دریافت لینک صفحه با کد QR
جبارنژاد-مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان کهگیلویه و بویراحمد در گفت‌وگو با کبنانیوز مطرح شد
نهادهای فرهنگی در استان کهگیلویه و بویراحمد بر مبنای غیرکیفی حرکت کردند / کتابخانه جای آدم‌های عاشق است / سرانه مطالعه استان کهگیلویه و بویراحمد بسیار پایین است / کاش چشم و هم‌چشمی‌هایی که برای خرید کالاهای لوکس وجود دارد برای کتاب هم وجود داشت
22 شهريور 1401 ساعت 16:27
محسن جبار نژاد -مدیرکل کتابخانه‌های عمومی- در گفت‌وگو با کبنا گفت: هدف اصلی ما کلیشه زدایی درباره کتاب و کتابخانه است تا بینش افراد را نسبت‌به کتاب و کتاب‌خوانی تغییر دهیم. شاید آرمانی به‌نظر برسد اما این آرمان‌ها نقطه عطفی است که هدف و جهت زندگی را به ما نشان می‌دهد کسی که آرمان نداشته باشد جهت هم ندارد و کسی که جهت و آرمان نداشته باشد شکست‌خورده است. مردم کتاب را به‌عنوان یک کالای لوکس می‌شناسند که اگر در خانه‌شان باشد خیلی‌خوب است و نباشد هم مشکلی برای زندگی ایجاد نمی‌شود. درحالی‌که کتاب باید جزو اصلی زندگی ما باشد. ما باید این نگاه را تغییر دهیم ما اگر کتاب بخوانیم پیشرفت می‌کنیم و اگر کتاب نخوانیم خودمان، فرهنگمان، خانواد‌مان و به‌معنای واقعی کلمه همه چیزمان را از دست می‌دهیم. شاید خیلی از مردم فکر می‌کنند کتابخانه فقط محل نگهداری صدها جلد کتاب است در حالی‌که فقط یکی از وظایف کتابخانه نگهداری از کتاب است.
محسن جبار نژاد - مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان کهگیلویه و بویراحمد- در گفت‌وگو با کبنا گفت: هدف اصلی ما کلیشه زدایی درباره کتاب و کتابخانه است تا بینش افراد را نسبت‌به کتاب و کتاب‌خوانی تغییر دهیم. شاید آرمانی به‌نظر برسد اما این آرمان‌ها نقطه عطفی است که هدف و جهت زندگی را به ما نشان می‌دهد کسی که آرمان نداشته باشد جهت هم ندارد و کسی که جهت و آرمان نداشته باشد شکست‌خورده است. مردم کتاب را به‌عنوان یک کالای لوکس می‌شناسند که اگر در خانه‌شان باشد خیلی‌خوب است و نباشد هم مشکلی برای زندگی ایجاد نمی‌شود. درحالی‌که کتاب باید جزو اصلی زندگی ما باشد. ما باید این نگاه را تغییر دهیم ما اگر کتاب بخوانیم پیشرفت می‌کنیم و اگر کتاب نخوانیم خودمان، فرهنگمان، خانواد‌مان و به‌معنای واقعی کلمه همه چیزمان را از دست می‌دهیم. شاید خیلی از مردم فکر می‌کنند کتابخانه فقط محل نگهداری صدها جلد کتاب است در حالی‌که فقط یکی از وظایف کتابخانه نگهداری از کتاب است.
ما بالغ‌بر چهل خدمت برای کتابخانه عمومی تعریف کرده‌ایم؛ وظیفه سنتی و شناخته‌شده ما عضویت مردم و امانت دادن کتاب به مردم است که باید این نگاه را گسترش داده و وظیفه‌های کتابخانه را به مردم بشناسانیم؛ تبدیل کتابخانه عمومی به یک نهاد خدمات‌رسان. بخش عمده‌ای از فعالیت ما مربوط به قصه‌گویی، داستان‌نویسی، کتاب‌خوانی، نقد کتاب، سفالگری در بخش کودک و نوجوان به‌صورت مجزا و دیگر فعالیت‌های هنری و فرهنگی.هفتاد کتابخانه عمومی در استان داریم، قلب تپنده هر شهر، محله یا حتی روستا در شرایط فعلی کتابخانه عمومی است. خیلی از کتابخانه‌ها دو شیفت در بخش‌های کودک، نوجوان و بزرگسال به‌صورت مجزا و ارائه خدمات متفاوت فعالیت دارند.
من از ایده کتابخانه مسوول دفاع می‌کنم؛ یعنی کتابخانه باید در قبال حوادث پیرامونی خود عمیقاً مسوول باشد. مثلاً کتابخانه آیت‌الله ملک حسینی در حال حاضر یک شعاع پیرامونی دارد که این شعاع پیرامونی برای ما مهم است تا بررسی کنیم ببینیم چند خانواده طلاق در این شعاع داریم، چند زوج داریم که اختلاف دارند و توانمندی لازم برای ادامه زندگی را ندارند، خانواده‌هایی که در تربیت فرزند دچار مشکلات و چالش‌های تربیتی‌اند، خانواده‌هایی که اعضای معتاد و یا سرپرست معتاد دارند و... ما به‌عنوان کتابخانه مسوول اساساً نسبت‌به تمامی آسیب‌های اجتماعی در پیرامون کتابخانه مسوول هستیم و بنای ما بر توانمندسازی جامعه است به این معنا که بر خود فرض می‌دانیم سطح توانمندی فردی و اجتماعی مردم را افزایش دهیم تا مردم بتوانند به سمت به‌زیستی بروند و کیفیت زندگی اجتماعی را ارتقا دهیم.
کبنا: مردم چگونه از خدمات کتابخانه مطلع شوند؟
جبارنژاد: علت ارتباط ما با شما و دیگر رسانه‌ها همین معرفی خدمات است. ما از شما و دیگر رسانه‌ها انتظار داریم که ما را تبلیغ کنند. باید یک تلاش سازمان‌یافته و مؤثر صورت بگیرد تا مردم دست‌کم با خدمات کتابخانه عمومی آشنا شوند. من به‌شخصه درباره فضیلت خواندن صحبت نمی‌کنم همه این شعارها را می‌دانند و نیازی به صحبت نیست. ما باید وظایف و خدمات کتابخانه‌ای عمومی را به مردم معرفی کنیم و از طریق رسانه به مردم بگوییم: آی مردم! کتابخانه عمومی همچین خدماتی دارد و ما دیگر فقط بر آن مسیر سنتی و امانت و عضویت حرکت نمی‌کنیم، کلاس‌های آموزشی داریم. در کنار آموزش‌های رسمی مدارس آموزش‌های غیررسمی داریم که مکمل کلاس‌های رسمی‌اند. در نظر داریم یکی دوتا ساخت‌کده ایجاد کنیم که جوانان و نوجوانان بتوانند قوه خلاقیت خود را بروز دهند که معمولاً در فضای آموزش‌های رسمی نادیده گرفته شده‌است. وقتی رسانه‌ها ما را معرفی کنند طبیعتاً مردم هم جذب می‌شوند ما سالانه خدمات دیگری داریم مثل عضویت رایگان در مناسبت‌های مختلف- البته که هزینه عضویت در کتابخانه در کنار هزینه‌های کمرشکن اقتصادی هزینه بسیار ناچیزی است. هر شخص با ده بیست هزار تومن یک سوال در کتابخانه عضو و از خدمات کتابخانه استفاده می‌کند. در کتابخانه‌های عمومی برای تمامی قشرها و مخاطب‌ها کتاب داریم از یک آشپز و خیاط گرفته تا کودک و نوجوان و کتاب‌های علمی و فلسفی. حتی‌الامکان تمام سلیقه‌‌ها را در کتاب‌خوانی را پوشش می‌دهیم.
کبنا: متصدی کتابخانه‌ها معمولاً افرادی کم‌حوصله هستند و نمی‌توانند مردم را به خوبی راهنمایی کنند در این باره چه توضیحی دارید؟
نهادهای فرهنگی در استان کهگیلویه و بویراحمد بر مبنای غیر کیفی حرکت کردند. نیروهایی که در دهه‌های قبل جذب شدند شاید کتابداری نخوانده بودند و قبلاً شرایط جذب به این سختی نبود ولی الان در جذب حساسیت بیشتری وجود دارد. ما اگر خودمان کتاب‌خوان نباشیم نمی‌توانیم دیگران را به این ماجرا دعوت کنیم من خودم به‌شخصه سعی می‌کنم خیلی کتاب بخوانم و در این قضیه سخت‌گیر باشم؛ اما نیروهای قدیمی هم عضوی از این مجموعه‌اند و باید دوره خدمتشان سپری شود. امسال هم به ما اجازه جذب جدید نداده‌اند. تمام تلاش ما این است که دراین‌راستا گام برداریم و یک کتاب‌دار ولو افتخاری داشته باشیم. کتابخانه جای آدم‌هایی است که عاشق کتاب خواندن و کتابخانه باشد. ما درواقع ۳ دسته کتاب‌دار داریم مشتاقان که خود مشتاقانه فعالیت می‌کنند، حد وسط که اگر فضای مطالعه باشد آنها هم‌مسیر می‌شوند و و اگر نباشد تحت تاثیر شرایط او هم منفعل خواهد بود و دسته سوم هم کسانی که هیچ اشتیاقی ندارند و برای رفع تکلیف کار انجام می‌دهند که همراه کردن این افراد سخت است و عذرشان را خواستن مشکل! مگر این‌که در ادامه از جذب آدم‌های غیرمرتبط جلوگیری شود.
کبنا: چگونه خود را تبلیغ می‌کنید؟
ما و همکاران ما در فضای مجازی و در اکانت‌های شخصی خود چه در شهرها و چه در روستاها تبلیغاتی را انجام می‌دهیم اگرچه خیلی حرفه‌ای نباشیم؛ اما در این راه قدم گذاشته‌ایم و سرمایه‌گذاری ما بر روی نیروهای انسانی خود و آموزش تبلیغات از آنها شیوه درست تبلیغات را یاد بگیریم و ان‌شاءالله در راستای کار ما است که تبلیغات را به‌صورت حرفه‌ای انجام دهیم.
کبنا: منابع کتابخانه‌ها معمولاً خیلی قوی نیست و ممکن است کسی از استان برای یک کتاب یا نشریه مجبور باشد به استان‌های همجوار سفر کند. در این باره چه صحبتی دارید؟
جبارنژاد: بله البته پارسال نهاد کتابخانه عمومی کتاب‌های زیادی را متناسب با سلیقه مردم به منابع اضافه کرده‌است. البته چارچوب‌هایی داریم ولی بااین‌حال به سلیقه مردم هم احترام می‌گذاریم. ما ضعف‌هایی هم داریم خیلی از کتاب‌ها را نداریم اما در حوزه ادبیات بیشتر کتاب‌های درجه یک را داریم. در برنامه داریم که کتابخانه مرکزی شهرستان را به کتابخانه مرکزی استان تبدیل کنیم؛ وقتی تبدیل به مرکزی استان شود رسیدگی‌ها و توسعه کتابخانه بیشتر می‌شود اما متأسفانه در بحث خیرین خیلی مورد توجه نیستیم. مثلاً یک خیر مقداری بودجه برای خرید کتاب به فلان کتابخانه اهدا کند. همان‌طور که خیرین در مدرسه‌سازی و مسجدسازی فعالیت می‌کنند. در ترویج کتاب و کتاب‌خوانی و ساخت کتابخانه هم گام بردارند مخصوصاً در مناطق محروم مثلاً نذر کتاب و این فرهنگ متأسفانه در منطقه ما کم می‌باشد.
کتاب مقدس است و کتاب‌خوانی هم امری مقدس؛ ولی این نگاه در استان ما ضعیف است و سرانه مطالعه استان کهگیلویه و بویراحمد بسیار پایین است. کاش چشم و هم‌چشمی هایی که برای خرید کالاهای لوکس وجود دارد برای کتاب و کتاب‌خوانی وجود داشت. همان‌طور که در اوایل انقلاب ارزش هرکس به کتابخانه‌اش بود امروز هم کاش به‌جای ماشین و لباس‌های فاخر ارزش هرکس به تعداد قفسه‌های کتابخانه و تعداد جلد کتاب‌های موجود در کتابخانه شخصی‌اش بود. متأسفانه کتاب سهمی در سبد کالای خانوار ندارد. با ستاد اجرایی امام و آقای نادری به مناطق محروم سر زدیم و من به آقای نادری پیشنهاد دادم در کنار کارهای جهادی، پزشکی، بسته‌های غذایی و... یک تیم کتاب‌خوانی هم بفرستیم. کتابخانه سیار با همکاری خانم دکتر اخلاقی که با ایشان صحبت کردیم تا یک تیم سیار قصه‌خوانی هم همراه خدمات جهادی به مناطق محروم بفرستند. در بخش کودک قصه‌گویی که در روستاها هم انجام می‌شود یا علاوه‌براین در کنار مواکب خدمت‌رسانی به زائرین در کنار شربت و شیرینی یک موکب مخصوص کتاب‌خوانی هم بگذاریم. در همه حوزه‌ها یک بخش فرهنگی هم داشته‌باشیم. خوشبختانه الان هم گفته‌اند در بحث مصلی ما به هیچ مصلایی بودجه نمی‌دهیم مگر این‌که این کتابخانه داشته باشد.
ما کم‌کم داریم به این سمت پیش می‌رویم تا بینش را تغییر دهیم که مردم غیر از آسایش به آرامش هم‌نیاز دارند و آرامش با کتاب حاصل می‌شود. مردم در کنار توجه به مسائل رفاهی مثل جاده، پزشکی، غذایی و... نیاز دارند آرامش را هم در کنار آسایش داشته باشند. متأسفانه ما فقط در شعار می‌گوییم فرهنگ.
کبنا: مردم چگونه به کتاب‌خوانی تشویق می‌شوند؟
کتاب‌خوانی باید از پایه شروع شود خیلی از ما در دانشگاه به کتاب‌خوانی علاقه‌مند شدیم هدف ما سرمایه‌گذاری بر کودک است و الان توجه ویژه‌ای به بخش کودک می‌شود. کتاب‌خوانی اگر در سن پایین ترویج و تثبیت شود در آینده قشر کتاب‌خوان خواهیم داشت ما الان در زمینه کودک داستان‌نویسی، قصه‌گویی، قصه‌خوانی، سفالگری و دیگر فعالیت‌ها را داریم.
کبنا: میزان استقبال مردم در چه حد است؟
جبارنژاد: متأسفانه خیلی کم است وقتی خانواده‌ها کتاب را جزو کالای لوکس می‌دانند و اساسی نمی‌دانند توجهی هم به این بخش نمی‌کنند این تقصیر ما و خانواده‌هاست. من خیلی دلم می‌خواهد این فرهنگ جا بیفتد و علت این مصاحبه هم همین است فضای الکترونیک و دیجیتال هم کار ما را سخت کرده‌است به‌گونه‌ای که درصد امانت کتاب‌های الکترونیک و دیجیتال در دیگر کشورها اکنون بیشتر از کتاب کاغذی است. ما باید ببینیم اصلاً می‌توانیم با فضای دیجیتال رقابت کنیم و در این فضا ادامه دهیم یا نه؟! با همه این سختی‌ها ما هم کوتاهی‌هایی داریم در بحث تبلیغ فرهنگ کتاب‌خوانی الان آمده‌ایم از همین‌جا شروع کنیم و از شما رسانه‌ها هم می‌خواهیم در این بحث به ما کمک کنید ما اکنون با برگزاری حلقه‌های تخصصی نقد کتاب و کتاب‌خوانی از مهرماه دوستان کتاب‌دار را مامور کردیم به سمت مردم برویم، بروند در مدارس بچه‌ها را با این مسائل آشنا کنند و فارغ از فضای نمره و درس عزیزان را به این مساله دعوت کنند.
کد مطلب: 452418