دریافت لینک صفحه با کد QR
نقدی بر اظهارات برخی مسئولان کهگیلویه و بویراحمد در باب آسیب های اجتماعی؛
پاک کردن صورت مسئله برای فرار از مسئولیت / دیوار کوتاه رسانه و آسیبهای اجتماعی / با عینک سیاسی و تهدید معضلات اجتماعی بر طرف نمی‌شود
16 آبان 1398 ساعت 20:12
تجربه نشان داده است مسائل اجتماعی هر زمان با عینکی اجتماعی و فرهنگی دیده شوند می‌توان به حل آنها امیدوار بود اما هر گاه با عینک سیاسی امنیتی به مسائل دیده شود مسائل نه تنها حل نشده بلکه دچار پیچیدگی‌های دیگری نیز خواهند شد.» مطالعات نشان داده رسانه و آگاهی رسانه‌ای همواره سبب نوعی شناخت نسبت به مسائل اجتماعی و محیط پیرامون گشته است و بی هیچ وجه توجیه پذیر نیست که بپذیریم افرادی صرفاً تحت تأثیر اخبار منتشر شده در رسانه‌ها دست به خودکشی بزنند حتی اگر این استدلال را بپذیریم فرد پیش از هر چیز تحت تأثیر نوعی فشار اجتماعی قرار داشته است و عامل خودکشی انتشار اخبار در رسانه‌ها نیست.
آسیبهای اجتماعی اثرات منفی زیادی بر جامعه دارد و راهی نیست جزء اینکه جامعه به آگاهی کافی برسد و اگر تک تک مردم به گاهی لازم برای مقابله با آسیبهای اجتماعی رسیدند، آن موقع می‌توان شاهد کاهش معضلات اجتماعی در سطح جامعه باشیم. با توجه به اثرات منفی معضلات اجتماعی در بخش‌های مختلف، برنامه ریزی بلند مدت برای کاهش آسیبهای اجتماعی در کهگیلویه و بویراحمد و بخصوص بخش محروم دیشموک لازم است.
جلسه شورای اجتماعی کهگیلویه و بویراحمد روز سه شنبه (14 آبان ماه 98) با حضور مسئولان استانی و شهرستانی با موضوع خودکشی در بخش دیشموک در فرمانداری کهگیلویه برگزار شد.
در این جلسه امام جمعه دیشموک با اشاره به آمار بالای خودکشی در بخش محروم دیشموک گفت: بیشتر خودکشی‌ها در این بخش مربوط به بانوان است که از سطح سواد بالایی برخوردار نبوده‌اند.
حجت الاسلام علی اکبر راوند علت اصلی خودکشی در این منطقهه را فقر فرهنگی و مالی، سطح سواد پایین و ترک تحصیل اعلام کرد.
وی به برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای کاهش آسیبهای اجتماعی تاکید کرد و گفت: طی سالهای اخیر هیچ گونه کارگاهی برای کاهش آسیبهای اجتماعی برگزار نشده است.
راوند تصریح کرد: نیاز است با تأمین اعتبارات لازم از ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد نیز به نحو احسن استفاده شود.
در حالی که آمار ارائه شده در رسانه‌ها غیر واقعی و اغراق گونه قلمداد می‌شد امام جمعه دیشموک معتقد بود آمار خودکشی در بخش دیشموک فراتر از اخبار منتشره در رسانه‌ها است و تعدادی از خودکشی‌ها رسانه‌ای نشد.
حجت‌الاسلام راوند گفت: ضعف اطلاعات دینی از جمله عللی است که افرادی را به سمت قتل نفس سوق می‌دهد و برای جلوگیری از این آسیب لازم است روحانیون در بخش مستقر شوند و بودجه اجرای طرح‌ها به نهادهای فرهنگی اختصاص داده شود.
امام جمعه دیشموک که ادعا داشت در یک سال 100 دانش‌آموز به خاطر دوری مسیر مدرسه در بخش ترک تحصیل کردند سواد پایین را از دیگر علل خودکشی عنوان کرد. راوند گفت که ترک تحصیل در بلند مدت تبعات منفی بیشتری به همراه خواهد داشت.
در حالی که امام جمعه دیشموک تأکید داشت طی دو سال اخیر تنها در چهار روستا ۵۰ دانش‌آموز ترک تحصیل کرده است، معاون فرهنگی آموزش و پرورش کهگیلویه و بویراحمد گفت: 22 نفر در دیشموک ترک تحصیل داشتند که با مشاوره کارشناسان واحدها 17 نفر به مدرسه بازگشتند.
فرماندار کهگیلویه نیز در این جلسه گفت: با توجه به وسعت و گستردگی این شهرستان نیاز است معضلات اجتماعی در یک حوزه وسیع دانشگاهی بررسی و برطرف شود.
علیرضا اتابک تصریح کرد: نیاز است برای کاهش آسیبهای اجتماعی همه نهادها با برنامه عملی نسبت به کاهش این آسیب‌ها همکاری کنند.
وی افزود: نیاز است مسئولان با تأمین زیرساخت‌ها و برنامه‌های توسعه محور معضلات اجتماعی را ساماندهی کنند.
مدیرکل بهزیستی کهگیلویه وبویراحمد با اشاره به راه اندازی چهار مرکز مشاوره‌ای در بخش‌های مختلف در بخش دیشموک گفت: در این مراکز بر اساس اولویت و نیاز برنامه‌های مختلفی برای کاهش آسیبهای اجتماعی در حال اجراست.
آیت الله افشاری مهر پیشگیری و کنترل آسیبهای اجتماعی در بخش دیشموک را یک اولویت دانست و گفت: اجتماعی کردن مبارزه با مواد مخدر نیازمند همکاری همه نهادهاست.
وی بیان کرد: در بخش دیشموک شناسایی عوامل خطر و برنامه ریزی برای کاهش این آسیب‌ها به جد در حال پیگیری است.
مدیرکل بهزیستی کهگیلویه و بویراحمد عدم تعامل بین مسؤولان بخش دیشموک را متذکر شد و گفت: انتظار می‌رود مدیریت واحد با تعامل و هماهنگی خوب در بخش برای برقراری ارتباط بین دستگاه‌ها برقرار شود.
مدیرکل امور اجتماعی استانداری کهگیلویه و بویراحمد نیز در این جلسه با تاکید بر تشکیل شورای راهبردی برای مبارزه با آسیبهای اجتماعی گفت: کاهش و پیشگیری از آسیبهای اجتماعی نیازمند همکاری جدی مسئولان استانی و کشوری است.
حجت‌الاسلام سید علی‌فتح میرمحمدی با اشاره به کاهش ۲۰ درصدی آمار خودکشی در سالهای اخیر در استان افزود: از هشت مورد خودکشی در شهرستان کهگیلویه چهارمورد در بخش دیشموک بوده که باید علل و عوامل آن شناسایی و برطرف شود.
وی افزود: با همکاری یک تشکل غیر دولتی و تخصیص اعتبارات لازم مناطق آسیب زا در بخش دیشکموک شناسای و برنامه ریزی لازم اجرا خواهد شد.
مدیرکل امور اجتماعی استانداری کهگیلویه و بویراحمد نیز انعکاس آسیبهای اجتماعی در رسانه‌ها را به نوعی تسویه حساب با برخی دستگاه‌های اجرایی دانست و افزود: همه دستگاه‌ها مقصرند و قطعاً یک جای کار لنگ است.
میرمحمدی با بیان اینکه خودکشی‌های دیشموک در رسانه‌ها بولد شد، گفت: شهرستان‌های دنا و بویراحمد خودکشی ۷۹ درصد بود اما کسی نپرداخت در منطقه دیگری چنان بولد شد که همه ما هراسان می‌شویم.
وی اظهار داشت: از هشت خودکشی رخ داده طی هفت ماهه چهار مورد در دیشموک بود.
دیوار کوتاه رسانه‌ها
معاون سیاسی امنیتی استاندار کهگیلویه و بویراحمد در این جلسه با اشاره به کاهش آسیبهای اجتماعی در بخش دیشموک با انتقاد از بزرگنمایی رسانه‌ها در حوزه خودکشی گفت: نیاز است این رسانه‌ها نسبت به درج اخبار همه موضوعات را بررسی کند.
احد جمالی با هشدار به رسانه‌های سیاه نما در حوزه خودکشی و معضلات اجتماعی بیان کرد: در صورت ادامه با این رسانه‌ها برخورد قانونی خواهد شد. برخی رسانه‌ها تعهد اخلاقی، انسانی و انصاف دارند و منشأ خدمت‌اند اما درصد قابل توجهی که تعدادشان کم نیست متأسفانه تعهد لازم ندارند و به مسائلی دامن می‌زنند غافل از اینکه سرور سایت‌ها در اسرائیل یا آمریکا است.
جمالی با اشاره به اینکه از هر ۱۰ خبر منفی که به شورای کشور می‌رسد دو تا سه مورد مربوط به کهگیلویه است و این خیلی بد است، افزود: اگر به روند خود ادامه دهند قطعاً برخورد قانونی خواهیم کرد.
وی بر تقویت بارورهای دینی در زنان تاکید کرد و گفت: زندگی عشیره‌ای در این راستا نیز تاثیرگذار است.
جمالی تصریح کرد: باید این آسیب را به عنوان یک ضد ارزش تلقی کرد و برنامه ریزی لازم برای کاهش این آسیب از سوی نهادخای مختلف اجرا شود.
وی ضعف باورهای دینی، ضعف مهارت‌های زندگی و تاب‌آوری اجتماعی را مهم‌ترین عوامل خودکشی و معضلات اجتماعی اعلام کرد.
جمالی تصریح کرد: نیاز است کارگروهی متشکل از نهادهای مختلف برای کاهش آسیبهای اجتماعی در بخش دیشموک تشکیل شود.
احد جمالی در این نشست، با انتقاد از عملکرد برخی از رسانه‌های استان در انعکاس معضلات اجتماعی اظهار داشت:
امام جمعه دهدشت اظهار داشت: جلسات بسیاری پیرامون مشکلات اجتماعی برگزار شده اما نتیجه مطلوب نیست.
حجت‌الاسلام حسینی افزود: پیشرفت‌ها همیشه به معنای کاهش آسیب‌ها نیست چه بسا مشکلاتی که به همین پیشرفت‌ها برمی‌گردد؛ مشکلات فضای مجازی و رسانه‌ای که در کنارش اخلاق و معنویت رشد نکرده تبدیل به یک معضل شده است، ولنگاری فکری و اعتیاد خانمان‌سوز شده بچه‌های دبستانی هم گرفتار شده و بدتر اینکه به دختران هم سرایت کرده بنابراین باید تلاش کرد.
خودکشی منجر به فوت در زنان بیشتر است
محمدمهدی بانشی از دیگر سخنرانان نشست امور اجتماعی بود؛ معاون امور بهداشت دانشگاه علوم پزشکی استان با بیان اینکه اقدام به خودکشی در کهگیلویه و بویراحمد کمتر از میانگین کشوری و جهانی است، روش‌های خشن خودکشی را اما بیشتر دانست.
وی در عین حال گفت که وضعیت خودکشی در استان نگران کننده نیست.
بانشی ادامه داد: در استان ما اقدام به خودکشی و منجر به فوت در زنان بیشتر است زیرا روش‌های جدی بکار می‌برند که برگشت‌پذیر نیست.
معاون علوم پزشکی کهگیلویه و بویراحمد از عدم گفتمان بین خانواده و برخورد تحکمی، پایین بودن تاب‌اوری، تغییر سبک از پدرسالاری به فرزند سالاری و تناقصی که ایجاد کرده، مسمومیت رسانه‌ای و قهرمان‌پروری به علل خودکشی نام برد.
وی همچنین گفت که در سال 97 آمار خودکشی کاهش یافت اما دوباره شاهد افزایش این نوع آسیب هستیم.
تناقض آماری آسیب‌زا است
در این نشست آمار متناقضی از خودکشی و نیز ترک تحصیل دانش‌اموزان ارائه شد و هنوز برخی مراجع مربوط تصمیم به پذیرش صورت مسئله نگرفته‌اند چه برسد به اینکه چاره‌اندیشی شود.
آمار دقیقی از قربانیان خودکشی در دیشموک وجود ندارد و علاوه بر متناقض بودن آمار غیر واقعی به نظر می‌رسد.
رئیس دادگستری کهگیلویه هم با بیان اینکه تناقض آماری آسیب‌زاست، اظهار داشت: بزرگنمایی در آمار گاها یکسری افراد را به این سمت سوق می‌دهد.
کرمی با اشاره به اختلاف نظر در آمارها گفت: اگر بخواهیم بررسی کنیم عوامل خودکشی چیست و این معضل را جمع کنیم اول باید آمار دقیق بدست بیاوریم و از متخصصان امر پیگیری مسئله را بخواهیم.
وی ادامه داد: تا زمانی که متولی خاص نداشته باشد و در جلسات تخصصی بررسی نشود اثر جلسات کمرنگ می‌شود.
واقعیت هر چه که باشد به کسی برای پایین جلوه دادن آمار خودکشی و یا افزایش آمار دسته گل داده نمی‌شود مهم این است که چه راه‌حلی برای این معضل نفرت‌انگیز اجتماعی وجود دارد و این همان چیزی است که دست اندرکاران حل و فصل مسائل اجتماعی با آن درگیرند و از قبول واقعیت فرار می‌کنند.
صیاد خردمند دکترای جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران در این باره نوشت: « اظهارات احد جمالی معاونت سیاسی و امنیتی استانداری استان کهگیلویه و بویراحمد در رابطه با آسیبهای اجتماعی دارای نکات تأمل برانگیزی بود که در این مجال به نقد و تحلیل آنها خواهیم پرداخت.
آقای جمالی علت خودکشی در جوامع را تضعیف باورهای دینی دانسته که در ابتدا باید گفت صحت این ادعا نیازمند پژوهش اجتماعی با روش‌های پدیدارشناختی مداخله گرانه و همچنین تحقیق پیمایشی با دقت علمی بالاست زیراکه در حوزه اجتماعی بیان هر گزاره و ادعایی نیازمند پشتوانه‌های پژوهشی است.
نکته دیگر اینکه، قبل از هر پژوهشی، بر بنیاد یک پیش فرض تجربی_شناختی مبرهن ست منطقه دیشموک به دلیل جداافتادگی جغرافیایی و بافت سنتی و مذهبی همچنان دست نخورده مانده است و استدلال ضعف باورهای دینی و دین گریزی نمی‌تواند در این منطقه قابلیت پذیرش علمی داشته باشد.
چناچه اغلب پژوهش ملی و سطح استانی نشان داده‌اند که رابطه معکوسی و معناداری میان دین گریزی با بافت‌های سنتی و روستاها وجود دارد و هر اندازه جامعه دارای بافت‌های فرهنگی سنتی‌تر باشد قائدتا ضعف عقاید دینی نیز در آنها کمتر دیده می‌شود.
البته این استدلال لزوماً به این معنا نیست که در بافت‌های غیرسنتی و شهرنشین دین گریزی بیشتر است بلکه شاید متغیرهای مداخله گر دیگری در این میان اثرگذار باشند
جناب جمالی در بخش دیگری از مباحث خود اظهار کرده‌اند: «زندگی عشیره‌ای برخوردهای هیجانی و احساسی به همراه دارد و متاسفانه به دلیل مطالبه گری و قبل از تصمیم درست، بواسطه فکر منحرف آسیبهای جبران ناپذیری به جای می‌گذارد» در رد گزاره مطرح شده نیز می‌توان گفت جوامع عشیره‌ای به دلیل وجود همبستگی‌های اجتماعی و نوعی نظارت و کنترل نهادهای اجتماعی مانند خانواده و طایفه همواره پایین‌ترین نرخ آسیبهای اجتماعی را دارا می‌باشند.
راهکار آقای جمالی برای حل آسیبهای اجتماعی نیز قابل تأمل ست. ایشان فرهنگ سازی و آموزش را راه حل کاهش آسیبهای اجتماعی عنوان کرده‌اند اما با کمی دقت نظر روشن می‌شود با توجه به جمعیت بالای دانش آموخته و همچنین برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی متعدد در حوزه آسیبهای اجتماعی بنظر می‌رسد که این دست راهکارها نیز دیگر چاره ساز نیست.
ایشان رویکرد رسانه‌ها در واکنش به آسیبهای اجتماعی را نوعی سیاه نمایی قلمداد کرده‌اند که سبب گسترش این آسیب‌ها شده است. این ادعا نیز محل تردید است و چندان دارای پشتوانه علمی نمی‌باشد. مطالعات نشان داده رسانه و آگاهی رسانه‌ای همواره سبب نوعی شناخت نسبت به مسائل اجتماعی و محیط پیرامون گشته است و بی هیچ وجه توجیه پذیر نیست که بپذیریم افرادی صرفاً تحت تأثیر اخبار منتشر شده در رسانه‌ها دست به خودکشی بزنند حتی اگر این استدلال را بپذیریم فرد پیش از هر چیز تحت تأثیر نوعی فشار اجتماعی قرار داشته است و عامل خودکشی انتشار اخبار در رسانه‌ها نیست. چناچه همه مستندات علمی نشانگر این ست که پنهان نگه داشتن آسیبهای اجتماعی و منتشر نشدن اخبار آنها باعث شده آسیبهای اجتماعی مساله زا تلقی نشده و ضرورت بررسی و حل آنها توسط جامعه و حوزه سیاست گذاری درک نشود.
واقعیت این ست که میان «سیاست‌های رفاهی» و «نرخ آسیبهای اجتماعی» همبستگی قابل توجهی در سطح جهانی وجود دارد. سیاست‌های رفاهی در استان ک.ب به معنای عام منطقه و دیشموک بصورت خاص تاکنون چندان مورد توجه نبوده است.
با نگاهی به آمارهای خودکشی مشاهده می‌شود نرخ خودکشی‌ها در استان‌های ایلام، کرمانشاه، لرستان، خوزستان، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد و بخش‌هایی از همدان که مناطق زاگرس نشین محسوب می‌شوند براساس تعداد نفر در ۱۰۰ هزار نفر به مراتب بالاتر از نرخ جهانی است.
نرخ خودکش در برخی از این مناطق بین از ۵۰ تا ۷۰ مورد در ۱۰۰ هزار نفر عنوان می‌شود، در حالی که میانگین کشوری 8 نفر به ازای هر 100 هزارنفر می‌باشد.
بر اساس شاخص‌های توسعه‌ای استان‌های غرب و جنوب غرب کشور طی سه دهه اخیر پایین‌ترین سطوح توسعه یافتگی فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و… را تجربه کرده‌اند (استان ما را نیز شامل می‌شود) یعنی در عین تجربه سطحی از توسعه در این اجتماعات، توسعه نیافتگی های دیگری نیز همچنان در این مناطق در جریان ست و توسعه متوازن و همه جانبه تاکنون محقق نشده است.
شاخص‌های توسعه رفاه اقتصادی و اجتماعی در این مناطق به گونه‌ای نیست که مردم این مناطق به دلیل فقر و بیکاری از آسیبهای اجتماعی مانند خودکشی مصون بمانند. البته بر خلاف نظرگاه آقای جمالی میان نرخ بالای خودکشی در منطقه دیشموک و زیست سنتی و خرده فرهنگ‌های محلی در این منطقه می‌توان رابطه معنادار و مثبتی مشاهده کرد مطالعات نشان داده همبستگی سنتی در اجتماعات مانند دیشموک سبب نظارت اجتماعی شدید جامعه بر افراد می‌شود و در صورت کج رویی فرد از اینگونه خرده فرهنگ‌ها برچسب و انگ اجتماعی خورده و از امتیاز و پاداش‌های اجتماعی محروم خواهد شد.
در پایان پرواضح ست که گزاره‌های مطرح شده توسط نگارنده در حد یک فرضیه می‌باشند و نیز به آزمون در مقابل پژوهش‌های علمی دارند و تا صحت آنها نمی‌توان در این رابطه نظر قطعی داد.
تجربه نشان داده است مسائل اجتماعی هر زمان با عینکی اجتماعی و فرهنگی دیده شوند می‌توان به حل آنها امیدوار بود اما هر گاه با عینک سیاسی امنیتی به مسائل دیده شود مسائل نه تنها حل نشده بلکه دچار پیچیدگی‌های دیگری نیز خواهند شد.»
رئیس اداره آموزش و پرورش منطقه دیشموک گفت: با توجه به رشد قابل توجه معضلات اجتماعی در این منطقه ظرف سالیان اخیر، آسیب های شایع موجود در این بخش شناسایی و متناسب با آن ها راهکار مناسب برای بررسی و پیشگیری آن ارائه می شود.
محمد نوروزی تصریح کرد: برنامه های جداگانه ای برای بهبود وضعیت موجود تدوین و موضوع مدیریت آسیب ها به صورت عملیاتی پیگیری می شود.
وی ابراز داشت: این کارگاه در فازهای دیگری ویژه فرهنگیان، دانش آموزان واولیا آن ها ادامه خواهد داشت.
رئیس اداره آموزش و پرورش منطقه دیشموک گفت: نخستین کارگاه با عنوان «طرح ملی گفتگو خانواده» با حمایت معاونت اموربانوان ریاست جمهوری و امور اجتماعی و فرهنگی استانداری کهگیلویه و بویراحمد و امور بانوان و خانواده استانداری توسط انجمن جامعه شناسی ایران با همکاری اداره آموزش و پرورش منطقه دیشموک برگزار شده است.
نماینده انجمن جامعه شناسی ایران در کهگیلویه و بویراحمد نیز گفت: انجمن جامعه شناسی مجری اجرای طرح گفتگوی خانواده است.
آرمان حیدری افزود: در مرحله نخست این کارگاه از افراد دغدغه مند و فعالان فرهنگی دعوت شدند که در ادامه نیز هفت کارگاه دیگر ویژه پدران، مادران و فرزندان طی هفته های آتی برگزار می شود.
حیدری ادامه داد: در فاز نخست شناسایی درست مسائل و آسیب های اجتماعی در سطح بخش دیشموک در دستور کار ویژه است.
وی افزود: بخش دیشموک دومین شهری بوده که پس از یاسوج طرح ملی گفتگوی خانواده در آن برگزار شده است.
بنا بر این گزارش، خودکشی یکی از معضلات جدی در سراسر جهان بوده و ایران هم از این معضل در امان نیست در استان‌های مختلف آماری از وقوع این پدیده منتشر می‌شود و در برخی از استان‌ها وضعیت بحرانی گزارش شده است. آمارها نشان می‌دهد نرخ خودکشی در ایران تقریباً نصف نرخ جهانی است. نا بسامانی اجتماعی، نا ملایمات زندگی، فقر، بیکاری، طلاق، فقدان حمایت خانوادگی، فشارهای روز افزون بر زندگی افراد، عشق‌های نا سرانجام و عدم توانایی مقابله با مشکلات از علل خودکشی است.
از نظر روانشناسی نیز اشخاصی که احساس پوچی، نا امیدی، احساس شکست، بحران عاطفی، افسردگی، اعتیاد، بیماری روانی و... دارند بیشتر از سایرین در معرض خودکشی قرار دارند.
موضوع خودکشی در سطح استان به ویژه منطقه دیشموک مسئولان را وادار کرد تا مسئولان در این باره چاره اندیشی و جلسه تشکیل دهند. در این جلسه رسانه ها را محکوم و صورت مسئله را به نفع خود پاک کردند. این در حالی است اگر مسئولان توجه ویژه ای به مسئله خودکشی در دیشموک و سایر آسیبهای اجتماعی دارند، حاصل اطلاع رسانه‌ها است.
مسئولان باید بدانند با برخورد با رسانه‌ها نمی‌توان معضلات جامعه را برطرف نمایند. غافل از اینکه اکنون با وجود فناوری‌های جدید ارتباطی، اطلاع‌رسانی تنها محدود به خبرگزاری‌ها و رسانه‌های رسمی و خبرنگاران نیست و همه کسانی که تلفن همراهی در دست دارند به محض رخداد یک حادثه می‌توانند اطلاعات خود را به اشتراک بگذارند و اتفاقاً مطالبه‌گری در خصوص علت‌یابی خودکشی‌ها در همین فضای مجازی شدت گرفت. به گفته کارشناسان کاهش و رفع این آسیب اجتماعی نیازمند برنامه ریزی منسجم و مشخص است و با ورود به موقع دستگاه ها و نهادهای مرتبط فرهنگی و اجتماعی می توان دلایل بروز آن ها را شناسایی و راه های پیشگیری از بروز آن را به مردم آموزش داد.
کد مطلب: 414556