هنوز خانواده حسینیان درباره علت درگذشت او توضیحی نداده‌اند، با این حال دختر او در گفت‌وگویی اعلام کرد "در مورد علت مرگ و برگزاری مراسم تشییع و تدفین پدر متعاقبا اطلاع رسانی می‌کنیم "
خبرگزاری مهر در این باره نوشته است "سابقه بیماری قلبی داشته از دیروز در بیمارستان خاتم الانبیا بستری شده بود." اما باشگاه خبرنگاران جوان علت درگذشت حسینیان را ابتلا به کرونا اعلام کرده است.
پس از انتشار خبر درگذشت حسینیان، فعالان سیاسی اصولگرا و کاربران شبکه‌های اجتماعی به تمجید از او پرداختند. علی نادری فعال رسانه‌ای اصولگرا درباره او نوشته است "حسینیان خار چشم نفاق بود از قدیم تا دوران جدید، چون بر مسیر حق خود استوار بود، با شجاعت و بدون ترس از ملامت‌ها و بدون لکنت در بیان حق. "
برخی دیگر از کاربران او را "مخزن اسرار" خوانده‌اند که با "سینه‌ای پر از اسرار" از دنیا رفته است. بسیاری او را "شجاع" و "آزاده" دانسته اند و عده‌ای دیگر او را سیاستمداری "امنیتی" معرفی کرده‌اند.
آیت الله رئیسی، رییس قوه قضائیه پس از درگذشت روح الله حسینیان در پیام تسلیتی نوشت: «این روحانی شجاع و آزاده، عمر پر برکت خود را از عنفوان جوانی تا آخرین ساعات زندگی، وقف خدمت به مسیر نورانی انقلاب اسلامی و آرمان‌های امام راحل کرد.»
محمد باقر قالیباف رییس مجلس هم در پیام تسلیتی درباره حسینیان نوشت: «ایشان به عنوان یک روحانی عالم و محققی توانمند و وارسته در طول سال‌های پس از انقلاب در مناصب و مسئولیت‌های متعدد بویژه حوزه قضایی فعالیت شایانی داشتند که این اقدامات خالصانه همواره مانند خاری در چشم دشمنان انقلاب و منافقان کوردل بود و مواضع اصولی و صریح ایشان در حمایت و حراست از ارزش‌های نظام و انقلاب و مبارزه با نفاق همواره مورد توجه و زبانزد همگان بود.»

 

روح‌الله حسینیان متولد سال۱۳۳۴ در آباده فارس بود. او پس از اتمام تحصیلات متوسطه در روستای صغاد آباده در ۱۵ سالگی به حوزه علمیه قم و مدرسه ولیعصر و سپس مدرسه حقانی رفت و طی هشت سال از آن فارغ‌التحصیل شد. مدیرسه‌ای که روحانیون مشهور زیادی از آن فارغ التحصل شدند و بیشتر آن‌ها از چهره‌های شاخص اصولگرا به حساب می‌آیند. حسن روحانی، ابراهیم رئیسی و مرتضی آقاتهرانی از جمله سیاستمداران مشهوری هستند که از مدرسه حقانی فارغ التحصیل شده اند.

حسینیان از از ابتدای دهه ۶۰ وارد دستگاه قضایی کشورشد و در سال ۱۳۶۲ به سمت قائم مقامی دادستانی انقلاب اسلامی مشهد منصوب شد. جانشینی دادستانی تهران و سیستان و بلوچستان از دیگر پست‌هایش بوده‌است. دادستان دادگاه ویژه روحانیت تهران، رئیس شعبه ۴ دادگاه ویژه روحانیت، رئیس یکی از دادگاه‌های عمومی تهران، جانشین نماینده دادگاه انقلاب در وزارت اطلاعات از دیگر پست‌های وی در دستگاه قضایی - اطلاعاتی جمهوری اسلامی است.

حسینیان یکی از سیاستمدران فعال و بحث برانگیز اصولگرا بود. همیشه زیر ذره بین رسانه‌ها قرار داشت و فعالیت‌هایش موثر به حساب می‌آمد. حسینیان از منتقدان جدی آیت الله منتظری بود و در حمله به بیت او در بهمن سال 71 نقش مهمی ایفا کرد. او معتقد بود آیت‌الله منتظری و اطرافیانش فاسد بودند. 

با این حال احتمالا خیلی‌ها نمی‌دانند اما خود حسینیان می‌گوید در انتخابات سال ۷۶ از سید محمد خاتمی حمایت کرده بود. البته او پس از انتخابات خیلی سریع تغییر موضع داد و عذرخواهی کرد و به یکی از تندروترین مخالفان دولت اصلاحات بدل شد.
حسینیان درباره دلیل حمایتش از خاتمی گفته بود: "من ایشان را روحانی روشنفکری می‌دانستم که البته با ایشان اختلاف هم داشتم، اما آن زمان به دلیل اینکه جناح حاکم نوعی فضای بسته به‌وجود آورده بود و در جامعه انحصارطلبی احساس می‌شد گمان کردم که وظیفه است این انحصار و بسته بودن جامعه شکسته شود لذا تنها راه رسیدن به این اهداف را حمایت از خاتمی می‌دانستم، اما نمی‌دانستم که این باز شدن فضا به سوی جاری شدن سیلی می‌رود که نزدیک بود همه چیز را از بین ببرد. متأسفانه در این دوران از چاله درآمده و به چاه افتادیم."

حسینیان در جریان افشای قتل‌های زنجیره‌ای در سال ۷۷ کاملا رودرروی دولت اصلاحات ایستاد او، چهره شاخص دولت اصلاحات همچون حجاریان  را متهم به نقش آفرینی در قتل‌ها می‌کرد. حسینیان حتی به نوعی از سعید امامی متهم ردیف اول قتل‌ها حمایت کرده بود. او امامی را در قامت یک قربانی می‌دید. حسینیان پس از مرگ امامی در زندان و بر اثر مصرف داروی نظافت آن را مشکوک دانست.

او موضع مشهوری در این باره دارد." آخه باباجون، آخه ما خودمان یک زمان قاضی بودیم، یک زمانی زندان‌بان بودیم. تاکنون صد‌ها نفر واجبی خوردند و نمردند. آخه چه طور با یک استکان آن هم که شما می‌گویید که بلافاصله بردید به بیمارستان و شستشو دادید، این خورد و مرد؟"

البته یک روزنامه اصلاح طلب روایت دیگری از این اظهار نظر ارائه کرد. روزنامه صبح امروز که متعلق به سعید حجاریان بود و مهمترین رسانه افشای قتل‌های زنجیره‌ای بود با تیتر " آخه باباجون، ما خودمان "والله" یک زمان قتل بودیم"! آن را منتشر کرد؛ که البته حسینیان این روایت را دروغ می‌دانست. تحریریه روزنامه صبح امروز هم پس از شنیدن دوباره نوار سخنرانی حسینیان اشتباه در نقل قول را تائید و اصلاحیه منتشر کردند. 

حسینیان در انتخابات سال ۸۴ از محمود احمدی‌نژاد حمایت کرد، حمایتی تمام قد و همه جانبه. او در ۴ اردیبهشت ۱۳۸۶ مشاور سیاسی و امنیتی احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور وقت شد.
نام روح‌الله حسینیان در دو دولت احمدی نژاد به عنوان گزینه تصدی وزارت اطلاعات و یا حتی وزارت کشور مطرح شد، اما هیچ وقت او به این سمت‌ها نرسید. حسینیان سپس ترجیح داد به جای دولت به مجلس برود. او توانست به عنوان نماینده تهران در مجلس هشتم و نهم فعالیت کند. بخشی از فعالیت‌های پارلمانی حسینیان در دوران ریاست جمهوری احمدی‌نژاد بود و بخشی دیگر هم در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی.
این سیاستمدار اصولگرا در جریان اتفاقات پس از انتخابات سال ۸۸ مواضع بسیار تندی علیه مهدی کروبی و میرحسین موسوی اتخاذ کرد، او معترضان انتخابات را اوباش و مستحق شدیدترین برخورد‌ها دانست.

حسینیان در بیشتر مقاطع از حامیان احمدی‌نژاد باقی ماند حتی در قهر یازده روزه احمدی‌نژاد در سال ۱۳۹۰ او بر خلاف اکثر اصولگرایان کمتر از رییس جمهور وقت انتقاد کرد و برای بازگرداندن احمدی‌نژاد هم تلاش‌هایی کرده بود. در ماجرا‌های مشایی، یکشنبه سیاه و دیگر حواشی دولت احمدی نژاد حسینیان به ندرت به او تاخت.
فقط در سال آخر فعالیت دولت دهم به انتقاد صریح از محمود احمدی‌نژاد پرداخت و گفت: «دولت احمدی‌نژاد چیزی مگر باقی گذاشته که از آن دفاع کنیم. احمدی‌نژاد زنده باد بهار را جایگزین زنده باد اسلام کرده‌است آیا این‌جای دفاع کردن دارد من همان گونه که در مصاحبه‌ام گفتم همانطوری‌که از احمدی‌نژاد دفاع کرده‌ام شمشیر خود را نیز بر وی خواهم کشید و من از کسی دفاع می‌کنم که نزدیک به رهبری باشد و نه اینکه از رهبری فاصله بگیرد.»

با این حال به نظر می‌رسید او همچنان به احمدی‌نژاد معتقد است. 
در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی رویکرد حسینیان به دولت تغییر کرد و از منتقدان اصلی دولت در مجلس شد. او هنگام معرفی کابینه اول روحانی جمله مشهوری بیان کرد و گفت که کابینه روحانی "امنیتی" است.
تقابل حسینیان با دولت روحانی از همان ابتدا آغاز شد. پس از آنکه گفته شد که جک استراو وزیر خارجه پیشین انگلیس به مراسم تحلیف روحانی دعوت شده، حسینیان گفت " جک استرو به تحلیف بیاید با گوجه از او پذیرایی می‌کنم."

همچنین پس از برگزاری جشنی به مناسبت روز زن در کاخ سعدآباد در سال ۹۲ و توسط همسر رییس جمهور او گفت "همسر رئیس‌جمهور اگر می‌خواهد جشن بگیرد در خانه خود بگیرد که الحمدالله هم بزرگ است و هم جادار، جشن بگیرد یا در مسجد یا حسینیه نه در کاخ‌های متعلق به ملت."
حسینیان در ادامه با انتقاد از تضادی که در عملکرد دولت در بیان شعار صرفه جویی در مصرف و پیشنهاد انصراف از دریافت یارانه به مردم از یک سو و برگزاری جشن اشرافی در کاخ سعدآباد و هزینه از بیت‌المال وجود دارد مطرح کرد و با طرح مباحثی در مورد بی‌حجاب بودن شرکت کنندگان رقصیدن بانوان و پخش موسیقی‌های غربی دولت را تهدید به برملا کردن حقایق از طریق انتشار فیلم این مراسم کرد.
البته در ادامه مشخص شد این مطالب صحت نداشته و خبری از جشن با این کیفیت نبوده است.

او در سال ۹۲ و ۹۳ به اخراج برخی پرسنل سازمان انرژی اتمی اعتراض کرد. او همچنین از عزل و نصب‌های دولت به شدت شاکی بود.

حسینیان از بنیانگذاران جبهه پایداری بود البته ظاهرا در سال‌های اخیر از این جبهه جدا شده بود. 

حسینیان در تمام این سال‌ها یکی از جنجالی‌ترین سیاستمداران اصولگرا بود، اما در سال‌های اخیر و پس از پایان دوره نمایندگی‌اش کمتر در فضای سیاسی حضور داشت. او که همیشه با اظهار نظر‌های بحث برانگیز موج ایجاد می‌کرد از سال ۹۴ به بعد سکوت پیشه کرده بود و بیشتر به فعالیت در مرکز اسناد انقلاب اسلامی مشغول بود. فقط گاهی گفتگو‌هایی با رسانه‌ها داشت و تاریخ انقلاب و خاطراتش را بیان می‌کرد. / فرارو