مالیات زیر چتر ساختارهای ضعیف

کبنا ؛درآمدهای مالیاتی، یکی از مهم‌ترین منابع تامین مالی دولت‌ها در اقتصاد بسیاری از کشورها به شمار می‌رود و به عنوان یک ابزار موثر جهت سیاست‌گذاری‌های مالی محسوب می‌شود، بنابراین اهمیت نقش مالیات در اقتصاد بر کسی پوشیده نیست.
به گزارش کبنا نیوز به نقل از ابتکار، فاصله گفتن از وابستگی به درآمدهای نفتی و روی آوردن به راه‌های جایگزین همانند مالیات‌ستانی برای تامین منابع مالی و مدیریت هزینه‌های کشور از جمله مسائل مهمی است که کارشناسان بارها به آن اشاره کرده‌اند. اما افزایش مالیات در شرایطی می‌تواند راهی مناسب برای تامین منابع مالی کشور باشد که فشاری به اقشار متوسط و ضعیف جامعه تحمیل نکند.
بخش مالیاتی کشورمان ظرفیت درآمد 700 تا 900 هزار میلیارد تومانی را هم دارد
افزایش مالیات در بودجه سال آتی یکی از موضوعاتی است که نظر جامعه را به خود جلب کرده است. مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه در نشست خبری به تشریح ابعاد بودجه سال آتی با اشاره به درآمدهای مالیاتی در بودجه سال آینده گفته است: «میزان افزایش درآمدهای مالیاتی در بودجه سال آینده بین 40 تا 44 درصد است و اعدادی که از افزایش درآمدهای مالیاتی تا 62 درصد منتشر می‌شود، درست نیست. معتقدیم بخش مالیاتی کشور، ظرفیت درآمد 320 هزار میلیارد تومانی را دارد که در بودجه 270 هزار میلیارد تومان دیده شده اما عملکرد، بیشتر از این است و در بودجه سال گذشته هم درآمد واقعی از مالیات دیده نشده بود. برخی از کارشناسان بر این باورند که بخش مالیاتی کشورمان ظرفیت درآمد 700 تا 900 هزار میلیارد تومانی را هم دارد.»
هرکه بامش بیش، برفش بیشتر
سیاوش غیبی پور استاد دانشگاه و دکتری اقتصاد با اشاره به افزایش رقم مالیات در بودجه سال ۱۴۰۱ گفت: هرکه بامش بیش، برفش بیشتر، وقتی‌که هرساله هزینه‌های دولت و انتظارات دستمزدی در کشورمان افزایش پیدا می‌کند باید در مقابل منابع مالی نیز افزایش پیدا کند.
وی ادامه داد: دو افزایش در ارقام مالیاتی بودجه سال آتی دیده می‌شود که از این دو منبع بیشترین انتظار وصول را دارند. یکی از این دو منبع املاک و دیگری مالیات بر ارزش افزوده برخی از کالاهای وارداتی است. در خصوص املاک ما برای وصول ظرفیت‌های قانونی داریم املاک به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شده و در ردیف مالیات بر دارایی قرار می‌گیرد.
این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: ظرفیت‌ها برای وصول مالیات در حوزه املاک، سکه و...وجود دارد و این بخش ارتباطی با مشاغل ندارد.
غیبی‌پور با اشاره به تقسیم‌بندی مشاغل ادامه داد: اما در بخش مالیات بر درآمد ما با مشاغل روبه‌رو هستیم که به سه گروه تقسیم می‌شوند و مشاغل قرار گرفته در گروه ۳ مشاغل پایین‌تر با درآمد کمتر هستند. در پیشنهادات بودجه‌ای به دلیل آسیب‌های ناشی از کرونا برای مشاغل معافیت‌هایی را لحاظ کرده‌اند. از سوی دیگر برای اخذ مالیات از حقوق و دستمزد نیز سقف معافیت را ۵ میلیون تومان در ماه در نظر گرفتند که این معافیت نیز به افرادی که حقوق کمتری دارند کمک می‌کند.
این دکترای اقتصاد افزود: بررسی لایحه نشان می‌دهد که ما مشکلی در این بخش‌ها نداشته‌ایم بنابراین اگر مودیان بر تکالیف خود عمل کنند و اظهارنامه‌های مالیاتی منطبق با واقعیت‌ها باشد اتفاق خوبی را در پیش خواهیم داشت.
ما برای اخذ مالیات با دو گروه روبه‌رو هستیم
غیبی‌پور در ادامه صحبت‌هایش به رفتار جامعه برای پرداخت مالیات‌ها اشاره کرد و گفت: ما برای وصول مالیات از طریق تراکنش‌های بانکی، سکه، ارز، خودرو و تجارت با دو گروه روبه‌رو هستیم. گروه اول کسانی هستند که به تکالیف خود عمل کرده و واقعیات را در اظهارنامه‌شان ارائه می‌کنند و مالیات هم بر مبنای واقعیت از آنها اخذ می‌شود. اما گروه دوم ما با افرادی روب‌رو هستیم که یا اظهارنامه مالیاتی راه نمی‌دهند و یا اگر هم اظهارنامه‌ای را تحویل بدهند با واقعیت فاصله بسیاری دارد. جامعه موافق برقراری عدالت و اخذ مالیات از گروه دوم هستند. بنابراین افزایش مالیات از طریق برقراری عدالت اتفاق مبارکی خواهد بود.
سازوکارهای ضعیف مانع از اجرای درست سیاست‌ها می‌شود
این کارشناس اقتصادی همچنین به چالش و ضعف سیستم مالیات‌ستانی اشاره کرد و ادامه داد: با بررسی لایحه بودجه می‌توان به این نتیجه رسید که تمام پیش‌بینی‌ها برای اخذ مالیات بسیار قابل قبول و خوب است اما متاسفانه مشکل ما در اجرای سیاست‌ها و قوانین است.
این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: ما سازوکارها و ظرفیت‌های اجرایی مناسبی نداریم. در بسیاری از موارد طرح‌ها، برنامه‌ها و مصاحبه‌های خوبی بر روی کاغذ ارائه می‌شود اما پیاده‌سازی آن بسیار دشوار خواهد شد و آن طور که باید و شاید به نتیجه نمی‌رسد.
غیبی‌پور در پایان به دلایل ضعف سیستم اجرایی کشور اشاره کرد و گفت: علت اصلی ساختارهای ظریف ما به عدم اطلاعات کافی، سامانه‌های ضعیف و قدرت ضعیف استخراج داده‌ها برای ماموران مالیاتی برمی‌گردد این در حالی است که در قوانین ما برای اجرا افراط و تفریط می‌شود.