کبنانیوز - پوتین در ایران، بایدن در عربستان

آیا خاورمیانه شاهد صف بندی های جدیدی میان قدرت های جهانی و منطقه ای خواهد بود؟

چندي پيش بود که پس از گمانه‌زني‌ها پيرامون احتمال سفر ولاديمير پوتين رئيس‌جمهور روسيه به تهران سخنگوي کرملين اعلام کرد ولاديمير پوتين، سه‌شنبه هفته آينده (28تير) در سفر به تهران با رجب طيب اردوغان، همتاي ترکيه‌اي خود و ابراهيم رئيسي، رئيس‌جمهور ايران، ديدار خواهد کرد و به نوعي مهر تاييدي بر گمانه‌زني‌‌ها در اين خصوص زد.

به گزارش کبنا، اين در حالي است که سفر ولاديمير پوتين به تهران را از حيث اينکه بلافاصله پس از سفر جو بايدن، رئيس‌جمهور آمريکا به اسرائيل و عربستان سعودي در اين هفته انجام مي‌شود، بررسي کرد. انتظار مي‌رود که در سفر بايدن برنامه هسته‌اي و فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران موضوع اصلي بحث و گفت‌وگوها باشد. در شرايطي کرملين روز سه‌شنبه خبر اين سفر طي هفته آينده را منتشر کرد که تنها ساعاتي پيش از آن کاخ سفيد ادعا کرده بود که روسيه خواستار آن شده تا ايران «صدها» پهپاد از جمله پهپادهايي که قادر به حمل تسليحات هستند را براي استفاده در اوکراين در اختيار اين کشور بگذارد. جيک ساليوان، مشاور امنيت ملي کاخ سفيد دوشنبه مدعي شده بود که از نظر آمريکا هنوز مشخص نيست که آيا ايران اين پهپادها را در اختيار روسيه قرار داده يا خير؛ اما ايالات متحده اطلاعاتي در اختيار دارد که نشان مي‌دهد ايران آماده آموزش نيروهاي روسي براي استفاده از آنها در ماه جاري است. تصميم ايالات متحده در انتقاد علني از همکاري اين دو کشور در حالي صورت مي‌گيرد که اسرائيل و عربستان سعودي، به‌عنوان دو شريک منطقه‌اي اين کشور، به دليل منافع داخلي خود در برابر پيوستن به تلاش‌هاي جهاني براي تحريم روسيه به‌خاطر اقدامش در اوکراين مقاومت کرده‌اند. از طرفي ديميتري پسکوف، سخنگوي کرملين اعلام کرده که پوتين در سفر به تهران با رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهور ترکيه ديدار جداگانه‌اي نيز خواهد داشت. در حالي که در ماه مارس، اردوغان به ميانجيگري مذاکرات بين نمايندگان روسيه و اوکراين در استانبول ترکيه کمک کرد؛ اما پسکوف گفته در اين ديدار هيچ بحثي در مورد دور جديدي از چنين مذاکراتي وجود نخواهد داشت. پاليتيکو نيز در گزارشي سفر پوتين و اردوغان به ايران را موردتوجه قرار داده و متذکر شده اين دومين سفر خارجي پوتين از زمان دستور حمله به اوکراين، پس از سفر ماه ژوئن او به آسياي ميانه خواهد بود. طبق اين گزارش، گفت‌وگو بر سر مسائل سوريه از محورهاي اصلي اين ديدار سه‌جانبه خواهد بود؛ جايي که اخيراً اعلام تصميم آنکارا براي آغاز عمليات نظامي در شمال اين کشور مورد اعتراض علني تهران و مسکو قرار گرفته است.

کرملين يک روز پس از اينکه آمريکا، ايران را به ارسال پهپادهايي با قابليت حمل سلاح به روسيه متهم کرد، از قطعي شدن سفر هفته آينده ولاديمير پوتين به تهران خبر داد. سخنگوي کاخ کرملين روز سه‌شنبه اعلام کرد که رئيس‌جمهوري روسيه سه‌شنبه آينده 19جولاي براي شرکت در ديدار سه‌‌جانبه با همتايان ايراني و ترکيه‌اي خود در چارچوب مذاکرات آستانه براي حل و فصل ديپلماتيک مسائل سوريه به تهران سفر مي‌‌کند. بدين ترتيب، پوتين بلافاصله پس از پايان سفر جو بايدن به اسرائيل و عربستان سعودي با محوريت برنامه هسته‌‌اي ايران، عازم تهران خواهد شد. در همين راستا رئيس کميسيون اقتصادي مجلس، اميدوار است که سفر آقاي پوتين به تهران در شرايطي که هر دو کشور تحت تحريم‌‌هاي آمريکا قرار دارند، زمينه گسترش همکاري‌هاي اقتصادي دو جانبه ايران و روسيه را فراهم کند. در راستاي بررسي اهداف سفر ولاديمير پوتين به تهران، «آرمان‌ملي» گفت‌وگويي با علي‌اصغر زرگر، تحليلگر ارشد مسائل بين‌الملل داشته است که در ادامه مي‌خوانيد:
پوتين با چه اهدافي در روزهاي آينده به تهران سفر خواهد کرد؟
سفر پوتين به تهران با اهداف مختلفي در دستور کار قرار گرفته است که شايد اولين آن‌ها پاسخ پوتين به سفر رئيس‌جمهوري ايران به مسکو بوده است. بايد توجه داشت که چنين مجموعه سفرهايي نشان دهنده اين است که دو کشور روابط در سطح عالي دارند و همواره در اين سفرها يک هيات همراه نيز حضور دارد تا امور مربوط به توسعه روابط را در دستور کار قرار دهند. بنابراين پوتين مشخصا با اهداف اقتصادي و سياسي متعددي به تهران مي‌آيد که احتمالا منجر به افزايش سطح تعاملات اقتصادي ميان دو کشور نيز شود. از سوي ديگر روسيه همچنان به مساله سوريه نگاهي ويژه دارد و قصد ندارد تا اين حوزه را از دست دهد و به همين علت نشستي سه‌جانبه با حضور ترکيه نيز دارد.
ارتباطي ميان سفر بايدن به منطقه و پوتين به ايران وجود دارد؟
نزديکي اين دو سفر شايد بيانگر اين باشد که منطقه خاورميانه به دو ائتلاف مجزا تقسيم شده است که يکي روابط نزديک‌تري با روسيه دارد و ديگري نيز مجري اهداف آمريکا خواهد بود. بايدن با سفر به خاورميانه مي‌خواهد بيان کند که همچنان اين منطقه براي آمريکا اهميت دارد و در اين راستا تلاش مي‌کند تا صرفا نقش پشتيبان را ايفا کرده و خود به مسائل مهم‌تري نظير روسيه و چين رسيدگي کند. آمريکا نمي‌خواهد امنيت منطقه خاورميانه از بين برود و در اين راستا تلاش مي‌کند که اتحادي فراگير ايجاد کند تا ضربه‌اي به ذخاير مهم انرژي در جهان وارد نشود. با توجه به اين مسائل مهم، پوتين نيز اين زمان را فرصت مناسبي ديده تا به منطقه بيايد و تا حدودي در مقابل ائتلاف عبري و عربي تحرکاتي انجام دهد. پوتين در اين روزها جاي پاي خود را در سياست روسيه تثبيت کرده و از سوي ديگر به‌واسطه تحريم‌ها، روابط صميمي‌تري با ايران ترسيم کرده است. به همين علت پوتين مي‌خواهد نشان دهد که در مقابل ائتلاف‌هاي آمريکا، بي‌برنامه نيست و دست پري در اين زمينه دارد و مي‌تواند با برگ قدرتمند ايران وارد بازي شود. روسيه با حضور در سوريه و در همکاري با ايران مي‌خواهد جايگاه خود را در خاورميانه حفظ کند. در همين راستا شاهد بوديم که روسيه مخالفت خود را با حملات اسرائيل به خاک سوريه نشان داده بود و حتي از قدرت‌نمايي ترکيه در شمال سوريه نيز گلايه دارد و به همين علت اختلافاتي در اين حوزه ايجاد شده است. پوتين به نحوي نشان خواهد داد که ائتلاف عبري و عربي در تضاد با منافع اين کشور است و به شکلي با اين ائتلاف مقابله خواهد کرد. روسيه امروز از مواضع ايران رضايت دارد و در اين سفر به شکلي از سياست‌هاي اخير ايران قدرداني مي‌شود. بايد توجه داشت که سياست ايران در قبال اوکراين معقولانه بوده و علاوه بر اينکه جنگ را محکوم کرده و خواستار راه حل ديپلماتيک بود اما از سوي ديگر در مقابل روسيه نايستاد.
ايران چه موضعي در خصوص اين تحولات ديپلماتيک بايد اتخاذ کند؟
امروز بهتر است هر چه زودتر تکليف برجام را مشخص کنيم و حتي اگر دولت بعدي آمريکا دو سال بعد باز از اين پيمان خارج شد حداقل دو سال از اين امکان بهره‌مند شويم و با تقويتي بر اقتصاد کشور مجددا با آمريکا روبه‌رو شويم. اسرائيل در حال نزديک شدن به مرزهاي جنوبي و شمالي ايران است و اين امکان وجود دارد که عراقي‌ها نيز روزي تنش خود را با اسرائيل کم کنند. مساله اصلي در منطقه اين است که اسرائيل مي‌خواهد با به فراموشي سپرده شدن مساله فلسطين مشروعيت خود را کسب کند و به رسميت شناخته شود. ايران بايد متوجه اين شرايط باشد. مساله فلسطين امروز در جهان عرب مساله داخلي فلسطينيان و اسرائيلي‌ها تلقي مي‌شود و مشابه مسائل اقليت‌ها در داخل کشورها مورد توجه است. برخي اعراب کشوري به نام اسرائيل را مي‌شناسند و با آن رابطه دارند و تجارت مي‌کنند و مسائل نظامي و امنيتي مطرح است. مساله منطقه اين است و ايران بايد با توجه به اين داده‌ها منافع نظام و منافع ملت ايران را مورد توجه قرار بدهد. اسرائيل کار خود را انجام مي‌دهد و اعراب نيز منافع خود را دنبال مي‌کنند و آمريکايي‌ها در صدد سپردن مسائل امنيتي منطقه به دست اسرائيل و عربستان هستند. هدف اصلي سفر بايدن به منطقه در اين زمان خاص به اين منظور است.