با او مصافحه می کنند و برایش تا رجب بعد آمرزش می طلبد.(2)

باید گفت آن شب نامعلوم که در ذیل خبر ذکر شد، چه شبی است، علما با استفاده از اخبار دیگر، چهار احتمال داده اند: احتمال دارد مراد، شب اول ماه رجب باشد و یا شب جمعه اول رجب که به لیلةالرغائب موسوم است. نیز احتمال دارد مراد، نیمه رجب و یا بیست و هفتم رجب باشد.
از حضرت امیرمؤمنان علی(ع) نقل است که:
هر کس در ماه رجب صدقه بدهد، خداوند روز قیامت در بهشت او را به ثوابی گرامی می دارد که هیچ چشمی ندیده و هیچ گوشی نشنیده و به خاطر بشری خطور نکرده است.(3)
از امام رضا(ع) روایت شده است:
هر که به اشتیاق ثواب، روز اول ماه رجب را روزه بدارد، خدای عزوجل، بهشت را بر او واجب گرداند؛ هر که روز وسط رجب را روزه بدارد، می تواند دو قبیله (پرجمعیت) مانند ربیعه و مضر را شفاعت کند؛ و هر که روز آخرش را روزه بدارد، خدای عزوجل او را از پادشاهان بهشت گرداند و شفاعتش را دربارة پدر، مادر و همة بستگان و آشنایان و همسایگان بپذیرد، گرچه در میان آنها مستحقان دوزخ باشند.(4)
در حکایتی دل نشین از پیامبر گرامی اسلام از زبان شخصی به نام ثوبان این چنین آمده است که: با رسول خدا(ص) در قبرستان بودیم. حضرت ایستاد و گذشت و دوباره ایستاد. عرض کردم: یا رسول الله، چرا این گونه رفتار می کنید؟ پس آن حضرت گریه شدیدی کرد، ما هم گریه کردیم. آن گاه فرمود: ای ثوبان، صدای ناله اهل عذاب را شنیدم. بر آنها رحم کردم، دعا کردم و خداوند عذاب آنها را تخفیف داد. سپس فرمود: ای ثوبان! اگر کسانی از اهل این قبرستان، که در عذابند، یک روز از ماه رجب را روزه گرفته بودند و یک شب را تا صبح قیام می کردند و به عبادت می پرداختند، در قبرها معذب نمی شدند.(5)
 حسن بن علىّ بن فضال از حضرت امام رضا عليه السلام روايت كرده است كه فرمود:
هر كس روز اوّل ماه رجب را به اشتياق ثواب و پاداش الهى روزه بگيرد، بهشت‏ بر او واجب گردد. و هر كس يك روز در وسط ماه رجب روزه بگيرد در مثل ربيعه‏ و مضر (كه دو طايفه پرجمعيّت بودند) شفاعت كند. و هر كس يك روز در آخر آن روزه بگيرد، خداوند او را از اهل بهشت قرار داده و شفاعت او را در مورد پدر، مادر، پسر، دختر، خواهر، برادر، عمّه، عمو، خاله، دائى، آشنايان و همسايگانش بپذيرد گرچه در ميان آنان كسى باشد كه سزاوار دوزخ است.(6)
عبداللَّه بن صالح هروى از حضرت امام رضا عليه السلام روايت كرده است كه فرمود:
هر كس روز اوّل ماه رجب را روزه بگيرد، خداوند از او خشنود گردد؛ روزى كه اورا ديدار كند. هر كس دو روز از ماه رجب را روزه بگيرد، خداوند از او راضى باشد روزى كه او را ديدار كند. و هر كس سه روز از ماه رجب را روزه بگيرد، خداوند از او خشنود گردد و او را خشنود سازد و كسانى كه با او مرافعه دارند راضى سازد؛ روزى كه او را ديدار كند يعنى روز قيامت.
و هر كس هفت روز از ماه رجب را روزه بگيرد، درهاى هفت آسمان براى روح اوگشوده گردد چون بميرد تا آن‏كه به ملكوت اعلى رسد. و هر كس هشت روز از ماه رجب را روزه بگيرد، درهاى هشتگانه بهشت براى او گشوده گردد. و هر كس ‏پانزده روز از ماه رجب را روزه بگيرد، هر حاجتى كه دارد برآورده شود مگر آنكه ‏درخواست او در گناه يا قطع رحم  باشد.
و هر كس تمام ماه رجب را روزه بگيرد از گناهانش بيرون آيد مانند روزى كه ازمادر متولّد گشته باشد و از آتش دوزخ آزاد و همراه برگزيدگان نيكوكار وارد بهشت شود.(7)
حضرت امام رضا عليه السلام فرمودند:
من صام يوم الثامن والعشرين من رجب، كان صومه لذلك اليوم كفّارةتسعين سنة.(8)
كسى كه روز بيست و هشتم ماه رجب را روزه بگيرد روزه او در آن روز، كفّاره نود سال است.
حضرت امام رضا عليه السلام فرمودند:
من صام يوم التاسع والعشرين من رجب، كان صومه ذلك اليوم كفّارةمائة سنة.(9)
كسى كه روز بيست و نهم ماه رجب را روزه بگيرد روزه او در آن روز، كفّاره صد سال است.
حضرت امام رضا عليه السلام فرمودند:
من صام يوم الثلاثين من رجب غفر اللَّه له ما تقدّم من ذنبه وما تأخّر.(10)
كسى كه روز سى ‏ام ماه رجب را روزه بگيرد، خداوند گناهان گذشته و آينده او را مى ‏آمرزد.


پی نوشت ها:
1. مجلسی، بحارالانوار، ج97، ص26.
2. همان، ص47.
3. همان، ص33.
4. امالی شیخ صدوق، ص10.
5. مجلسی، همان
6. عيون اخبار الرضا عليه السلام: 226/1، روضة الواعظين: 396.
7. وسائل الشيعة: 355/7.
8. إقبال الأعمال: 188.
9. إقبال الأعمال: 189.
10. إقبال الأعمال: 190.