دریافت لینک صفحه با کد QR
یادداشتی از داوود دهقانی؛
پارکهای محله‌ای و ضرورت ایجاد و نگهداری آنها
10 خرداد 1400 ساعت 1:08
پارکهای محله‌ای در سیستم مدیریت شهری می‌توانند علاوه بر ایجاد فضای تفریحی و زیبایی سیمای شهر کاربردهای دیگری نیز داشته باشند. این استفاده چند بعدی به عنوان منبع درآمد یا حتی تحمیل هزینه بر مدیریت شهری نیست بلکه سرمایه گذاری محسوب می‌شود که می‌تواند در شرایط مختلف و در برنامه‌های متعددی مورد بهره برداری قرار گیرد.
داوود دهقانی کارشناس ارشد عمران در یادداشتی نوشت: پارکهای منطقه‌ای و محله‌ای فضای مناسبی برای تفریح و تنفس مردم محلات محسوب می‌شود علاوه بر اینکه بسیاری از مردم که توان مالی، خودروی شخصی و زمان کافی برای رفتن به مراکز تفریحی و پارکهای بزرگ شهر را ندارند می‌توانند در این پارکها خستگی و رخوت روزانه یا هفتگی را در کنار خانواده از تن بزدایند.
اما متأسفانه آنچه در کاربرد این فضاها بیشتر مشهود است این است که این پارکها عمدتاً در فصل تابستان کارآیی دارند و خدمات و امکانات تفریحی و ورزشی آنها هم در مناطق مختلف کم یا زیاد، آنچنان که باید در تأمین نشاط و طراوات مردم کارآیی ندارد.
زلزله‌های اخیر کشور قدری بر استفاده و کارآیی پارکهای محله‌ای اثرگذار بود و مردم برخی شهرها در زمان بروز زلزله برای ایجاد چادر و اسکان در شب همین پارکها و حواشی آن را انتخاب کرده بودند که البته به دلیل برودت هوا ماندن در خودروهای خود را در حاشیه پارک ارجح می‌دانستند.
اما در اغلب شهرهای دنیا کارآیی پارکهای محله‌ای به همین موارد محدود نمی‌شود و حتی در صورت لزوم از پارکها به عنوان ستادمدیریت بحران محلات بهره مند می‌شوند و این یعنی حداکثر بهره برداری از هزینه‌های شهری که متأسفانه در کشور ما حالت عکس دارد و هزینه‌های بالایی برای ایجاد و نگهداری پارکهای محلی می‌شود در حالی که کارآیی چندان مؤثری ندارند.
پارکهای محله‌ای در سیستم مدیریت شهری می‌توانند علاوه بر ایجاد فضای تفریحی و زیبایی سیمای شهر کاربردهای دیگری نیز داشته باشند. این استفاده چند بعدی به عنوان منبع درآمد یا حتی تحمیل هزینه بر مدیریت شهری نیست بلکه سرمایه گذاری محسوب می‌شود که می‌تواند در شرایط مختلف و در برنامه‌های متعددی مورد بهره برداری قرار گیرد.
مدیریت شهری می‌تواند در مراکز محلات فضایی را برای تنفس و حقوق عمومی شهروندان ایجاد کند که کاربردهای تفریحی، فرهنگی، خدماتی و .... نیز در آن ایجاد شود.
متأسفانه امروز پارکهای محله‌ای تنها با ایجاد فضای سبز و اندک وسایل ورزشی یا بازی مورد استفاده قرار می‌گیرند در حالی که می‌توان در همین فضا سوله‌ای ایجاد شود که تحت عنوان فرهنگسرا، کتابخانه، محل فعالیت معتمدین محله و ... در شرایط عادی مورد استفاده قرار گیرد و در مواقع بحران هم به پناهگاه مردم تبدیل شود.
مدیریت شهری در ایجاد این مرکز تفریحی خدماتی باید کلیه نیازها و حقوق عمومی شهروندان محله را در نظر بگیرد. وظیفه مدیریت شهر تنها ایجاد سازه و ساختمان نیست بلکه در واقع می‌تواند نیازهای فرهنگی، ورزشی، رفاهی شهروندان را نیز مدنظر قرار دهد و حتی در شرایط بروز بحران هم از موقعیت‌های ایجاد شده استفاده لازم را ببرد.
پارکهای محله‌ای فرصت‌هایی برای شکوفایی مهارت‌ها و ارتباطات مردمی هستند در حالی که به استراحتگاه هزینه‌های مدیریت شهری در محل تبدیل شده‌اند. فضای مرکز محله در سبک زندگی قدیم ما به عنوان چمن یا همان مرکز محله شناخته می‌شد که اغلب فضاهای مورد نیاز مردم از میوه فروشی تا مسجد و حمام عمومی در محدوده چمن ایجاد شده بود اما با تغییر سبک معماری و ساختار شهری به بهانه مدرن شدن بسیاری از این موقعیت‌ها از یاد رفته و کارآیی خود را از دست دادند. .jpg)
این مرکز محله می‌تواند مکان ورزشی، استخر و حتی درمانگاه نیز داشته باشد تا در شرایط مختلف مورد استفاده جوانان و عموم مردم قرار گیرد و علاوه بر آن امکان ایجادفضای آموزشی برای انواع کلاس‌های خیاطی، آشپزی و ... در محیط فرهنگسرا برای بانوان محله ایجاد کند.
حتی در این سوله‌ها می‌توان برنامه‌های مناسبتی مانند جشن‌ها و برنامه‌های هیئات مذهبی را برگزار کرد و نیروهای بسیج را در همین فضا برای مواقع بحران آموزش داد و ارائه کمک‌های اولیه و خدمات درمانی محدودی آموزش داده شود تا در صورت بروز بحران مورد استفاده قرار گیرد.
در بسیاری از کشورهای دنیا پارکهای محله‌ای تنها کاربرد فضای سبز ندارند. در واقع پارکها باید فضایی برای همه فصول نه فقط تابستان و مورد استفاده همه اقشار باشند به طوری که کودکان در آن ورزش و بازی کنند، سالمندان به شطرنج و تنفس در آن بپردازند، بانوان آموزش‌های هنری و فرهنگی ببیینند، جوانان ورزش کنند و در شرایط بحران هم این فضا مأمن و کاربردی ایمن برای اهالی محله داشته باشد.
در این مراکز می‌توان انواع کلاس‌های تئاتر، موسیقی، ورزش و ... ایجاد کرد و از هزینه بسیاری از مراکز فرهنگی و مؤسساتی که در سطح شهر مشغول موازی کاری در این امور هستند کاسته شود و این اتفاقات می‌تواند با مدیریت معتمدین محل جریان یابد که هزینه گزاف مدیریتی هم برای مدیریت شهری نداشته باشد.
در نقاطی که امکانات و فضای بیشتری وجود داشته باشد می‌توان حتی چند متری زمین در این فضا به هریک از اهالی داده شود تا در آن سبزی کاری و گل کاری انجام شود و برای نظافت و نگهداری این فضا هزینه کمی هم از مردم اخذ شود تا هم شهر متعادل شود و هم ارتقای سطح زندگی شهروندی به نحو مطلوب انجام شودکه این شرایط می‌تواند با پتانسیل اهالی محل ایجاد شود. به عنوان مثال اگر معلم ورزشی در این محله ساکن است آموزش‌های ورزشی را در این فضا بر عهده گیرد و یا معلم هنر آموزش‌های هنری را در این محیط ایجاد کند که این رویکرد تقویت پیوندهای مردمی و انسانی را هم در پی دارد
بسیاری از کشورهای پیشرفته اروپایی در حال حاضر از این الگو برای ایجاد مرکز محله استفاده می‌کنند و شرایط مطلوبی برای ایجاد تعادل روانی و فکری مردم فراهم می‌کنند و علاوه بر آن مردم را با آموزش‌های مختلف شهروندانی دارای مهارت و هنر می‌کنند و با تقویت ارتباطات در این فضا به تقویت بنیه‌های فرهنگی اقدام می‌کند.
نمونه بارز آن می‌توان به زلزله‌های اخیر یاسوج اشاره کرد که در این شرایط مردم با هجوم بردن به پمپ بنزین‌ها و فرار به سمت جاده‌های خارج از شهر بحران دیگری در بحران ایجاد کردند در حالی که اگر فضای مرکز محله و پارکهای منطقه‌ای دارای امکاات و زیرساخت‌های لازم بود مردم در همین فضا مستقر می‌شدن و به خارج از شهر هجوم نمی‌بردند..
این شرایط و ساختار در واقع به عنوان سرمایه گذاری در مدیریت شهری مورد استفاده می‌گیرد که با هزینه‌هایی بسیار پایین‌تر از آنچه در شرایط بحران صرف می‌شود می‌توان به آن رسید و علاوه بر تأمین رفاه و نشاط شهروندان در شرایط عادی در مواقع اضطرار هم از کارآیی های مختلف آن بهره برد.
کد مطلب: 434801