کبنانیوز - واقعیت‌های پیرامون سد کلات کهگیلویه

جهانگیر حبیبی
از جمله مستعدترین دشت های کشور از لحاظ کیفیت خاک، شیب اراضی و مستعد بودن برای دو کشت در سال دشت های دهد شت و چرام هستند.
movahd-habibi

مجموع سطح اراضی قابل کشت این دشت ها حدود ۲۵ هزار هکتار و بزرگترین دشت های استان کهگیلویه و بویراحمد می‌باشند. لکن یکی از مهمترین مشکل این دشت ها مسئله تامین آب است. از دیرباز مطالعات و برنامه های متعددی در ارتباط با تامین آب این دشت‌ها انجام شد از جمله طرح شبکه آبیاری و زهکشی چرام که اجرایی گردید و از طریق منابع محلی نظیر چشمه سیاه، چشمه کورسا و چاههای آهکی بخشی از اراضی چرام تامین آب می شود و لکن بدلیل کمبود آب این منابع محلی خیلی موفق نبوده و همواره مشکل تامین آب وجود دارد.

برای قسمت اعظم دشت نظیر دهدشت، کلاچو و سایر مناطق نیز مطالعات برداشت و انتقال آب از طریق رود خانه مارون بررسی شد. نحوه ی انتقال آب از مارون ابتدا بحث پمپاژ از منطقه تراب علیا مطرح بود که بدلیل اختلاف ارتفاع زیاد و هزینه زیاد اجرا و بهره برداری پمپاژ برای حجم بالای آب مقرون به صرفه نبود و منتفی گردید. سپس احداث توامان سد کوتاه وایستگاه پمپاژ در منطقه کلات بررسی گردید که این گزینه هم از نظر اقتصادی مردود شناخته شد. نهایتا" مطالعات طرح احداث سد کلات با هدف تامین آب کل ۲۵ هزار هکتار منطقه شامل کلاچو ، طولیان ،کلایه ، شمال، جنوب و شرق دهدشت ، بردیان و چرام و همچنین تولید انرژی برق آبی به میزان حدود یک هزار مگاوات و کنترل رسوب و افزایش عمرسد مارون و همچنین کنترل سیلاب های مخرب رودخانه مارون از طریق مهندسین مشاور لار شروع شد.

چون برای انتقال ثقلی آب نیاز بود که ارتفاع سد حدود ۲۴۰ متر شود و در نوع خود از جمله بزرگترین سدهای بتنی کشور محسوب می شد، لذا این سد بعد از سد کرخه میتوانست از لحاظ حجم مخزن دومین سد کشور باشد ( با حجم حدود ۴ میلیارد متر مکعب ).
این سد می توانست از لحاظ کشاورزی و اشتغال هم در دوره ساخت و هم در دوره بهره برداری منطقه را متحول نماید. از آنجائیکه ساختگاه سد در تنگه کلات بود و مخزن آن نیز برخی روستاها و اراضی قلعه دختر، لیرکک و ... را مستغرق می‌نمود و جاده پاتاوه- دهدشت هم بایستی از طریق ایجاد واریانت انجام میشد لذا احداث سد با مخالفت شدید حجت الاسلام موحد نماینده وقت شهرستان مواجه شد. با پیگیریهای جدی بنده از طریق راه و ترابری استان و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور سه گزینه برای قطعه ای از راه که از محل ساختکاه سد عبور می کرد طراحی شد که دو گزینه تونل در تراز بالاتر در کوه پات و عبور از کنار تراز دریاچه و یک گزینه احداث جاده از طریق گردنه مله گل (همان راه قدیمی ) البته با احداث تونل و پل های بزرگ و نهایتاً اتصال به مسیرقبلی راه در بالاتر از روستای قلعه گل بود که بنده با جلساتی که با آقای نماینده و مدیرکل راه و ترابری استان آقای مهندس علیزاده و حتی با حاج آقامیراحمدتقوی داشتم اعلام کردم که با انتخاب یکی از این واریانت ها هم جاده احداث می شود و هم سد از طرفی مشکل روستاها و اراضی که در مخزن سد واقع می شدند هم براساس قانون در همه سدهای کشور حق و حقوق مردم پرداخت می شود و اراضی و مستحدثات استملاک می شود و با قیمت های کارشناسی و توافقی که حتی مردم می توانستند با پول آنها زمین و خانه بهتری در منطقه دهدشت و یا کلاچو خریداری نمایند و عملا" به نفع مردم منطقه بود.
با همه این استدلال‌ها و پیگیری‌ها نمانیده محترم وقت قانع نشد و در جلسه ای در تهران در دفتر آقای دکتر اردکانیان معاون وقت وزیر نیرو با حضور اینجانب و آقای مهندس رضائیان مدیرعامل وقت شرکت آب منطقه ای فارس رسماً اعلام کرد که به عنوان نماینده مردم مخالف احداث این سد هستم و حتی در یک جلسه شورای اداری در فرمانداری کهگیلویه که برای هماهنگی پروژه های سفر هیئت دولت تشکیل شده بود با مخالفت وی پروژه احداث سد کلات از لیست درخواست های شهرستان از هیت دولت خارج شد و عملاً کار ادامه مطالعات سد کلات از دستور کار وزارت نیرو خارج گردید و متاسفانه یکی از بهترین ساختگاه‌های سد سازی در کشور که همان تنگه کلات است با عبور جاده از دست رفت و اگر در آینده بخواهند این سد را احداث کنند هزینه جاده ساخته شده و جایگزین را بایستی متقبل شوند در حالیکه ما قبل از احداث جاده می خواستیم جاده جایگزین را احداث کنیم و ساختگاه را هم از دست ندهیم.
هنوز هم معتقد هستم که یکی از مهمترین و اقتصادی ترین سدهایی که می‌توانست فقط از درآمد تولید برق آن هزینه‌های ساخت خودش را تامین کند همین سد کلات بود.

مدیرعامل اسبق آب کهگیلویه و بویراحمد