براساس آمارهای منتشر شده از سازمان‌های درمانی و مدیریت انرژی جهان سالانه 3.5 میلیون نفر جان خود را به خاطر بیماری‌های مرتبط با کیفیت پایین آب از دست می‌دهند و بیش از یک میلیارد نفر در سال 2009 به برق دسترسی دائم نداشته‌اند. نکته قابل توجه در این زمینه این است که تا سال 2030 میزان تقاضا برای غذا و انرژی 50 درصد افزایش خواهد یافت و این موضوع اهمیت سدسازی را بیش از گذشته افزایش می‌دهد. ولی موضوع مهم این است که سدسازی ها در کشور و دیگر کشورها گاها به دلیل دخالت های سیاسی، کم دقتی و بی توجهی به مطالعات زمین شناسی و زیست محیطی مخاطرات جبران ناپذیری برای محیط زیست و انسان‌ها به دنبال داشته است.
در مطالعه‌ای که در سال 2005 انجام شده مشخص شد که جریان آب بیش از 60 درصد رودخانه‌های جهان تحت تاثیر سدسازی دچار تغییر شدید شده است و این تغییرات باعث بروز مشکلات زیست‌محیطی زیادی می‌شوند. توجه یک‌طرفه به موضوع تامین غذا و انرژی سبب شده در بسیاری از کشورها بدون توجه به واقعیت‌های زیست‌محیطی، تغییرات جمعیتی و مطالعات زمین‌شناسی اقدام به ساخت سد در مناطق مختلف کنند و پس از چند سال با بروز خشکسالی، طوفان‌های شن و گرد و خاک، فرسایش خاک، کمبود آب و نابودی کشاورزی روبرو شوند.

مجوزی که دارند مربوط به دوره آقای احمدی‌نژاد است، یک مجوز «مشروط» محیط‌زیست صادر کرد برای اینکه شروع به کار صورت بگیرد. الان دستوری که سازمان محیط‌زیست داده این است که نباید آب به استان فارس انتقال داده شود، انتقال بین‌حوزه‌ای نداشته باشیم، به این معنا که مجوز نمی‌دهیم، برای این امر نیاز هست که ارتفاع سد 25 متر بیشتر باشد و سازمان محیط‌زیست کشور روی این نقطه نیز دست گذاشته است که ارتفاع نباید بیشتر از این میزان باشد، و در حال حاضر این سد مجوز نهایی ندارد. طبیعتاً ما باید حداقل روی این نقطه دست بگذاریم و آگاهی سازی کنیم بگوییم این ایراد وجود دارد!
مسئولانی که در حوزه سدسازی هستند و کارشناسان، یک سری مباحثی را می ببینند و درست هم می‌بینند، می‌گویند که برای حل مشکل آب یاسوج نیاز به یک منبع آب پایداری داریم، آب چاه‌ها جوابگو نیست، این درست است، چون ساختار زندگی ما تغییر پیدا کرده، ما زمانی روستانشین و عشایر نشین بودیم و الان در شهر یاسوج این جمعیت تبدیل به 300 هزارنفر جمعیت شده، این جمعیت نیاز به آب دارد. آب چشمه نیز فایده‌ای ندارد، باید از منبع بزرگی به نام سد بهره‌برداری شود. از نظر علمی و کارشناسی درست است، ولی شما 30 سال آینده را ببینید چه اتفاقی می‌افتد. آیا 30 سال آینده در این منطقه که سد زده‌اند برف می‌بارد؟ خیر!

یکی از عوامل این است. چون تغییرات اقلیمی صورت می‌گیرد، 30 سال آینده چه کسی پاسخگو خواهد بود؟ تناقضی که در صحبت‌های دوستان وجود دارد این است که «سدها عموماً از آب سیل‌ها پر می‌شوند، می‌گویند ما بشار را مهار می‌کنیم، که در وهله اول این دلیل منطقی به نظر می‌آید» ولی آب منطقه‌ای در ابتدای بشار سد زده است، درحالی‌که سیل‌ها از تنگ سرخ و دهنو و وزک که رد می‌شود سیل‌ها شروع می‌شوند، این یک تناقض است، این‌ها پشت سیل‌ها دارند سد را احداث می‌کنند، پس عملاً سیل مهار نمی‌شود، ولی اگر در نظر بگیریم که حرفشان درست باشد!
هیچ سیلی به هورالعظیم نمی‌رسد
اگر به مسائلی که برای هورالعظیم نگاه کنیم؛ هورالعظیم توسط سیل‌ها پر آب می‌شد، دلیل اینکه تالاب هورالعظیم در استان خوزستان خشک شده است این است که هیچ سیلی به هورالعظیم نمی‌رسد، همه این سیل‌ها را سدها مهار می‌کنند. حرف کارشناسان آب‌شناسی درست است، ولی این را نمی‌بینند که دریاچه مهارلو، دریاچه ارومیه، تالاب شادگان، هورالعظیم، این‌ها با سیل پرآب می‌شوند و دلیل خشک شدنشان هم این است که هیچ سیلی به این‌ها نمی‌ریزد.

سیل درست است که خسارت می‌زند، ولی چرا طرح ماهی را در دل رودخانه بشار می‌برند تا خسارت زده شود؟
من نمی‌خواهم صحبت‌های این کارشناسان سدسازی را رد کنم، ولی صحبت‌های ما هم درست است، نتیجه‌اش را می‌بینیم که در دنیا دارد اتفاق می‌افتد، در چین، در ترکیه، سدسازی باعث خشک شدن زیست‌بوم‌ها شده است، ریز گردهایی که روی سر ما آوار می‌شود از سمت ترکیه و عراق است. چرا باید این ضررها را دوباره ما متحمل شویم تا متوجه شویم که صنعت سدسازی نباید بیشتر از این ادامه پیدا کند.

بله، بخشی از داخل کشور است، ولی بخشی‌اش از سمت عراق و هورالعظیم عراق است. کلیات داستان این است، ولی ما درگیری نداریم، ما دلمان برای طبیعت می‌سوزد، باید حد وسطی دیده شود، باید سدهای آبخیزداری مثل سد شاه قاسم زده شود، سدهایی که روی رودخانه نیست و تأثیر منفی زیست‌محیطی ندارد، به اصطلاح آبرفت جمع می‌کند. این‌ها می‌توانند در مدت‌های محدود بهره‌برداری شوند، هر چند با وجود جمعیت شهری که داریم این سدها کافی نیست.

کبنانیوز