چرا دولت مسیر درستی را می رود؟

ایران نسبت به همه همسایگان و بسیاری از کشورهای جهان، بسیار بزرگ است و جریان های فکری و سیاسی متنوع و پیچیده و تاریخ پرحادثه ای دارد و از همین رو درست مانند یک کشتی بزرگ قاره پیما، تغییر دادن سریع مسیر و جهت گیری آن بسیار دشوار است. جمهوری اسلامی پس از پایان جنگ هشت ساله صدام علیه ایران در مسیری جدید قرار گرفته بود؛ در آن زمان بحران تغییر مسیر و جهت گیری بروز کرد.
پرسش اساسی در آن هنگام این بود که به کدام جهت حرکت کنیم؟ به طرف غربی شدن و آتلانتیک گرایی یا تداوم انقلاب گرایی. با ریاست جمهوری مرحوم هاشمی رفسنجانی گزینه غرب گرایی انتخاب شد و تصمیم گرفته شد به طرف غربی شدن حرکت کنیم این ایده در دولت های هاشمی رفسنجانی شروع شد در دوره خاتمی شدت گرفت و در دوره روحانی ادامه یافت.
کشتی بزرگ ما بر اثر این تغییر مسیر در هم شکست، فساد اقتصادی که سرچشمه نظری آن در بی توجهی به الهیات و اخلاق و توجه به لیبرالیسم بود در همه جا رسوخ پیدا کرد. صنایع بزرگی مانند خودروسازی به جای توجه به درون به فناوری و سرمایه گذاری های غربی چشم دوخت که شکست سنگینی را تجربه کردند. نظام سرمایه داری در همه ارکان اقتصاد رسوخ پیدا کرد که تاثیرات آن هنوز هست. اجرای ایده هایی برای جذب آرای مردم سبب اجرای سیاست هایی مانند حمایت دلار شد که تولید داخل را به فروپاشی کشاند. در حوزه سیاست خارجی عقب نشینی شد و ایران در منطقه ای ناامن، لخت و عریان، ایده ای برای دفاع از خود نداشت. ولی با همه این وجود، هسته و عامل اصلی ضمانت بقای ما (بخش غیر انتخابی نظام) به طرز معجزه آسایی از این درهم شکستن نجات یافت و برعکس بخش لیبرالی نظام پیشرفت های قابل توجهی داشت. صنایع نظامی ایران به نحو شگفت انگیزی توسعه یافت که نمونه های آن را می توان در توسعه توان موشکی وپهپادی ایران دید که در دنیا کم رقیب شد و قدرت نظامی ایران پس از چند قرن ضعف، به اوج رسید. در بخش سیاست خارجی نیز سپاه قدس توانست ایده امنیت منطقه ای را به خوبی اجرا کند و حوزه تاثیرگذاری ایران که در زمان قاجار و پهلوی اختیار مرزهای درونی را نیز نداشت تا مدیترانه گسترش یافت و برای نخستین بار پس از حکومت ساسانیان، حوزه نفوذ ایران تا مدیترانه گسترش یافت. گرایش روز افزون پایتخت های لبنان، عراق، یمن و سوریه به ایران آغاز شد که همه این موفقیت ها به دلیل توجه به نظریات نخستین انقلاب بود.
 در دوره روحانی و پس از تحریم گسترده غرب علیه ایران برای ما روشن شد که جهت گیری به سمت غرب برای ایران، کُشنده و مُهلک است. در سال 1400 و پایان قرن چهاردهم، انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد. در این هنگام بود که سید ابراهیم رئیسی پدیدار شد و به صورتی تدریجی و گام به گام، شروع به عوض کردن مسیر و جهت گیری ایران کرد. در این دوره رئیسی با شعار دولت انقلابی به قدرت رسید و با آمدن او تلاش ها در جهت اصلاحات لیبرالی پایان یافت. تئوری دولت انقلابی در حقیقت برگشت به شعارهای نخستین انقلابی اسلامی 1357 بود که در دهه های بعد تا حد زیادی دچار فراموشی شده بود. الگوی این نظریه نیز موفقیت های پی در پی همان بخش از نظام بود که از شعارهای نخستین انقلاب رویگردانی نکرده بود. از ویژگی های این رویکرد جدید می توان به خاورمیانه گرایی، اوراسیاگرایی، حمایت جدی از مقاومت، توسعه توان هسته ای، فسادستیزی، سیاست خارجی مبتنی بر عدم امتیاز دهی به غرب، رویکردهای مردم گرایانه، علم گرایی و خودکفایی محلی اشاره کرد.
 
بدین ترتیب کشتی بزرگ ایران به اندازه 180 درجه از مسیر قبلی خود تغییر جهت داد و در مسیری جدید قرار گرفت. اگر چه در دوره ها و دولت های گذشته سعی شده بود همزمان هر دو رویکرد لیبرالی و انقلابی حفظ شود اما در دوره جدید این رویکرد تغییر کرد. ایران در این دوره به شکلی ناگهانی و با تندی و شتاب (به خاطر ناامیدی از غربگرایی) در مسیر بازگشت به انقلاب 1357 قرار گرفت.
این چرخش و بازگشت، دیگر مثل گذشته به صورت کج دار و مریز نبود زیرا غرب، تمام قد در رویارویی مستقیم با ایران قرار گرفته است. غرب با استفاده از قدرت اقتصادی و رسانه ای خود آسیب هایی جدی به بخش اقتصادی و امنیت جمعی ما وارد کرده است. غربی ها می توانند در رسانه های خود مدعی شوند که ما بازیگری یاغی هستیم؛ اما چنین ادعایی از نظر ژئوپولیتیک هیچ اهمیتی ندارد چون حقایق گویای این امر است که قدرت آینده ما در این انتخاب است و آنان بیش از 200 سال است که بزرگترین آسیب ها را بر ملت ایران وارد کردند و در نتیجه دیگر، برای کشتی ایران ادامه مسیر در جهت غرب گرایی امکان پذیر نیست.
مسیر حرکت کشتی ایران برای همیشه به سمت انقلاب گرایی تغییر جهت داده است و هیچ گونه امکان تجدیدنظر و بازگشت از این مسیر وجود ندارد. از این به بعد حتی از لحاظ نظری، بازگشت به رویکرد غرب گرایی حتی بصورت کج دار و مریز دیگر ممکن نیست. هنوز معلوم نیست تثبیت روند و جهت گیری فعلی ایران چه مدتی طول بکشد و احتمال طولانی شدن این روند زیاد است و نمی توان انتظار معجزه در کوتاه مدت داشت اما بازگشت به مسیر درست انتخاب صحیحی بود.
بخاطر بزرگی کشتی ایران، روند اجرایی بازگشت به اصول اولیه انقلاب اسلامی 1357 کُند خواهد بود، هر چند در هر حال گریزی از پیگیری این روند نیست، چون دیگر اجازه توقف در این روند و مسیر را نداریم. زین پس حفظ زاویه ۹۰ درجه ای با غرب بطور کلی پذیرفتنی نیست، چنانکه به طریق اولی قرار گرفتن در مسیر و روند دوستی با غرب یعنی مسیر لیبرال‌های ایران طی 200 سال گذشته نیز مردود است.
موضوع بسیار مهم این است که انتخاب سیاست امنیت منطقه ای ایران و حمایت از گروه ها و کشورهای حوزه مقاومت ایجاد روند تاریخی تازه ای را سبب شده است. ایران در پی این انتخاب در مسیر دیگری قرار گرفته است، یعنی مسیری متفاوت از آنچه 200 سال گذشته در آن قرار داشت . هنوز مردم و جریان های سیاسی از نظر روانشناسی برای این تغییرات آماده نشده اند، هر چند همه می دانند تغییرات در راه است. حرکت ایران برای گرفتن حق ژئوپلیتیکی ایران تاکنون در تاریخ معاصر این کشور به تأخیر افتاده، و حتی ممکن است پیروزی نهایی طول بکشد ولی نمی توان جلوی آن را گرفت.
توجه به توانایی های درونی، مبارزه با فساد اقتصادی، مردم داری به جای مردم سالاری، توسعه مبتنی بر فناوری در ایران و همکاری با کشورهایی مانند چین و روسیه که با غرب، چندان هماهنگ نیستند دقیقاً همان انتخاب های درستی است که انتظار آن را داشتیم، چون قبلاً انقلاب اسلامی بر اساس آن ساخته شده است. سیاست امنیت منطقه ای سپاه قدس در خاورمیانه و حمایت دولت جدید از آن، شروع زایش دوباره ایران و برآمدن آن از دل خاکستر امپراتوری سابق در این کشور است. ازین ببعد جهت گیری تازه ای شروع شده است. بازسازی امپراتوری جدید ایران احتمالاً وارث تمدن تاریخی شرقی و مبارزه با فرهنگ و تمدن انحرافی و شیطانی غرب است و به تدریج به زمان و هدفی نزدیک می شویم که خداوند ملت ایران را برای آن زمان و هدف خاص آفریده است.
...........................................................
سید ولی موسوی نژاد
دکترای علوم سیاسی
نویسنده کتاب پیچیدگی سیاست در ایران