علت شلوغی پمپ بنزین‌ها؛ بررسی حقایق و شایعات پرتکرار

کبنا ؛ شلوغی پمپ بنزین‌ها و تشکیل صف‌های طولانی جلوی جایگاه‌های سوخت همچنان ادامه دارد. گزارش‌ها از سطح شهر نشان می‌دهد خودرو‌ها برای پرکردن باک بنزین خود مجبور هستند مدت بیشتری منتظر بمانند و متوسط زمان انتظار ممکن است به ۴۵ دقیقه برسد.
به گزارش کبنا؛ شلوغی پمپ بنزین‌ها را به عوامل مختلفی ربط می‌دهند. از محدودیت سوخت‌گیری با کارت آزاد جایگاه‌ها گرفته تا جمع‌آوری کارت سوخت آزاد متصدیان پمپ بنزین. همچنین شایعاتی درباره خرابی نازل جایگاه‌های سوخت، کاهش سهمیه پمپ بنزین‌ها و دیر رسیدن تانکر حمل سوخت، کاهش تولید پالایشگاه‌ها و... به‌گوش می‌رسد که باعث می‌شوند ریشه و علت شلوغی پمپ بنزین‌ها را در مسائل روانی هم جستجو کنیم.
شماره یک | کاهش کارت سوخت آزاد جایگاه‌
شلوغی پمپ بنزین‌ها را می‌توان به کاهش تعداد کارت سوخت آزاد جایگاه‌ها ربط داد. قانون بودجه ۱۴۰۲، به‌صراحت تکلیف این قضیه را روشن کرده و قرار است کارت سوخت جایگاه‌ها که پیش از این به درخواست مردم با گشاده‌دستی در اختیارشان قرار می‌گرفت جمع‌آوری شود و هر پمپ بنزین نهایتا یک کارت سوخت برای موارد اضطراری در اختیار داشته باشد.
کاهش کارت سوخت آزاد جایگاه‌ها، دو هدف را دنبال می‌کند. اول نظارت بیشتر بر کارت‌های آزاد سوخت و جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی و دوم تشویق مردم به استفاده کارت سوخت شخصی. مهلت قانونی کاهش کارت سوخت آزاد جایگاه‌ها، مردادماه به پایان می‌رسد و از شهریور هر پمپ بنزین فقط یک کارت آزاد در اختیار خواهد داشت.
علت شلوغی پمپ بنزین‌ها می‌تواند مهیا شدن برای تمکین به این قانون باشد. اگرچه مشاهدات نشان می‌دهد بسیاری از جایگاه‌ها هنوز حداقل برای هر لاین، یک کارت سوخت آزاد دارند، ولی میزان درخواست برای استفاده از آن بالاست و همین مسئله به اتلاف وقت و زمان منجر می‌شود. تقریبا از دو سال پیش به مردم اطلاع داده بودند برای دریافت کارت سوخت شخصی اقدام کنند.
شماره دو | محدود شدن سقف سوخت‌گیری
محدودیت سقف سوخت‌گیری در هر نوبت مراجعه به پمپ بنزین، ۲۲ مرداد امسال توسط سخنگوی صنف جایگاه‌داران سوخت در برنامه زنده تلویزیونی «صبحانه ایرانی» اعلام شد. وقتی ویدئو‌های بریده شده از این برنامه با سرعت زیادی در شبکه‌های اجتماعی دست به‌دست چرخید، تازه بعضی‌ها پی بردند تهرانی‌ها از دو روز قبل در هر نوبت مراجعه به پمپ بنزین نمی‌توانند بیش از ۶۰ لیتر سوخت‌گیری کنند.
محدودیت سقف سوخت‌گیری در هر نوبت مراجعه به پمپ بنزین، ایده جدیدی نیست. اگر دنبال اخبار را بگیرید، به زمستان سال گذشته می‌رسید. طرح از استان‌های مرزی شروع شد، اما ظاهرا رفته رفته شکل سراسری به خود گرفته و حالا در تهران هم اعمال می‌شود.

محدودیت سقف سوخت‌گیری در هر نوبت مراجعه به پمپ بنزین باعث می‌شود بسته به موقعیت جغرافیایی خود تنها مجاز به استفاده از سقف مشخصی باشید. سقف مجاز سوخت‌گیری در هر نوبت مراجعه به جایگاه با کارت شخصی در تهران ۶۰ لیتر، در شهر‌های بزرگ ۴۰ لیتر و در شهر‌های کوچک و احتمالا شهر‌های مرزی ۳۰ لیتر در نظر گرفته شده است. اگر کارت شخصی نداشته باشید یا همراهتان نباشد و بخواهید از کارت متصدی جایگاه استفاده کنید، سقف سوخت‌گیری در تهران ۴۰ لیتر خواهد بود و در باقی نقاط به ترتیب محدودیت ۳۰، ۲۰ و ۱۵ لیتری اعمال می‌شود.
محدودیت سقف سوخت‌گیری در هر نوبت مراجعه به پمپ بنزین به‌گفته مجریان و پیشنهاد‌دهندگان طرح، اهدافی مثل مبارزه با قاچاق در شهر‌های مرزی را دنبال می‌کند. در صورت استفاده از سقف مجاز سوخت‌گیری، باید بین سه تا هشت ساعت بعد به جایگاه مراجعه کنید. همچنین در صورت خروج از محدوده جغرافیایی یک استان، می‌توان در استان جدید دوباره باک خورو را پر کرد.
شماره سه | نقص کارتخوان و خرابی نازل جایگاه‌های سوخت
خرابی نازل جایگاه‌های سوخت را یک علت شلوغی پمپ بنزین‌ها می‌دانند و در کنارش از خرابی کارتخوان هم حرف می‌زنند. خبرگزاری تسنیم، ۲۴ مرداد در گزارشی نوشت: در برخی جایگاه‌ها به‌ویژه در کلانشهرهایی، چون تهران که محور تردد و مراجعه خودرو‌ها برای سوخت‌گیری هستند، قطعی نازل‌های سوخت حتی تا یک سوم ظرفیت یک جایگاه را نیز شامل می‌شود که این موضوع عامل اصلی ایجاد صف در برخی پمپ بنزین‌ها است. حدود ۵۸ هزار نازل سوخت‌گیری در جایگاه‌های عرضه بنزین در سراسر کشور وجود دارد که هم‌اکنون از این تعداد  دو هزار و ۹۰۰ دستگاه از مدار خارج هستند. دلیل خرابی این نازل‌های سوخت، عمدتا خرابی کارتخوان‌های نصب شده روی این نازل‌هاست.
رضا نواز، سخنگوی صنف جایگاه‌داران سوخت هم از مدار خارج شدن نازل‌ها را خرابی کارتخوان‌های سامانه هوشمند سوخت می‌داند و گفته دو سال است در این مورد هشدار داده‌ایم. در مواردی که به لحاظ مکانیکی مشکلی برای نازل رخ دهد بلافاصله تعمیرات مربوطه انجام شده و نازل به مدار بازمی‌گردد.
خرابی نازل سوخت جایگاه‌ها تازه نیست. پیگیری اخبار نشان می‌دهد در ماه‌ها و سال‌های گذشته نیز این موضوع مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. رئیس صنف جایگاه‌داران سوخت کشور، بهمن پارسال از خرابی ۱۲ تا ۲۰ درصد نازل‌ها و نقص ۴۰ درصد کارتخوان‌های سامانه هوشمند در جایگاه‌های سوخت تهران خبر داده بود، اما شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی زیر بار نقص کارتخوان‌ها نرفت و خرابی حداکثر ۱۰ درصد نازل‌ها را گردن گرفت. ابتدای زمستان پارسال هم قرار بود نازل جایگاه‌های بنزین به شکل بومی تولید شود.
شماره چهار | تانکر سوخت دیر می‌رسد
شلوغی پمپ بنزین‌ها می‌تواند به سیستم توزیع و حمل‌ونقل سوخت کشور مربوط باشد؟ تانکر‌های حمل سوخت معمولا موقع تصادفات مرگبار جاده‌ای مورد توجه قرار می‌گیرند و احتمالا بنابر پاره‌ای ملاحظات، آمار درست و دقیقی درباره آن‌ها وجود ندارد.
تانکر حمل سوخت در سال ۱۳۹۴، از نظر تعداد پس از کامیون‌های کفی و کانتیتر چادری، رتبه سوم را میان ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای کشور در اختیار داشته. تعداد کامیون‌های کفی در آن سال ۱۱ هزار و ۶۶۵ دستگاه اعلام شده است. جستجو میان خبر‌های پراکنده اخیر نشان می‌دهد، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، آذرماه سال گذشته با انعقاد قراردادی تلاش کرده به‌منظور نوسازی و ایمنی، ۵۰۰ دستگاه کامیون کشنده جدید به ناوگان سوخت‌رسان کشور اضافه کند. ۱۳۶ دستگاه از این کامیون‌ها به استان‌های جنوب شرق کشور رفته‌اند تا ظرفیت ناوگان حمل و پخش سخت مایع در این ناحیه به ۳۱۴ تانکر افزایش پیدا کند.
نقش تانکر‌های سوخت در شلوغی پمپ بنزین‌ها به‌عنوان شایعه مطرح شده است. خبرگزاری تسنیم در مقام پاسخ نوشته در برخی جایگاه‌های عرضه، مواردی پیش آمده که یک تا چهار ساعت، توقف عرضه بنزین به‌خاطر تاخیر در رسیدن تانکر‌های سوخت‌رسان به وجود آمده و این تعطیلی موقت، دلیلی برای دامن زدن به شایعات شده است. اختلال‌های موردی ناشی از تاخیر در رسیدن تانکر‌های سوخت‌رسان به برخی جایگاه‌های در روز‌های اخیر، ناشی از رشد افسارگسیخته مصرف و ترافیک شهری بوده، و قابل تعمیم به کل سیستم عرضه نیست.
شماره پنج | تراز تولید و مصرف بنزین
شلوغی پمپ بنزین‌ها در روز‌های اخیر را می‌توان به برخی شایعات نسبت داد. مثلا با وجود تکرار چندین و چند باره مقامات دولتی و عالی‌ترین مقام وزارت نفت، بعضی‌ها مدام می‌گویند قرار نیست قیمت بنزین مانند سال ۹۸ به‌شکل ناگهانی افزایش پیدا کند. شایعه‌ای هم درباره خالی شدن ذخایر استراتژیک بنزین وجود دارد! اگر فرض کنیم کسانی مقهور چنین شایعاتی شده‌اند، علت شلوغی پمپ بنزین‌ها در روز‌های اخیر را کشف کرده‌ایم.
تراز تولید و مصرف بنزین فارغ از این شایعات، سروشکل چالش برانگیزی پیدا کرده است. به‌گفته مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، ساکنان استان تهران به‌طور متوسط روزی ۲۰ میلیون لیتر بنزین مصرف می‌کنند. همین مقدار بنزین روزانه در فارس، اصفهان و کرمان دود می‌شود. همچین متوسط میزان مصرف بنزین روزانه در شمال غرب کشور ۱۰ میلیون لیتر، در شمال شرق ۱۰ میلیون لیتر، در استان‌های مرکزی ۱۷ میلیون لیتر، در غرب کشور ۹ میلیون لیتر، در جنوب غرب شش میلیون لیتر، در جنوب ۲۰ میلیون لیتر و در جنوب شرق پنج میلیون لیتر گزارش شده. متوسط میزان مصرف روزانه بنزین به روایتی دیگر عدد ۱۲۴ میلیون لیتر در روز و در روز خاص ۲۹ اسفند پارسال، رکورد ۱۴۴ میلیون لیتر را ثبت کرده است.
تراز تولید و مصرف بنزین به‌گفته معاون مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، در تیرماه امسال منفی شد. یعنی میزان مصرف بنزین از توان تولید جلو زده و دولت مجبور شده ۱۳ میلیون لیتر کسری را از ذخایر برداشت کند. با این حال وزیر نفت ۲۲ مرداد امسال اعلام کرد با توجه به اینکه ظرفیت ذخیره بنزین کشور، ۱۵۰ میلیون لیتر در روز افزایش پیدا کرده و در این مورد مشکلی نخواهیم داشت.
جواد اوجی همچنین شایعه دیگر مطرح شده روز‌های اخیر را به کل تکذیب کرده و گفته علت شلوغی پمپ بنزین‌ها، توقف بنزین روسیه نیست، چون اصلا ایران از این کشور بنزین وارد نمی‌کند.