کبنانیوز - بیانیه سه کشور اروپایی چه معنایی برای ادامه مذاکرات و آینده برجام دارد؟ / پاسکاری سیاسی آژانس و اروپا

پس از بیانیه آژانس علیه برنامه هسته‌ای ایران؛ فرانسه، آلمان و انگلیس خواستار همکاری تهران با این نهاد شدند

بیانیه سه کشور اروپایی چه معنایی برای ادامه مذاکرات و آینده برجام دارد؟ / پاسکاری سیاسی آژانس و اروپا

طبق مفاد بیانیه، تقصیر ایران صرفاً عدم همکاری برای احیای برجامی نخواهد بود، بلکه ایران متهم به نقض پیمان ان. پی. تی و خدشه در رژیم عدم اشاعه - که مصداقی از تهدید علیه صلح و امنیت جهانی است - خواهد شد. تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلیس) دیروز شنبه (۱۹ شهریور) با صدور بیانیه‌ای ادعا‌های پیشین خود را در ارتباط با مذاکرات هسته‌ای با ایران تکرار کردند که با واکنش منفی وزارت خارجه ایران و نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی همراه شد.
به گزارش کبنا، روزنامه ایران در مطلبی به این موضوع پرداخته است، همچنین سایت فرارو نیز در این خصوص گفت و گویی با یک کارشناس ترتیب داده که در ادامه می خوانیم.
روزنامه ایران نوشت: در شرایطی که امریکا باید درباره آخرین بسته پیشنهادی ایران در روند مذاکرات رفع تحریم‌ها تصمیم گیری کند، فرانسه، آلمان و انگلیس روز گذشته بار دیگر در بیانیه‌ای مدعی شدند که ایران از فرصت دیپلماتیک حساس استفاده نکرده است و مواضع و خواسته‌های آن در مذاکرات وین، چشم‌انداز احیای توافق هسته‌ای را به خطر انداخته است. این سه کشور اروپایی با اشاره به متن پیش‌نویسی که «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا چندی پیش در اختیار همه اعضا قرار داد و خواستار تصمیم گیری آنها شد، قصور و تعلل در تصمیم‌گیری را به جای امریکا متوجه ایران کرده‌اند و مدعی شده‌اند «با وجودی که هماهنگ‌کننده در این بسته نهایی تغییراتی ایجاد کرد که مذاکرات را به نهایت انعطاف‌پذیری قابل انجام رساند اما ایران این فرصت حیاتی دیپلماتیک را مغتنم نشمرد.» اروپایی‌ها در ادامه مدعی شده‌اند در آستانه دستیابی به توافق، ایران مسائل جداگانه‌ای را دوباره باز کرد که به تعهدات الزام‌آور قانونی تحت معاهده منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان پی تی) و توافق پادمانی انجام شده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مربوط است. به ادعای تروئیکای اروپایی این خواسته ایران با تعهدات الزام‌آور قانونی در تناقض بوده و چشم‌انداز احیای برجام را تضعیف می‌کند. این کشورها در نهایت با طرح این ادعا که ایران هیچ گامی برای رفع ابهامات آژانس برنداشته، خواهان پاسخگویی به درخواست‌های اخیر آژانس درباره شماری از موضوعات اختلافی جاری شده‌اند.

محور اختلاف
یکی از موضوعاتی که در پاسخ نهایی تهران به اتحادیه اروپا به محور اختلافی تبدیل شده است، حل‌ و فصل کامل موضوعات پادمانی میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سپس ارائه تضمین قابل اتکا برای اطمینان یافتن از بهره‌مندی کامل ایران از منافع اقتصادی در توافق احتمالی است. توجه تهران به این دو امر مهم به واسطه تجربه‌ای حاصل شده که از بدعهدی امریکا و انفعال اروپا در برجام شکل گرفته است. از این رو ایران خواهان شفاف‌سازی پیرامون تعهدات همه طرف‌هاست تا راه را بر هرگونه تفسیر یکجانبه و سوءاستفاده از منافع تعریف شده از سوی طرف‌های مقابل ببندد.
بیانیه ادعایی تروئیکای اروپایی در حالی ادعاهای تازه‌ای را پیرامون عدم همکاری ایران با آژانس مطرح کرده است که ایران پیشتر در چهارچوب توافق هسته‌ای 2015 درباره همه موضوعات ادعایی آژانس تحت لوای پرونده «مطالعات ادعایی» موسوم به «پی ام دی» شفاف‌سازی کرده بود. از این رو به اعتقاد مقام‌های کشورمان دلیلی برای طرح دوباره این موضوعات وجود ندارد و در صورت احیای توافق، پرسش‌های آژانس پیرامون این موضوعات باید از دستور کار خارج شود،اما مقام‌های امریکایی مدعی هستند ایران باید پاسخگوی فعالیت‌های خود و همچنین جوابگوی هرگونه اتهامات و ابهامات جدید آژانس باشد. اما این درخواست ادعایی در حالی مطرح شده که تهران در ماه‌های ابتدایی سال‌ جاری همکاری فشرده‌ای را با «رافائل گروسی»، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای شفاف‌سازی موضوعات اختلافی انجام داده بود؛ امری که از سوی کشورهای غربی طرف مقابل نادیده گرفته شده است. از این‌رو کشورهای اروپایی به جای توجه به خواسته بحق کشورمان مبنی بر لزوم پایان یافتن ادعاهای سیاسی آژانس در صورت توافق احتمالی، در بیانیه اخیر خود تنها بر لزوم همکاری ایران تأکید کرده‌اند. جالب آنکه آنها با قرار گرفتن در کنار امریکا و نادیده گرفتن خواسته ایران مدعی شده‌اند که اجرای توافق و تحقیقات مربوط به تعهدات قانونی ایران بر مبنای ان‌پی‌تی و پادمان‌ها نباید منوط به یکدیگر باشد.
دیدار وزرای خارجه امریکا و سه کشور در بروکسل
این بیانیه پس از آن صادر شد که «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه امریکا که به بروکسل سفر کرده است، با کاترین کولونا، جیمز کِلِورلی و آنالنا بربوک، همتایان خود از فرانسه، انگلیس و آلمان دیدار کرد.
وزارت خارجه امریکا با انتشار بیانیه‌ای خبر داده است که درباره چالش‌های ایران رایزنی و بر تعهدشان برای رسیدگی به این چالش‌ها تأکید کرده‌اند.
مواضع ادعایی و یکجانبه گرایانه طرف‌های اروپایی و امریکایی را باید در امتداد تلاش‌های گسترده‌ای ارزیابی کرد که از سوی مقام‌های صهیونیستی در رایزنی با مسئولان واشنگتن به جریان انداخته‌اند.
در همین ارتباط «رابرت مالی»، نماینده ویژه امریکا در امور ایران دو روز پیش با مسئولان و مقامات شماری از مهم‌ترین سازمان‌های یهودیان امریکا که حامی رژیم صهیونیستی هستند، دیدار کرده تا به پرسش‌های آنان در باره تلاش‌های واشنگتن برای احیای توافق پاسخ دهد.
این در حالی است که هفته گذشته نیز «دیوید بارنئا»، رئیس موساد که از تندروترین منتقدان مذاکرات جاری به شمار می‌‌آید، به واشنگتن رفت تا مقامات امریکایی را برای اتخاذ مواضع قوی‌تری علیه تهران تحت تأثیر قرار دهد.

به گزارش فرارو؛ این سه کشور در این بیانیه، ادعا کردند: «هنگامی که در حال نزدیکتر شدن به یک توافق بودیم، ایران مسائل جداگانه‌ای را دوباره باز کرد که به تعهدات الزام‌آور قانونی تحت معاهده منع گسترش سلاح‌های اتمی (NPT) و توافق پادمانی انجام شده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مربوط است». در همین بیانیه تاکید شده، «درخواست اخیر ایران تردید‌هایی جدی در قصد و تعهد ایران برای رسیدن به نتیجه موفقیت‌آمیز درباره برجام ایجاد کرده است. موضع ایران با تعهدات الزام‌آور قانونی در تناقض بوده و چشم‌انداز احیای برجام را تضعیف می‌کند».
این بیانیه بلافاصله با واکنش سریع ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه همراه شد. کنعانی در همین راستا نوشت: «باعث تعجب و تأسف است که در شرایطی که تعاملات دیپلماتیک و تبادل پیام بین طرف‌های مذاکره و هماهنگ‌کننده گفتگو‌ها برای نهایی کردن مذاکرات جریان دارد، سه کشور اروپایی در اقدامی انحرافی و به دور از رویکرد نتیجه‌ بخش در مذاکرات، اقدام به صدور چنین بیانیه‌ای می‌کنند.»
علاوه بر وزارت خارجه ایران، «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین اتریش نیز در پیامی توییتری به بیانیه سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس درباره ایران نوشت: «واقعا بسیار نابهنگام بود. دقیق در لحظه حساس گفتگو‌های وین و در آستانه نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی».
با این تفاسیر اکنون این مساله قابل طرح است که بیانیه تروئیکای اروپایی چرا در مقطع کنونی منتشر شده و آیا می‌تواند مقدمه‌ای برای صدور قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام آژانس در نشست ماه سپتامبر باشد؟ حتی پرسش جدی‌تر این است که آیا با این بیانیه می‌توان از شکست خورده بودن مذاکرات سخن به میان آورد؟
گفت و گو با "رضا نصری، کارشناس حقوق بین‌الملل"
ایران هم بانی شکست مذاکرات و هم ناقض NPT معرفی شده است
بیانیه ضدایرانی تروئیکایی اروپایی چه معنایی برای ادامه مذاکرات و آینده احیای برجام دارد؟

رضا نصری، در ارزیابی خود از محتوای بیانیه جدید تروئیکای اروپایی با تاکید بر این‌که محتوای بیانیه به شدت تند است، گفت: «کشور‌های اروپایی در این بیانیه - ضمن تشریح تاریخچه‌ای از مذاکرات هسته‌ای به روایت خود - عملاً ایران را مقصر بن‌بست مذاکرات معرفی کرده‌اند، نسبت به انگیزه‌های واقعی و «حُسن نیت» ایران تشکیک کرده‌اند و با لحنی تهدیدآمیز مدعی شده‌اند با شرکای بین‌المللی خود مشورت خواهند کرد تا ببینند بهترین راه برای مواجهه با اقدامات ایران و عدم همکاری او در حوزه عدم اشاعه و پیمان ان. پی. تی کدام است!
در این بیانیه، گره مذاکرات عملاً اختلافات پادمانی میان ایران و آژانس عنوان شده است و به این نکته جدید نیز اشاره شده که توافق احیای برجام قرار نیست ایران را از «تعهدات حقوقی» خود در قبال آژانس خلاص سازد. در واقع، در این بیانیه روایتی که قرار است بر مبنای آن فشار‌های جدید علیه ایران سامان‌دهی و اِعمال شود تشریح شده است.
وی افزود: «پیام این بیانیه این است که در صورت شکست مذاکرات بناست ایران تنها «مقصر شکست» معرفی شود و از این رو متعاقباً فشار‌های چندجانبه علیه آن برقرار گردد. طبق مفاد بیانیه، تقصیر ایران نیز صرفاً عدم همکاری برای احیای برجامی نخواهد بود، بلکه ایران متهم به نقض پیمان ان. پی. تی و خدشه در رژیم عدم اشاعه - که مصداقی از تهدید علیه صلح و امنیت جهانی است - خواهد شد و فشار‌های نیز بر همین اساس - احیاناً از طریق شورای امنیت - علیه آن ساماندهی خواهد شد.
هدف اصلی بیانیه تروئیکای اروپایی تعدیل مواضع ایران است
این کارشناس حقوق بین‌الملل در پاسخ به این پرسش که این بیانیه چرا در مقطع کنونی منتشر شده و آیا ارتباطی به ناامید شدن غرب از به نتیجه رسیدن مذاکرات دارد، اظهار داشت: «این بیانیه در مقطع فعلی چند کارکرد دارد. اول اینکه گامی است در جهت غالب کردن روایت غرب از شکست مذاکرات در افکار عمومی و مقصر جلوه دادن ایران به منظور تسهیل راه برای فشار‌های بعدی؛ دوم اینکه وسیله ایست تا غرب مسیری را که قرار است در صورت شکست مذاکرات بپیماید برای ایران ترسیم نماید تا موضع ایران را احیاناً تحت فشار و این تهدید‌های ضمنی و صریح نرم‌تر سازد؛ و سوم اینکه این بیانیه احتمالاً جایگزین قطعنامه‌ایست که پیش‌بینی می‌شد در شورای حکام به تصویب برسد. یعنی - علیرغم لحن تند و تهدید‌ها - یک کارکرد تعدیل‌کننده نیز دارد.»
تروئیکایی اروپایی این بیانیه را به جای قطعنامه شواری حکام آژانس صادر کردند
نصری در بخش دیگری از گفته‌های خود با تاکید بر این‌که به نظر می‌رسد بیانیه تروئیکای اروپایی به جای قطعنامه صادر شده، ادامه داد: «به نظر می‌رسد به جای اینکه شورای حکام در یک قطعنامه جدید دست به اقدامات قهریه - مانند ارجاع ایران به شورای امنیت بزند - کشور‌های غربی احتمالاً ترجیح داده‌اند از طریق صدور یک بیانیه شدید‌اللحن هم ایران را تهدید کرده باشند و هم گام عملی غیرقابل برگشتی - که قطعاً مذاکرات را به شکست خواهد کشاند - بر نداشته باشند. در واقع، از طریق این بیانیه هم خط و نشان کشیده‌اند و هم همچنان پنجره‌ای برای موفقیت مذاکرات بازگذاشته‌اند.»
وی افزود: «اما یک نکته مهم هم در صدور این بیانیه مستتر است: در واقع، صرف اینکه کشور‌های غربی این اختیار را دارند که یک بیانیه را جایگزین قطعنامه شورای حکام آژانس کنند نشان می‌دهد کنترل تصمیمات شورای حکام تا حدود زیادی عملاً در دست آن‌هاست و شورای حکام نیز در عمل تابع تصمیمات سیاسی این کشور‌ها است. یعنی برخلاف ادعای غربی‌ها این‌طور نیست که تصمیمات آژانس و نهاد‌های تصمیم‌ساز آن صرفاً بر اساس ملاحظات فنی اتخاذ شود.»
مذاکرات تعلیق شده و هنوز نمی‌توان از شکست مذاکرات سخن به میان آورد
این کارشناس مسائل بین‌الملل در بخش پایانی گفته‌های خود تاکید کرد: «در مقطع فعلی می‌توان از تعویق مذاکرات صحبت کرد، نه از شکست آن. معتقدم هیچ‌یک از طرفین - از ایران گرفته تا آمریکا و اروپا - مایل نیست مذاکرات در مقطع کنونی به شکست بینجامد، بلکه همگی ترجیح می‌دهند فرایند مذاکرات همچنان زنده بماند، ولو اینکه ادامه آن به بعد از انتخابات کنگره موکول شود.»