کبنانیوز - انسجام، درمان ویروس تحریم و کرونا

راهکار خروج از وضعیت نابسامان اقتصاد در ایران چیست؟

اگر این انسجامی که با شیوع ویروس کرونا در دور اول اتفاق افتاد در اقتصاد ایران هم اتفاق بیفتد یقینا نتایج ماندگاری اخذ خواهد شد. متاسفانه اشکال کار این است که در بحث اقتصاد، انسجامی که نیاز است ایجاد نشده و امکان تحقق آن هم وجود ندارد. عدم انسجام منجربه این می‌شود که هر چند سال یک ‌بار از طریق آزمون و خطا نتایج متفاوتی را در اقتصاد شاهد باشیم و وضعیت به این آشفتگی ختم شود.

افزایش تورم، کاهش ارزش پول ملی، کوچک شدن سفره‌ها و در مضیقه قرار گرفتن مردم از نظر اقتصادی و مالی دیگر مسئله تازه‌ای در اقتصاد کشور نبوده و مدت‌هاست که کشور با چالش‌های بی‌شماری دست و پنجه نرم می-کند و این‌که درنهایت چه بر سر اقتصاد خواهد آمد پرسشی است بی‌پاسخ.
این ‌روزها اقتصاد به یک کلاف سردرگم تبدیل شده و معیشت افراد جامعه را با چالش‌های بیشماری روبه‌رو کرده است. در این میان بارها کارشناسان و تحلیلگران دلایل آشفتگی اقتصاد را بررسی کرده و راهکارهای تخصصی و کارشناسانه‌ای را برای عبور از مشکلات فعلی مطرح می‌کنند. اما با این حال هنوز هم درک تحلیل مسائل اقتصادی و قواعد علمی گفته شده برای عبور از بحران‌ برای بسیاری از افراد جامعه دشوار بوده و پرسش اینکه چرا اقتصاد به این مرحله از آشفتگی رسید و در نهایت چه بر سر کشور خواهد آمد با قوت بر جای خود باقی مانده است. هادی حق‌شناس، کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به وضعیت فعلی اقتصاد به تحلیل شرایط پرداخت و در این خصوص، گفت: اگر قرار بر این باشد که ما یک تحلیل از شرایط اقتصادی داشته باشیم تا عامه مردم به خوبی آن را در کنند باید بگوییم که تحلیل شرایط فعلی اقتصاد را از دو نگاه بیرونی و داخلی می‌توان انجام داد. هنگامی که کرونا تقریبا در چهار ماه گذشته تمام کشورها را با خود درگیر کرد اولین شاخصی که گزارش شد نرخ بیکاری در پیشرفته‌ترین کشورهایی بود که حداقل از جنگ جهانی دوم آسیب و بحرانی نداشتند، این کشورها به دلیل کرونا با میلیون‌ها نفر بیکار روبه‌رو شدند. آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم بحران اقتصادی نداشت، دچار بلاهای طبیعی نشد و مشکل اقتصادی خارج از مرز هم نداشت اما همین ویروس کرونا منجربه این شد که بیش از 20 میلیون نفر رسما بیکار شوند و درخواست بیمه بیکاری بکنند. آمریکا طی 4 ماه درگیری با ویروس کرونا به این وضعیت رسید و این در حالی است که بررسی شرایط در کشورهای روپایی نیز وضعیت مشابه را نشان می‌دهد. این شرایط می‌تواند شاخص مهمی برای درک تحلیل‌های اقتصادی ایران باشد و وضعیت کشور را به خوبی به نمایش می‌گذارد.
بررسی پیش‌بینی‌ها توسط نهادهای بین‌المللی
این کارشناس اقتصادی به تحلیل‌های نهادهای بین‌المللی درخصوص وضعیت اقتصادی جهان اشاره کرد و گفت: نکته دومی که می‌تواند ابزاری برای نشان داد شرایط اقتصادی ایران باشد تحلیل‌هایی است که نهادهای بین‌المللی از وضعیت اقتصادی جهان داشتند. بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول اعلام کرده بودند که رشد اقتصادی جهان در سال 2020 مثبت 3 می‌شود. اما برخلاف پیش‌بینی‌ها اخیرا اعلام کرده‌اند که به دلیل شیوع ویروس کرونا نه تنها جهان رشد اقتصاد مثبت را تجربه نمی‌کند بلکه رشد منفی نزدیک به 6 درصد را خواهد داشت. پس این تحلیل دومین شاخص برای بررسی مسائل اقتصادی در ایران و درک آن خواهد بود.
حق‌شناس به مقایسه اقتصاد ایران و کشورهای دیگر پرداخت و ادامه داد: اقتصاد آمریکا به عنوان سالم‌ترین اقتصاد جهان شناخته شده است، این در حالی است که کشورهای اروپایی هم از وضعیت مناسبی در اقتصادشان برخوردار بودند. حال فرض کنیم که اقتصاد ایران هم وضعیتی مشابه با آنها را داشته باشد هرچند که هرگز در چنین وضعیتی نبوده و نیست اما اگر فرض را بر این تشابه بگذاریم پس طبیعی است که ایران هم به همان اندازه از شیوع ویروس کرونا آسیب ببیند. حال که اقتصاد ما ضعیف‌تر بوده و تحت تاثیر این ماجرا ضعیف‌تر هم شده است و مدیریت این شرایط با ارائه چند راهکار امکان‫پذیر نخواهد بود.
کشور درگیر دو ویروس تحریم و کرونا
وی در ادامه صحبت‌ها به تحریم‌های 2 سال اخیر اشاره کرد و گفت: حالا بیاییم به این ویروس بحث تحریم‌ها را نیز اضافه کنیم. طی دو سال گذشته به دلیل تحریم‌ها ایران نتوانسته است درآمد ارزی داشته باشد و همان میزان اندک درآمدهای ازری را که داشت مجاز به انتقال به داخل کشور نبود، بنابراین زمانی که کشور 2 سال درگیر تحریم بوده، نمی‌تواند نفتی بفروشد، اموالی که در خارج دارد را نمی‌تواند تبدیل به کالا کرده و وارد کشور کند وضعیت همین می‌شود که امروز در اقتصاد شاهد هستیم. به عبارتی دیگر در کف اقتصاد ایران قدرت تولید اشتغال و قدرت تولید کالا به دلیل دو ویروس تحریم و کرونا دیده نمی‌شود. این یک تحلیل کامل و واقعی از اقتصاد ایران بوده و اگر عامه مردم می‌گویند چرا این روزها اقتصاد در آشفتگی است باید به این مسائل نگاهی داشته باشند.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به راهکارهای دولت برای مدیریت شرایط ادامه داد: هنگامی که این شرایط ایجاد می‌شود دولت برای اینکه اداره امور را در دست بگیرد به سراغ راهکارهای متفاوتی می‌رود، یکی از این راهکارها افزایش پول پرقدرت و رشد نقدینگی است. هنگامی که پول و نقدینگی در یک اقتصاد افزایش پیدا کند بدون اینکه در ازای آن کالای جدیدی وارد اقتصاد شود نتیجه آن افزیش گرانی و تورم خواهد بود. به موازات آن مردم سعی می‌کنند تا مختصر نقدینگی و اندک سپرده‌ای که در بازار و بانک‌ها دارند را از شر کاهش ارزش پول ملی در امان نگه دارند. به همین دلیل برای اینکه سپرده‌هایشان ارزش خود را از دست ندهد مرتبا پول راجابه‌جا می‌کنند و به دنبال پناه‌گاه می‌روند.
وی افزود: افرادی که رقم‌های کمی در دست دارند پناه‌گاه را در بازار سکه و یا دلار می‌بینند. کسانی که نقدینگی بالاتری دارند به سمت پناه‌گاهی به نام بازار خودرو می‌روند و افرادی که سرمایه‌های قابل توجهی در اختیار دارند خرید خانه و یا زمین را ترجیح می‌دهند‌. بنابراین نتیجه این‌گونه رفتارها باعث می‫شود که بازار سکه‌، دلار، خودرو، مسکن و .. با افزایش قیمت‌ها روبه‌رو شوند و سامان داد فضا با توجه به این شرایط کار دشواری خواهد بود. این تحلیل جاده‌ فعلی بازارهای اقتصادی ایران است و می‌توان با توجه به این مسیر راهکارهایی را برای رفع موانع در نظر گرفت.
وحدت و انسجام راه بهبود اقتصاد
حق‌شناس در پاسخ به این پرسش که دولت با چه تصمیماتی می‌توانست مانع از ورود اقتصاد به این مسیر آشفته شود گفت: اکنون مردم دولت را مقصر آشفتگی‌های اخیر در بازارهای اقتصادی می‌دانند و به دنبال این هستند که دولت با چه تصمیماتی می‌تواند شرایط را به سمت و سوی بهتری هدایت کند. در این خصوص با یک مثال می‌توان به این پرسش پاسخ داد. برای پاسخگویی به این پرسش به دور اول کرونا بازگردیم، در آن زمان یک وحدت و انسجام ملی در کشور ایجاد شد و شاهد بودیم این ایستادگی دست‌آورد خوبی به همراه داشت. دور اول کرونا تا پایان خرداد ماه به درستی مدیریت شد، یکی از دلایل این مدیریت خوب حضور وزارت بهداشت در میدان بود.
ابتکار نوشت: اگر این انسجامی که با شیوع ویروس کرونا در دور اول اتفاق افتاد در اقتصاد ایران هم اتفاق بیفتد یقینا نتایج ماندگاری اخذ خواهد شد. متاسفانه اشکال کار این است که در بحث اقتصاد، انسجامی که نیاز است ایجاد نشده و امکان تحقق آن هم وجود ندارد. عدم انسجام منجربه این می‌شود که هر چند سال یک ‌بار از طریق آزمون و خطا نتایج متفاوتی را در اقتصاد شاهد باشیم و وضعیت به این آشفتگی ختم شود.