رئیسی در ادامه افزود: اجازه دهید خرسندی خود را از بابت حضور در این نشست مهم و تاثیرگذار که یکی از معدود فرصت‌های گفت‌وگو برای تضمین صلح و همکاری واقعی در سطح منطقه است، ابراز نمایم و از تمامی اعضای محترم برای عضویت دائمی ایران اسلامی صمیمانه تشکر می‌کنم.
دکتر رئیسی تصریح کرد: خانم‌ها و آقایان، توسعه فرهنگی دستور کار اول همکاری کشورهای صاحب تمدن است. تمدن بشری آسیا و قلب تپنده آن در چین، هند، تاجیکستان و ایران فرهنگ‌ساز بوده است. فرهنگ تمدن آسیایی با همکاری، صبر، ادب و احترام متقابل و خیرخواهی و در یک کلام، حکمت و عدالت همراه بوده است. بزرگترین ادیان ابراهیمی در آسیا بودند.

رئیس جمهور اضافه کرد: معنویت نیاز همیشگی بشریت و گمشده انسان امروز است. بحران معنویت، زیرساخت همه بحران‌های جهان است. انحصارگراییف خشونت و نقض حقوق بشر جلوه‌هایی از پیامدهای دوری از معنویت است. ایران می‌توان نقش مهمی در توسعه منطقه گرایی فرهنگی ایفا نماید.
دکتر رئیسی بیان داشت: عالیجنابان، زمانی که من مسئولیت ریاست جمهوری اسلامی را عهده دار شدم، جهت‌گیری سیاست خارجی خود را تمرکز بر چندجانبه‌گرایی، اقتصادی و تقویت سیاست همسایگی به معنی وسیع آن و تقویت حضور درسازمان‌های منطقه‌ای معرفی کردم.
رئیسی تاکید کرد: ترکیب دو ابتکار اوراسیای و جاده - کمربند، می‌تواند تحقق عینی بخشی از این رویکرد باشد. ظرفیت‌های عظیم جمهوری اسلامی به لحاظ ژئوپلتیک، جمعیت، انرژی، حمل و نقل، نیروی انسانی و از همه مهمتر معنویت فرهنگ و تمدن، می‌تواند تحرک معناداری به این چشم انداز ببخشد.

دکتر رئیسی تصریح کرد: این منطقه در طول تاریخ پیوستگی شگرفی داشته است و احیای این پیوستگی از کار ویژه‌های پیمان شانگ‌های و مورد تاکید جمهوری اسلامی ایران است. آسیا سرزمینی غنی از تمدن‌ها به ارزش‌هاست. نقش آفرینی آسیا در عرصه بین‌الملل نیازمند حفظ تجاوز، هارمونی بین ملت‌ها و تمدن‌های خود است. ایران تجانس بین ملت‌ها و تمدن‌های آسیایی را تقویت می‌کند.
رئیس جمهور گفت: خانم‌ها و آقایان، جهان وارد دوران جدیدی شده است. یکجانبه‌گرایی رو به زوال است. نظام بین‌الملل به سوی چندقطبی شدن و با توزیع قدرت به سود کشورهای مستقل در حال تغییر است. در شرایط کنونی صلح و امنیت جهانی از ناحیه سلطنت‌طلبی و چالش‌هایی همچون تروریسم و افراط‌گرایی و جدایی‌طلبی، در معرض تهدید قرار دارد و تهدیدهایی که طیف وسیعی از کشورهای جهان و به ویژه اعضا و کشورهای سازمان همکاری شانگ‌های را هدف قرار داده است.
دکتر رئیسی با بیان اینکه آسیا همچون گذشته‌های نه چندان دور در کانون تغییرات جهانی قرار دارد، اضافه کرد: حفظ و تقویت صلح در این پهنه گسترده، نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت است. سازمان همکاری شانگهای و روح آن، یعنی اعتماد متقابل و منافع مشترک، برابری، رایزنی مشترک، احترام به تنوع فرهنگی و توسعه مشترک ابزار کلیدی در راستای حفظ صلح در قرن بیست و یکم است و توسعه از مسیر همکاری و هماهنگی کشورهای کلیدی منطقه حاصل می‌شود. در این مسیر شکل‌گیری و پیوندهای زیر ساختی میان کشورهای مختلف اهمیت و ضرورت دارد.
 رئیسی ادامه داد: ابتکار کمربند - راه، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کریدور شمال - جنوب به عنوان طرح‌های کلیدی در حوزه اتصالات زیرساختی می‌توانند در تقویت منافع مشترک کشورهای در حال توسعه و تقویت صلح در این منطقه نقش ایفا نمایند. این پروژه‌ها نه رقیب، بلکه مکمل یکدیگرند. ایران حلقه وصل سه طرح زیرساختی فوق است.

رئیس جمهور تصریح کرد: ایران می‌تواند از طریق کریدور شمال - جنوب حلقه وصل جنوب و شمال اورسیا باشد و آسیای مرکزی و روسیه را به هند پیوند دهد. کریدور شمال-جنوب می‌تواند زیرساخت سخت همگرایی در قالب اوراسیای بزرگ را تقویت نماید. ایران در مسیر یکی از کریدورهای ابتکار کمربند و راه، یعنی کریدور چین آسیای مرکزی غرب آسیا قرار دارد و می‌تواند پیوند دهنده شرق و غرب اوراسیا باشد.
 دکتر رئیسی بیان داشت: همچنین بندر بزرگ چابهار ایران ظرفیت تبدیل شدن به مرکز تبادلات چندین کشور عضو و همسایه را به نحو ویژه دارد که با همت اعضا می‌تواند به نمادی از همکاری همه اعضای سازمان شانگهای باشد.
دکتر رئیسی ادامه داد: خانم‌ها و آقایان، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران همواره مبتنی بر مشارکت فعال در سازمان‌های بین‌المللی، چندجانبه‌گرایی و مخالفت با یکجانبه گرایی بر پایه عدالت، همکاری، احترام متقابل و ضرورت ایفای نقش سازنده در مواجهه با چالش‌های بین‌المللی و منطقه‌ای بوده است.
رئیس جمهور با بیان اینکه امروز نظام بین‌الملل با چالش‌ها و مشکلات متعددی روبه‌روست که حل آن‌ها توسط یک دولت به تنهایی امکان‌پذیر نیست، اضافه کرد: چالش اول، همه گیری کرونا است که نه تنها سلامت ملت‌های جهان را هدف قرار داده بلکه پیامدهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی قابل توجهی نیز در بر داشته است. ما از تلاش‌های اعضای سازمان شانگهای، بخصوص چین و روسیه و هند، برای کمک به واکسیناسیون جهانی تشکر می‌کنیم و آن را در راستای کمک به روح همکاری در عرصه بین‌الملل ارزیابی می‌دانیم.


دکتر رئیسی افزود: هرگونه اختلال در روند کمک به سلامت انسان‌ها از طریق واکسیناسیون جهانی به بهانه تحریم، ضد حقوق بشر و جنایت علیه بشریت است. حل این مشکل، شدیدا نیازمند همکاری بین‌المللی است و اعضای پیمان شانگ‌های پتانسیل فراوانی را در این زمینه دارند و جمهوری اسلامی ایران حاضر است در این زمینه فعالانه همکاری کند.
رئیسی تصریح کرد: تحریم یا تروریسم اقتصادی، چالش دیگری است که به مهمترین ابزار سلطه طلبان برای تحمیل اراده به دیگران بدل شده است. تحریم یا تروریسم اقتصادی از موانع کلیدی پیشبرد همگرایی منطقه‌ای محسوب می‌شود. سازمان همکاری شانگ‌های به طراحی ساختارها و مکانیسم‌های مقابله جمعی با تحریم نیاز دارد.
 رئیس جمهور با تاکید بر اینکه تحریم‌های یکجانبه تنها علیه یک کشور نیست، ادامه داد: بلکه همانگونه که در سال‌های اخیر روشن شده تعداد بیشتری از کشورهای مستقل به ویژه اعضای سازمان را در برمی‌گیرد. طراحی مکانیسم‌های مقابله جمعی با تحریم‌های یکجانبه در قالب این سازمان اهمیت و ضرورت دارد. از سوی دیگر، ناامنی مخل توسعه و پیشرفت و تروریسم مانع رشد اقتصادی پایدار است.

دکتر سید ابراهیم رئیسی با یادآوری اینکه جمهوری اسلامی ایران با سابقه بیش از ۴۰ سال تقابل و مبارزه بی‌امان با تروریسم و افراط‌گرایی، خدمات شایسته‌ای برای تحقق صلح و عدالت در منطقه غرب آسیا انجام داده است، گفت: ما هم پیمان عراق و سوریه در تقابل با داعش و سایر جریان‌های تروریستی بوده‌ایم. شراکت راهبردی ایران و روسیه در مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی در سوریه، تجربه‌ای ارزشمند و الگویی موفق برای همکاری با سایر شرکای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در آینده است.
 رئیسی گفت: اینجانب دست همکاری برای تحقق صلح و هم پیمانی برای مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی به سوی همه دولت‌های مشارکت‌کننده در این اجلاس دراز می‌کنم. ما نیازمند اقدام جمعی برای تامین امنیت و عدالت به عنوان زیرساخت‌های اصلی توسعه و پیشرفت هستیم. متأسفانه بیش از دو دهه مبارزه نمایشی آمریکا با تروریسم در افغانستان و عراق، موجب از دست رفتن فرصت‌های فراوان این دو کشور در تامین امنیت و رفاه برای ملت‌های خود گردید. آمریکا چند سال است که این الگوی ناموفق را به سوریه نیز صادر کرده است. مراکز حضور و تحرک نیروهای آمریکا در سوریه، از ناامن‌ترین و بی‌ثبات‌ترین مناطق این کشور است.
 رئیس جمهور با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران معتقد به امنیت مشترک است و امنیت را تفکیک شده نمی‌داند، افزود: راه تامین امنیت مشترک، راه بومی است که صرفاً با مشارکت قدرت‌های منطقه‌ای و بدون مداخله خارجی امکان‌پذیر است.
رئیسی گفت: همکاران محترم، مسئولیت وضعیت ایجاد شده در افغانستان، تماما بر عهده‌ی آمریکا و کشورهای همکار او در این مدت است. اما ما کشورهای منطقه بایستی شرایطی را فراهم کنیم تا مردم افغانستان بتوانند بر مشکلات خود چیره شوند و مسیری را برای آینده‌ای مطمئن ترسیم کنند.
 
دکتر رئیسی اضافه کرد: از نظر جمهوری اسلامی، این مهم تنها از طریق کمک کشورهای منطقه به مشارکت مؤثر همه‌ی اقوام در حاکمیت آینده افغانستان محقق خواهد شد. طبیعتا کشورهای منطقه صرفا نقش تسهیل‌گری دارند. دخالت خارجی در افغانستان بر مشکلات می‌افزاید و در نهایت، بر بی‌ثباتی در آن کشور دامن می‌زند.
رئیسی ادامه داد: بر همین اساس، جمهوری اسلامی ایران آماده است تمام توان خود را در خدمت ایجاد حکومتی فراگیر، همه شمول و مستقل در افغانستان قرار دهد و همانند تمامی این سال‌های سخت که در کنار برادران و خواهران افغانی خود بوده‌ایم، به یاری آنان بشتابیم. لکن، مایلم تأکید کنم که تحقق چنین هدفی از عهده هیچ کشوری به تنهایی برنمی‌آید و نیازمند کار مشترک و سامان یافته در قالب ساز و کارهای منطقه‌ای است.
رئیس جمهور بیان داشت: عالی‌جنابان، تامین حقوق ملت ایران در حوزه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای، تضمین منافع مشترک کشورهای در حال توسعه است. هیچ موضوعی نمی‌تواند فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را که در چارچوب مقررات بین‌المللی انجام می‌شود، دچار توقف نماید. دیپلماسی یکی از ابزارهای تامین منافع ملی کشورهاست، ولی دیپلماسی زمانی کارآمد است که همه طرف‌ها در عمل به آن پایبند باشند. تهدید و فشار، پای دیپلماسی را سست می‌کند و دست آن را می‌بندد.
 دکتر رئیسی تصریح کرد: متاسفانه برخی طرف‌ها با استفاده از ابزار تهدید و فشار تصور می‌کنند می‌توانند دیپلماسی را به نفع خود رقم بزنند، در حالی که با این ترفند عملا دیپلماسی را از میدان به در می‌کنند و آن را از کارایی می‌اندازند.

رئیس جمهور گفت: جمهوری اسلامی ایران رفع تحریم‌ها را حق تردیدناپذیر ملت ایران می‌داند و هر فرایندی که خلاف این حق باشد را در راستای منافع ملت ایران نمی‌داند. جمهوری اسلامی ایران ضمن احترام به رفتار مستقل کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای و به رسمیت نشناختن تحریم‌های ظالمانه یکجانبه آمریکا و عدم پیروی از سیاست‌های تحریمی غیرقانونی این کشور، تقویت همکاری‌های دوجانبه را به ویژه در عرصه اقتصادی عامل مهمی در ارتقای نقش راهبردی سازمان همکاری شانگ‌های در اقتصاد جهانی می‌داند.
دکتر رئیسی بیان داشت: عالیجنابان، در پایان لازم می‌دانم، توجه اعضای سازمان را به ضرورت همکاری در موضوعات محیط زیستی در موضوعاتی مثل رشد فناوری، همکاری‌های پساکرونا، امنیت سایبری، دیپلماسی مردمی و ارتباط قوی با مردم و برخورد سازمان یافته با جرایم سازمان یافته با مواد مخدر و تروریسم اعلام نمایم.
رئیسی ابراز داشت: معتقدم اعضای سازمان شانگهای با اعتماد به پیشینه ریشهپ‌دار تمدنی خود می‌توانند روش‌های موجود برای دستیابی و گسترش صلح و امنیت را بر مبنای دیپلماسی و تعامل همه جانبه مبتنی بر عدالت و معنویت استوار نمایند.
رئیس جمهور در پایان اظهار داشت: بار دیگر از رئیس جمهور محترم تاجیکستان تشکر و قدردانی می‌نمایم. برای دولت و مردم این کشور آرزوی سعادت و بهروزی دارم و ریاست کشور ازبکستان را بر این سازمان تبریک عرض می‌کنم و در پایان یکبار دیگر از همه اعضای محترم برای عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران صمیمانه تقدیر و تشکر می‌کنم از رئیس جمهور محترم تاجیکستان، رئیس جمهور محترم روسیه آقای پوتین و رئیس جمهور محترم چین صمیمانه تشکر و قدردانی می‌نمایم.