تاریخ انتشار
سه شنبه ۱۸ مرداد ۱۴۰۱ ساعت ۱۰:۳۰
کد مطلب : ۴۵۱۲۲۰
یادداشت؛
روز گمنامان وفادار به مردم
هادی خانیکی: خبرنگار کسی است که زبان حال جامعه باشد
۰
کبنا ؛
«هفدهم مرداد ماه سال1377. اينجا محل كنسولگري ايران در مزار شريف است، من محمود صارمي خبرنگار خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران هستم، گروه طالبان چند ساعت پيش وارد مزار شريف شدند.» خبر فوري: «مزار شريف به دست طالبان سقوط كرد، عده‌اي از افراد طالبان در محوطه كنسولگري ديده مي‌شوند به من بگوييد كه چه وظيفه‌اي...» و ناگهان ارتباط تلفني قطع مي‌شود. اين آخرين پيام و مکالمه شهيد محمود صارمي با خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا) بود چرا که او به دست عوامل گروه طالبان به خيل عظيم شهدا پيوست و يک سال بعد در نخستين سالگرد اين رخداد به پاس قدرداني از مقام و حرفه شهيد صارمي، با تصميم شوراي فرهنگ عمومي كشور، هفدهم مرداد به نام «روز خبرنگار» نامگذاري و در تقويم شمسي ثبت شد. باز هم 17مرداد ديگري رسيد و پيام‌هاي تبريکي که براي اهالي رسانه ارسال شد تا روزي که به نام آنها نامگذاري شده است را تبريک بگويند اما هيچ يک از آنها به سختي‌هاي اين شغل و مشکلاتي که براي آرامش جامعه دم از آن نمي‌زنند اشاره نداشتند.
مدافع حقوق ملت
اهالي رسانه چشم و گوش جامعه با رسالت دفاع از حقوق مردم هستند، رسالتي که از 25 محرم 1253 قمري يا اول ماه مه 1837 اگر چه هزينه‌هايي براي اين قشر داشت اما فراموش نشد. هادي خانيکي، استاد باسابقه ارتباطات تعبيري عارفانه و شاعرانه را براي تعريف خبرنگاري به کار مي‌برد و مي‌گويد: «اگر خواسته باشم تعبير شاعرانه‌اي براي آن انتخاب کنم همان گفته‌اي است که عارفان مي‌گويند و همان زبان حال است؛ خبرنگار کسي است که زبان حال جامعه باشد. اينها را بايد درست فهميد و به جا هم به کار برد و اين هم فراتر از زبان تعريف و تمجيد و تبليغات است. خبرنگاري از اين منظر به باور من فقط فن نيست، بلکه نوعي فهم است؛ اينکه بفهميم خبرنگاري تفهمي چيست و برايش يک جايگاه و اعتبار علمي، حرفه‌اي و حقوقي و حتي اقتصادي و معيشتي وضع کنيم. خبرنگاري تفهمي، آموختن است و مدام در فرايند آموختن قرار گرفتن است، انباشتن پيوسته دانش و مهارت و تجربه است. براي توانا شدن و ورود به دنياهاي متفاوت است که با توقف و انجماد فکري يا کهنگي مهارت‌ها نمي‌شود به آنجا راه برد.» به باور خانيکي و با تعاريفي که از خبرنگار دارد، عشق و علاقه‌اي که خبرنگار دارد، کار را برايش مطلوب مي‌کند يا حداقل مقبول مي‌کند. نگراني از آينده شغلي‌اش، معيشت و حقوقش و اينکه هر خبري که مي‌دهد دست و پايش بلرزد که چه اتفاقي خواهد افتاد، آن چيزي که همه اين نگراني‌ها و اضطراب‌ها را جبران مي‌کند، همان عشق و شور است که تضعيف شدني نيست. بايد عاشق کارش باشد، جهت گيري فهميدن داشته باشد و در اين جهت گيري اولين مهارتي که پيدا مي‌کند، هنر گفت‌وگوست که با همه الزامات و پيش‌فرض‌ها و تصورات قالبي خودش با مسائل پيرامونش روبه‌رو نشود، براي فهم واقعيت دستپاچه نباشد، سرعت و شتاب، او را از دقت و مشاهدات دور نکند.
خبرنگاراني که آسماني شدند
مصادف شدن روز «خبرنگار» با ايام محرم و عاشوراي حسيني، انگيزه‌اي شد تا سرنوشت چند خبرنگار داخلي و خارجي که در سال‌هاي اخير در حين انجام وظيفه و با هدف آگاهي‌بخشي، جانشان را از دست دادند را مرور کنيم؛ خبرنگاراني که يا در حين ماموريت به شهادت رسيدند. خبرنگاران چون رسالت اصلي‌شان انتقال حقايق به مردم و مطالبه‌گري است، همواره مورد قضاوت مردم و مسئولان بوده‌اند. مردم اغلب گله دارند از کوتاهي خبرنگاران در انتقال کامل اخبار درست و موثق و مسئولان هم خرده مي‌گيرند از پيگيري مداوم خبرنگاران و مصر شدنشان روي گرفتن اطلاعات درست و به موقع. و در اين ميان خبرنگاران با کاغذ و قلم هميشه دويده‌اند به دنبال اخبار و آنان که بايد روايت‌کننده واقعيت‌ها باشند. گاهي موفق شده‌اند، گاهي سردوانده شده‌اند و گاهي هم سرخورده... ايسنا به سرنوشت چند خبرنگار پرداخته که مدتي مي‌شود قلمشان به زمين افتاده و ورقشان از کلمه‌ها خالي مانده است:
مهشاد و ريحــانه؛ قربانيــان يــک بي‌مسئوليتي
مهشاد کريمي و ريحانه ياسيني، دو خبرنگار جوان حوزه محيط زيست بودند که در حين ماموريت و بر اثر شرايط نامناسب حمل و نقل که متصديان امر براي خبرنگاران در نظر گرفته بودند، از دست رفتند. 25 نفر از خبرنگاران و عکاسان رسانه‌هاي کشور روز دوم تيرماه 1400، براي بازديد از طرح‌هاي ستاد احياي درياچه اروميه عازم نقده شدند اما ضعف برنامه‌ريزي و نامناسب بودن اتوبوسي که براي جابه‌جايي آنان در نظر گرفته شده بود و راه ناامني که براي رسيدن به مقصد انتخاب شد، جان اين دو خبرنگار جوان را گرفت و چندين نفر از نمايندگان رسانه‌ها را مصدوم کرد.
سفر بي‌بازگشت
هواپيما سي ـ 130 که حامل 94 مسافر شامل اعضاي ارتش و خبرنگاران بود، در تاريخ 15آذر 1384 بر اثر نقص فني سقوط کرد و طي اين حادثه چندين نفر از خبرنگاران و اعضاي ارتش شهيد شدند. خبرنگاران براي پوشش خبري يک رزمايش که در چابهار برگزار مي‌شد، عازم اين سفر بي‌بازگشت شده بودند. هواپيماي سي ـ 130 تنها چند لحظه پس از پرواز در نزديکي فرودگاه مهرآباد، سقوط کرد. در پي اين حادثه 116 نفر از دنيا رفتند که 94 نفر آنها مسافران هواپيما بودند.
مرگ تلخِ شيرين
شيرين ابوعاقله - خبرنگار فلسطيني الجزيره ـ چهارشنبه ـ 21 ارديبهشت ـ (11مه 2022) در حال پوشش خبري حمله نيروهاي اشغالگر به اردوگاه جنين بود که مورد اصابت گلوله صهيونيست‌ها قرار گرفت و در حين توليد آخرين گزارشش، به شهادت رسيد. ابوعاقله در سال 1971 در فلسطين به دنيا آمد و مدرک ليسانس روزنامه‌نگاري و رسانه را از دانشگاه يرموک اردن اخذ کرد. او از سال 2000 ميلادي به عنوان خبرنگار الجزيره در فلسطين اشغالي فعاليت مي‌کرد و يکي از خبرنگاران سرشناس در موضوع فلسطين بود. محسن خزائي خبرنگار صداوسيما، ديگر خبرنگاري است که سال 95 بر اثر اصابت يک گلوله خمپاره به جمع خبرنگاراني که براي پوشش اخبار جنگ به منطقه منيان در غرب حلب رفته بودند، به درجه رفيع شهادت نائل شد.
مدافع حقوق ملت
اهالي رسانه چشم و گوش جامعه با رسالت دفاع از حقوق مردم هستند، رسالتي که از 25 محرم 1253 قمري يا اول ماه مه 1837 اگر چه هزينه‌هايي براي اين قشر داشت اما فراموش نشد. هادي خانيکي، استاد باسابقه ارتباطات تعبيري عارفانه و شاعرانه را براي تعريف خبرنگاري به کار مي‌برد و مي‌گويد: «اگر خواسته باشم تعبير شاعرانه‌اي براي آن انتخاب کنم همان گفته‌اي است که عارفان مي‌گويند و همان زبان حال است؛ خبرنگار کسي است که زبان حال جامعه باشد. اينها را بايد درست فهميد و به جا هم به کار برد و اين هم فراتر از زبان تعريف و تمجيد و تبليغات است. خبرنگاري از اين منظر به باور من فقط فن نيست، بلکه نوعي فهم است؛ اينکه بفهميم خبرنگاري تفهمي چيست و برايش يک جايگاه و اعتبار علمي، حرفه‌اي و حقوقي و حتي اقتصادي و معيشتي وضع کنيم. خبرنگاري تفهمي، آموختن است و مدام در فرايند آموختن قرار گرفتن است، انباشتن پيوسته دانش و مهارت و تجربه است. براي توانا شدن و ورود به دنياهاي متفاوت است که با توقف و انجماد فکري يا کهنگي مهارت‌ها نمي‌شود به آنجا راه برد.» به باور خانيکي و با تعاريفي که از خبرنگار دارد، عشق و علاقه‌اي که خبرنگار دارد، کار را برايش مطلوب مي‌کند يا حداقل مقبول مي‌کند. نگراني از آينده شغلي‌اش، معيشت و حقوقش و اينکه هر خبري که مي‌دهد دست و پايش بلرزد که چه اتفاقي خواهد افتاد، آن چيزي که همه اين نگراني‌ها و اضطراب‌ها را جبران مي‌کند، همان عشق و شور است که تضعيف شدني نيست. بايد عاشق کارش باشد، جهت گيري فهميدن داشته باشد و در اين جهت گيري اولين مهارتي که پيدا مي‌کند، هنر گفت‌وگوست که با همه الزامات و پيش‌فرض‌ها و تصورات قالبي خودش با مسائل پيرامونش روبه‌رو نشود، براي فهم واقعيت دستپاچه نباشد، سرعت و شتاب، او را از دقت و مشاهدات دور نکند.
خبرنگاراني که آسماني شدند
مصادف شدن روز «خبرنگار» با ايام محرم و عاشوراي حسيني، انگيزه‌اي شد تا سرنوشت چند خبرنگار داخلي و خارجي که در سال‌هاي اخير در حين انجام وظيفه و با هدف آگاهي‌بخشي، جانشان را از دست دادند را مرور کنيم؛ خبرنگاراني که يا در حين ماموريت به شهادت رسيدند. خبرنگاران چون رسالت اصلي‌شان انتقال حقايق به مردم و مطالبه‌گري است، همواره مورد قضاوت مردم و مسئولان بوده‌اند. مردم اغلب گله دارند از کوتاهي خبرنگاران در انتقال کامل اخبار درست و موثق و مسئولان هم خرده مي‌گيرند از پيگيري مداوم خبرنگاران و مصر شدنشان روي گرفتن اطلاعات درست و به موقع. و در اين ميان خبرنگاران با کاغذ و قلم هميشه دويده‌اند به دنبال اخبار و آنان که بايد روايت‌کننده واقعيت‌ها باشند. گاهي موفق شده‌اند، گاهي سردوانده شده‌اند و گاهي هم سرخورده... ايسنا به سرنوشت چند خبرنگار پرداخته که مدتي مي‌شود قلمشان به زمين افتاده و ورقشان از کلمه‌ها خالي مانده است:
مهشاد و ريحــانه؛ قربانيــان يــک بي‌مسئوليتي
مهشاد کريمي و ريحانه ياسيني، دو خبرنگار جوان حوزه محيط زيست بودند که در حين ماموريت و بر اثر شرايط نامناسب حمل و نقل که متصديان امر براي خبرنگاران در نظر گرفته بودند، از دست رفتند. 25 نفر از خبرنگاران و عکاسان رسانه‌هاي کشور روز دوم تيرماه 1400، براي بازديد از طرح‌هاي ستاد احياي درياچه اروميه عازم نقده شدند اما ضعف برنامه‌ريزي و نامناسب بودن اتوبوسي که براي جابه‌جايي آنان در نظر گرفته شده بود و راه ناامني که براي رسيدن به مقصد انتخاب شد، جان اين دو خبرنگار جوان را گرفت و چندين نفر از نمايندگان رسانه‌ها را مصدوم کرد.
سفر بي‌بازگشت
هواپيما سي ـ 130 که حامل 94 مسافر شامل اعضاي ارتش و خبرنگاران بود، در تاريخ 15آذر 1384 بر اثر نقص فني سقوط کرد و طي اين حادثه چندين نفر از خبرنگاران و اعضاي ارتش شهيد شدند. خبرنگاران براي پوشش خبري يک رزمايش که در چابهار برگزار مي‌شد، عازم اين سفر بي‌بازگشت شده بودند. هواپيماي سي ـ 130 تنها چند لحظه پس از پرواز در نزديکي فرودگاه مهرآباد، سقوط کرد. در پي اين حادثه 116 نفر از دنيا رفتند که 94 نفر آنها مسافران هواپيما بودند.
مرگ تلخِ شيرين
شيرين ابوعاقله - خبرنگار فلسطيني الجزيره ـ چهارشنبه ـ 21 ارديبهشت ـ (11مه 2022) در حال پوشش خبري حمله نيروهاي اشغالگر به اردوگاه جنين بود که مورد اصابت گلوله صهيونيست‌ها قرار گرفت و در حين توليد آخرين گزارشش، به شهادت رسيد. ابوعاقله در سال 1971 در فلسطين به دنيا آمد و مدرک ليسانس روزنامه‌نگاري و رسانه را از دانشگاه يرموک اردن اخذ کرد. او از سال 2000 ميلادي به عنوان خبرنگار الجزيره در فلسطين اشغالي فعاليت مي‌کرد و يکي از خبرنگاران سرشناس در موضوع فلسطين بود. محسن خزائي خبرنگار صداوسيما، ديگر خبرنگاري است که سال 95 بر اثر اصابت يک گلوله خمپاره به جمع خبرنگاراني که براي پوشش اخبار جنگ به منطقه منيان در غرب حلب رفته بودند، به درجه رفيع شهادت نائل شد.
