کبنانیوز - سرانجام طرح توان‌افزایی زنان سرپرست خانوار در دولت دوازدهم

سرانجام طرح توان‌افزایی زنان سرپرست خانوار در دولت دوازدهم

طرح توان‌افزایی زنان سرپرست خانوار امسال با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و مسئولیت اجرایی جهاد دانشگاهی برای ۶ هزار زن سرپرست خانوار در سطح کشور در دو سال اخیر اجرایی شده است.‏ اما این طرح چقدر توانسته است انتظارات را برآورده کند؟
اسفندماه ۱۳۹۶، معصومه ابتکار معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده از طرح بررسی وضعیت بانوان سرپرست خانوار و توان‌افزایی در حیطه مهارت‌های مختلف خبر داد و گفت: این موضوع در دستور کار دولت قرار دارد و پیش‌بینی‌های لازم نیز در این خصوص در حال انجام است.
پس از رونمایی از طرح توانمندسازی زنان سرپرست خانوار مشخص شد هدف از اجرای این طرح ملی، ارائه آموزش‌های لازم در حوزه صنایع دستی در راستای توانمندسازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار است که متقاضیان پس از یادگیری آموزش‌های لازم، با همراهی پشتیبان و پیشران طرح، اقدام به اشتغال و کسب درآمد می‌کنند.
همه زنان خودسرپرست و بی‌سرپرست متقاضی اشتغال خانگی که حداکثر ۵۵ ساله و تحت پوشش نهادهای حمایتی بوده و مستمری‌بگیر تامین اجتماعی یا تحت پوشش بیمه کارفرمایی نباشند می‌توانند تحت پوشش این طرح باشند.
«سرپرست خانوار» در تعریف جامعه‌شناسان کسی است که قدرت قابل ملاحظه‌ای در مقایسه با سایر اعضای خانواده دارد و مسئولیت‌های اقتصادی خانواده برعهده اوست.
«زنان سرپرست خانوار» نیز طبق تعریف سازمان بهزیستی، افرادی هستند که عهده‌دار تأمین معاش مادی و معنوی خود و اعضای خانوارند و مسئولیت اقتصادی خانواده برعهده آنان است. حال یا همسران آنها به هر دلیل در زندگی آنها حضور ندارند یا حضور دارد و به دلیلی، نقشی در امرار معاش ندارد. زنانی که اشتغال آنها می‌تواند در کاهش رتبه شکاف جنسیتی ایران در سطح بین‌المللی تاثیرگذار باشد.
در آخرین گزارش مجمع جهانی اقتصاد (سال ۲۰۱۸) که هر ساله با عنوان شکاف جنسیتی منتشر می‌شود، ایران در میان ۱۴۹ کشور، رتبه ۱۴۲ را دارد و جزو ۱۰ کشور با بیشترین شکاف جنسیتی است. در حالی که این گزارش براساس زیرشاخص‌های اقتصاد، سیاست، آموزش و سلامت تهیه می‌شود، ایران بیشترین شکاف را در مشارکت اقتصادی و سیاسی دارد.
در این میان لیلا فلاحتی مدیرکل امور بین‌الملل معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در توضیح این آمارها گفته: «جمهوری اسلامی ایران رتبه ۱۴۳ در مشارکت اقتصادی و رتبه ۱۴۱ را در حوزه مشارکت سیاسی از مجموع ۱۴۹ کشور در جهان به خود اختصاص داده است. علت این رتبه‌ها این است که بیشترین چالش ایران در زیرشاخص اقتصاد مربوط به مشارکت پایین زنان در بازار کار بوده و باعث شده کشور هر سال جزو کشورهایی به حساب بیاید که بیشترین شکاف جنسیتی را دارند.»
به گفته او، در سال گذشته میزان مشارکت رسمی زنان ایرانی در بازار کار ۱۷.۹ درصد بوده است.زنان باید تلاش کنند کلیشه‌هایی که آنها را از حضور بیشتر در این عرصه‌ها محروم می‌کند از بین ببرند، زیرا بازتولید کلیشه‌ها عامل اصلی باز ماندن زنان از پیشرفت آن‌هاست.
پیشرفت طرح‌های توانمندسازی
معصومه ابتکار معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده در حاشیه دیداری که از ۲ کارگاه تولیدی مربوط به طرح ملی توانمندسازی اقتصادی بانوان سرپرست خانوار در مشهد داشته، می‌گوید: این طرح تاکنون بیش از ۵۰ درصد پیشرفت اجرایی داشته و زنان سرپرست خانوار را در مشاغل خانگی به ویژه صنایع دستی توانمند کرده و یک شغل آبرومند برای آنان ایجاد کرده است. ‏‏
ابتکار ادامه می‌دهد: همکاری‌های بسیار خوبی با جهاد دانشگاهی و از طریق آن با بخش‌های مختلف تولیدی در این طرح انجام شده است که شامل تربیت تسهیل‌گران با همکاری گروه‌های پیشران و بخش‌های غیردولتی و خصوصی است و همکاری با بخش خصوصی در این طرح باعث تنوع تولیدات در مشاغل خانگی شده است و این طرح آینده خیلی خوبی برای استان خواهد داشت.
تامین وام قرض‌الحسنه برای سه هزار و ۳۳۳ زن سرپرست خانوار
همچنین اردیبهشت امسال، معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری از تامین وام قرض‌الحسنه برای سه هزار و ۳۳۳ زن سرپرست خانوار و دختران فارغ التحصیل جویای کار خبر داد. ابتکار در صفحه توئیتر خود در این باره نوشت: «موافقت‌نامه‌ای با صندوق کارآفرینی امید امضا کردیم. وام قرض‌الحسنه برای سه هزار و ۳۳۳ زن سرپرست خانوار و دختران فارغ التحصیل جویای کار تامین می‌شود.»
۷۰ درصد از افراد فعال در حوزه صنایع‌دستی را بانوان تشکیل می‌دهند
اردیبهشت ۹۸ نیز تفاهم‌نامه همکاری بین سازمان میراث فرهنگی وقت و معاونت امور زنان و خانواده نهاد ریاست‌جمهوری به امضا رسید. علی‌اصغر مونسان، رئیس آن سازمان و وزیر کنونی میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در مراسم امضای این تفاهم‌نامه گفت: حدود ۷۰ درصد از افراد فعال در حوزه صنایع‌دستی را بانوان تشکیل می‌دهند، همچنین در بسیاری از اقامتگاه‌های بوم‌گردی بانوان فعالیت دارند.
مونسان افزود: در این تفاهم‌نامه توانمندسازی بانوان با اجرای طرح‌های مشترک با معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری موردتوجه قرار گرفته است و امیدواریم با اجرای مفاد آن، مسیر پیشرفت بانوان در هر سه حوزه میراث‌ فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری هموارتر شود.
کمک به خانم‌های سرپرست خانوار در مناطق سیل‌زده
معاون امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری نیز در مورد این تفاهم‌نامه گفته بود: تعداد و گستره موضوعاتی که بانوان در آن فعالیت دارند در حال گسترش است، یکی از این موضوع‌ها حوزه میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری است که امروز شاهد فعالیت گسترده بانوان در این حوزه‌ها هستیم. توان‌افزایی، مهارت‌افزایی و آموزش در حوزه صنایع‌دستی و اقامتگاه‌های بوم‌گردی که در این تفاهم‌نامه نیز موردتوجه قرار گرفته از موارد مهم همکاری سازمان با معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری است.
به گفته ابتکار، کمک به خانم‌های سرپرست خانوار که در مناطق سیل‌زده کارگاه‌های صنایع‌دستی داشتند، از دیگر مواردی است که با همکاری میراث‌فرهنگی اقدامات و برنامه‌های جدی در این حوزه انجام خواهد شد.
۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال در بودجه سال ۹۷ برای بیمه زنان
از دیگر اقدامات دولت تدبیر و امید برای حمایت از زنان سرپرست خانوار، بحث بیمه این زنان بود که در بودجه سال ۹۷ به آن توجه شایانی شده است. براساس اطلاعات موجود در پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور، ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال در بودجه سال ۹۷ برای بیمه زنان سرپرست خانوار پیش‌بینی شده است. برای حمایت از زنان سرپرست خانوار، ستاد ویژه‌ای با حضور دستگاه‌های اجرایی تشکیل شده و تاکنون نیز اقدامات مطلوبی از سوی آنها در این زمینه صورت گرفته است.
اما پرسشی که مطرح می‌شود اینکه، این سبک از طرح‌های ملی در حالت کلی چقدر می‌توانند در جامعه هدف خود اثربخش و مفید باشند؟ این طرح‌ها برای حداکثر تاثیرگذاری باید از چه ویژگی‌هایی برخوردار باشند؟ برای اجرای بهتر و بنیادی‌تری چه اقداماتی باید انجام شود؟
جای خالی اقدامات زیرساختی و زیربنایی
در ارتباط با این موضوع مصطفی اقلیما رئیس انجمن مددکاری ایران به ایرناپلاس می‌گوید: طرح‌های زیادی هر روز در کشور مطرح می‌شود اما به این توجه نمی‌کنیم که آیا این طرح پشتیبانی مردمی و امکانات اجرایی دارد یا نه؟ یا سازوکار اختصاص بودجه به این طرح‌ها به شیوه درستی انجام می‌شود؟
باید به این نکته اشاره کنم که طرح‌هایی که دولت اجرا می‌کند نباید جنبه نمایشی داشته باشد. کمتر دیده می‌شود طرح‌هایی با اهداف بلندمدت و با چشم‌اندازی از آینده مطلوب نسبت به یک معضل یا مشکل مطرح شوند. از این جهت همیشه طرح‌ها را برای یک مدت چهار ساله یا یک دوره هشت ساله برنامه‌ریزی می‌کنند. در صورتی که برای حل یک معضل باید برنامه بلندمدت اتخاذ شود.
اقلیما ادامه می‌دهد: زن سرپرست خانوار تربیت کننده آینده‌سازان جامعه است. یک زن سرپرست خانوار یعنی مادر چند فرزند که باید از آنها نگهداری کند. بزرگ‌ترین کار ممکن این است که بچه‌ها را درست تربیت کند. اگر این مادر سرپرستی بچه‌هایش را برای تامین معیشت رها کند این بچه‌ها آنطور که باید رشد نمی‌کنند و دچار آسیب اجتماعی می‌شوند. در حال حاضر بزرگ‌ترین مشکل ما این است که پدرومادرها در خانواده نیستند و حضور ندارند. چرا بچه‌های دچار مشکل می‌شوند؟ یک نفر نصف روزش را آزاد نمی‌کند که به بچه‌ها برسد. چون زن‌وشوهر با هم کار می‌کنند و خرج زندگی‌شان درنمی‌آید. حالا خانمی را تصور کنید که تنهاست، شوهرش فوت کرده یا طلاق گرفته و می‌خواهد مخارج خانواده را دربیاورد.
بزرگ‌ترین مشکل ما این است که پدرومادرها در خانواده نیستند و حضور ندارند. چرا بچه‌های دچار مشکل می‌شوند؟ یک نفر نصف روزش را آزاد نمی‌کند که به بچه‌ها برسد. زن‌وشوهر با هم کار می‌کنند و خرج زندگی‌شان درنمی‌آید. حالا خانمی را تصور کنید که تنهاست، شوهرش فوت کرده یا طلاق گرفته و می‌خواهد مخارج خانواده را دربیاورد.
نبود مرکز حمایتی برای ارزش‌گذاری و فروش کار زنان سرپرست خانوار
رئیس انجمن مددکاری ایران می‌گوید: در این وضعیت یک زوج دو نفری نمی‌توانند اجاره یک خانه را بدهند، حالا این خانم چگونه می‌تواند با این مدل طرح‌هایی که مدت‌ها هم زمان می‌برد تا مهارتی یاد بگیرد، مخارج خانه‌اش را بپردازد؟ در مرحله بعد چه کسی کار این خانم را می‌خرد؟ چه گروهی از کار این خانم حمایت می‌کنند تا وارد بازار شود؟
مشکل اصلی این تولیدکنندگان بازاریابی و فروش محصولاتشان است. به همین دلیل مثلا فرش دستبافی که توسط این بانوان هنرمند بافته می‌شود با قیمت‌های نازل از سوی دلالان خریدار می‎شود و عملا سود به جیب دیگری می‌رود. بنابراین باید در کنار این طرح یک مرکز حمایتی برای فروش تولیدات این زنان و ارزش‌گذاری کار آنها وجود داشته باشد که این طرح نتیجه حداقلی بدهد.
راهکارهای منطقی و کم‌هزینه‌تر
اقلیما درباره راهکارها و پیشنهادهای مکمل در این زمینه توضیح می‌دهد: در همه جای دنیا وقتی صحبت از زنان سرپرست خانوار می‌شود، این زنان تحت پوشش رسمی دولت هستند و به آنها حقوق رسمی و امکانات داده می‌شود.‌ یا زن سرپرست خانواری که کار می‌کند، معمولا بیشتر از نصف روز به او اجازه کار نمی‌دهند. حتما باید نصف روز را در خانه و کنار بچه‌هایش باشد.
وی ادامه می‌دهد: با این کار جلوی بروز آسیب‌های اجتماعی تا حد زیادی گرفته می‌شود، یعنی علاج واقعه را قبل از وقوع می‌کنند.
به گفته رئیس انجمن مددکاری ایران، آنها معتقدند اگر نسلی درست تربیت نشود، هزینه پیشگیری از جرم و جنایت در آینده از بودجه دولتی خرج خواهد شد در صورتی که اگر بچه‌ها سالم رشد کنند این بودجه صرف توسعه و آبادانی کشور می‌شود. بنابراین حمایت از زنان سرپرست خانوار خود نوعی سرمایه‌گذاری برای آینده کشور است.

منبع: ایرنا