پشت پرده آتش‌سوزی‌های سریالی در کشور

کبنا ؛هفته‌هاست که آتش به جان مناطق مختلف کشور افتاده است. آتش سوزی‌های جنگلی بیشتر در حوزه زاگرس است و علی رغم تلاش‌هایی که صورت گرفته است همچنان آتش مناطق مهمی را در می‌نوردد. در این بین پارک‌های تهران نیز به صورت غیرمعمولی دچار حریق شدند که خساراتی نیز به بار آورده است.
 با وجود اینکه روز گذشته مسئولان محلی و رسانه‌ها و از خاموش شدن آتش در منطقه جنگلی خائیز خبر داده بودند، اما غروب روز گذشته آتش دوباره در این منطقه زبانه کشید. گزارش‌های خبرنگاران حاضر در محل حکایت از این داشت که هیچ گروه ونهادی در آنجا حاضر نیست و مردم محلی در تلاشند تا آتش را خاموش کنند.
با اینکه خبرنگاران حاضر در محل از گستردگی آتش سخن می‌گفتند، اما شب گذشته مدیرکل محیط زیست استان کهگیلویه و بویر احمد آتش سوزی را "کوچک" ارزیابی کرد که بر اثر وزش باد رخ داده است. تصاویر منتشر شده چیزی دیگری را نشان می‌داد.
مسئله اینجاست که ظاهرا دیروز مقامات عجله زیادی برای اعلام اطفای حریق در کوه خائیز داشتندو احتمالا بدون لکه‌گیری اصولی و اطفاء کامل حریق منطقه را ترک کرده‌اند. جایی که روز‌های متولی در آتش سوخته بود.
در آتش سوزی‌های دیگر هفته‌های اخیر نیز اتفاق مشابه رخ داده بود.
آتش سوزی‌های سریالی خسارت‌های زیادی به جنگل‌ها و مراتع کشور و حیات وحش وارد کرده که تاکنون هیچ گزارشی در مورد آن‌ها منتشر نشده است. پیشتر گفته شده بود فقط حدود ۱۰۰ هکتار از جنگل‌های خائیز سوخته‌اند.
در مورد دلایل آتش سوزی خائیز هنوز اطلاعات دقیقی در دست نیست. با این حال گفته می‌شود دو نفر در این رابطه بازداشت شده‌اند. گزارش‌ها حاکی از آن است که احتمالا آتش‌سوزی عمدی بوده است.
از طرف دیگر بحث‌هایی پیرامون نحوه کنترل آتش وجود دارد. خائیز حد مرز بین استان خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد است. این منطقه حفاظت شده است و با مساحتی بیش از ۳۳ هزار هکتار در ۱۵ کیلومتری دهدشت قرار دارد و از جنوب به بهبهان، از شرق به پل پادوک در خیرآباد گچساران و از غرب به سد مارون متصل می‌شود. منطقه‌ای که آتش‌سوزی در آن شروع شد و به کهگیلویه و بویراحمد رسید جنگلی نیست، اما با رسیدن آتش به جنگل‌های بلوط و بادام کوهی که قدرت شعله‌وری فراوانی دارند، دامنه حریق گسترش پیدا کرده است.
حالا مقامات این دو استان یکدیگر را متهم می‌کنند که در ابتدای آتش سوزی کم کاری کرده‌اند. مسئولان استان کهگیلویه و بویراحمد معتقدند که اگر در ساعات اولیه این آتش‌سوزی در استان خوزستان مهار می‌شد دامنه گسترش آن به کهگیلویه و بویراحمد نمی‌رسید.
روح‌الله عزیزی، رئیس اداره محیط‌زیست استان کهگیلویه و بویراحمد در این مورد گفته است: «آتش‌سوزی از سمت بهبهان در استان خوزستان شروع شده و مهار نشده و به محدوده استان کهگیلویه و بویراحمد سرایت کرده است.»
اما غلامرضا شریعتی، استاندار خوزستان در پاسخ به این اسخنان علیه مسئولان این استان، گفت: «ما مشاهده کردیم که در آتش ‏سوزی‏های رخ داده، همه مسئولان پای کار بودند. ممکن است در زمان انجام کار، افرادی از یکدیگر انتظار بیشتری داشته باشند و این موضوع طبیعی است، اما با متهم کردن یکدیگر، زحمات، تلاش و کار یکدیگر را ضایع نکنید.»
از طرف دیگر مشاهدات شاهدان نشان می‌دهد، همه نهاد‌ها و سازمان‌ها کمی دیر وارد میدان شدند. به دلیل صعب العبور بودن منطقه نیرو‌های امدادی و مردمی ساعت‌ها باید در راه باشند تا بتوانند به محل آتش سوزی برسند در نتیجه حضور بالگرد و برای انتقال نیرو ضروری است.
اهالی منطقه می‌گویند بالگرد‌ها دیر رسیدند و آتش قدرت زیادی پیدا کرده بود. همچنین دستگاه‌ها و امکانات اطفاء حریق یا کلا در دسترس نبوده و یا بسیار محدود بوده است. به این ترتیب نیرو‌های امدادی با دستان خالی به جنگ شعله‌ها رفتند.

آتش سوزی در پارک ولایت تهران 

دلایل آتش سوزی
آتش سوزی‌های سریالی هفت استان کشور در هفته گذشته و اوایل هفته جای هفت استان کشور را در برگرفت.
 دلایل فراوانی برای این آتش سوزی‌ها عنوان شده است. اما مهمترین آن قطعا عامل انسانی است. این آتش سوزی‌ها در مواردی عمدی بوده و در مواردی دیگر غیرعمدی و بر اثر خطا‌های فردی صورت گرفته است.
 محمد درویش، کارشناس و فعال محیط‌زیست در رابطه با آتش ‏سوزی‏های هفته گذشته به روزنامه سازندگی گفت: «به‌طور متوسط ۸ تا ۴۰ هزار هکتار از جنگل‌های ما طعمه‏‌ی آتش می‌‏شود. ضمن اینکه هر چه ترسالی بیشتر باشد، احتمال آتش‏‌سوزی در فصل گرم بیشتر می‌‏شود. به این دلیل که در طی سال‏های‌تر گونه‌‏های علفی بیشتری در رویش‎‏گاه‌‏های جنگلی و مرتعی می‏‌روید. این گونه‌‏های علفی از مرداد به بعد، خشک می‏‌شوند و منطقه را به یک انبار باروت تبدیل می‌‏کنند. برای همین با یک شیشه‏‌ی رها شده در دل طبیعت که به شکل ذره‌‏بینی عمل می‏‌کند، یا با یک ته سیگار روشن که از داخل ماشین در دل جاده در طبیعت رها می‌‏شود و یا حتی با یک کمپ غیر‌اصولی برای برپایی آتش، ممکن است آتش‌‏سوزی‏ای رخ دهد که به راحتی نشود آن را مهار کرد».
او معتقد است سودجویانی وجود دارند که به بیشتر شدن این آتش‏‌سوزی‏ها دامن می‏‌زنند؛ «آتش‏‎سوزی‏‌های عمدی در سال‏‌های ترسالی با شتاب بیشتری می‌‏تواند گسترش یابد و مهار آن می‏‌تواند خیلی خیلی سخت‏تر باشد. در منابع طبیعی ایران سودجویانی وجود دارند که آن‌ها دشمن درخت هستند. چون درخت سایه‌‏ای می‎سازد که این سایه‏‌اندازی موجب می‏‌شود علف کمتری بروید؛ بنابراین کسی که دامدار است، این سایه را به ضرر خودش می‏‌داند، کسی که کشاورز است، می‏‌گوید سایه این درخت اجازه رشد خوب محصول را نمی‏‌دهد و آن را دشمن خودش می‏‌داند؛ بنابراین از روش‏های مختلفی مانند کف‌زنی و هرس بی‏‌رویه استفاده می‏‌کنند تا از شر این درخت‌ها خلاص شوند. اما در مواقعی که ترسالی وجود دارد، این کار تنها باعث خلاص شدن از دست این درخت‌‏ها نمی‏‌شود، بلکه موجب آتش‌‏سوزی‏‌هایی می‌‏شود که بخش‌‏های زیادی از رویش‌گاه‌‏های جنگلی ما را نابود می‏‌کند.»
این فعال محیط‌زیست، به نقطه ضعف ایران در زمینه اطفای حریق هم می‌‏پردازد: «در دنیا کسی با بالگرد آتش خاموش نمی‏‌کند. چون خود بال هلی‏کوپتر‌ها و دویدن هوا خودش باعث اکسیژن‏‌گیری رویشگاه‌‏های جنگلی آتش گرفته می‌‏شود و شدت آتش را بعدا افزایش می‌‏دهد. در دنیا برای خاموش کردن آتش از وسیله‌‏ای به نام کانادایر استفاده می‏‌کنند. کانادایر نوعی از هواپیمای اطفای حریق است که می‏تواند حجم بزرگی از آب یا مواد ضد آتش را به یکباره در منطقه رها کند. ولی متأسفانه ما در ایران حتی یک دستگاه کانادایر هم نداریم. در حالیکه قیمت کانادایر از قیمت خودرو‌های آخرین مدلی که در خیابان‌‏های تهران می‏بینیم کمتر است. یعنی اینطور نیست که ما، چون پول نداریم، نمی‏‌توانیم کانادایر بخریم، مشکل این است که عِرق و علاقه‌‏ای وجود ندارد.»
 او افزود: «سازمان مراتع و جنگل‌ها که زمانی خودش هلی‏کوپتر هم داشت، اعلام کرد که ما، چون توان مالی پرداخت حقوق خلبان و سرویس هلی‏کوپتر نداریم، دیگر هلی‏کوپتر نمی‌‏خواهیم. سازمان‏‎ها متولی محیط زیست منابع طبیعی ما را فقیر نگه داشته‌‏اند، آن‌ها حتی توان داشتن یک یگان هوایی مختص خودشان را ندارند.»
 درویش از نهادهای نظامی هم انتقاد کرد و گفت: «یک تمامیت‌خواهی عجیب و غریبی هم در واحد‌های نظامی ما وجود دارد. می‏‌گویند هر نوع پروازی باید با هماهنگی ما انجام شود و تحت شمول نیرو‌های ما باشد. ما باید تشخیص دهیم که اگر کسی خواست، هواپیما یا هلی‏کوپتر در اختیار آن‌ها قرار دهیم. به قدری این مراحل بروکراسی طولانی می‏‌شود که گاهی کار از کار می‏‌گذرد. مضاف بر اینکه این‏ نیرو‌ها برای مهارت آموزش ندیده‏ اند و یگان‏های تخصصی خاص خودشان را ندارند.»
پارک چیتگر پس از سوختن 

آتش سوزی پارک‌های تهران
در کنار آتش سوزی مراتع و جنگل‌ها در هفته اخیر دو پارک تهران نیز دچار حریق شد. ابتدا بوستان ولایت آتش گرفت و شب گذشته نیز بخشی از پارک چیتگر در آتش سوخت. گزارش‌های ضدو نقیضی درباره عمدی بودن این آتش سوزی‌ها وجود دارد.
امروز شورای شهر تهران به ماجرا ورود کرده و قرار است موضوع بررسی شود. از سوی دیگر پلیس نیز اعلام کرده که پرونده برای این آتش سوزی‌ها باز شده است.
جانشین رییس پلیس پیشگیری تهران بزرگ از بررسی ابعاد حادثه آتش‌سوزی در بوستان ولایت و پارک جنگلی چیتگر از سوی پلیس خبر داد.
سرهنگ جلیل موقوفه‌ای در رابطه با عمدی بودن یا نبودن آتش سوزی‌ها گفت: "این موضوع در حال بررسی است و تحقیقات مأموران آتش‌نشانی و پلیس در این زمینه ادامه دارد و به همین دلیل نمی‌توان در حال حاضر اظهارنظری قطعی در این خصوص مطرح کرد و باید تا پایان تحقیقات صبر کرد."
او از برخی اظهارات مقامات مسئول انتقاد کردو گفت: «متأسفانه برخی اظهارنظر‌های شتاب‌زده و غیرکارشناسی از سوی افراد و برخی مدیران میانی مطرح شده که به هیچ عنوان مورد تایید پلیس نیست. در همین راستا نیز درخواست ما این است که از هرگونه اظهارنظر غیرکارشناسی در این موارد خودداری شود.»