کاربرد گیاهان دارویی در درمان التهاب و ورم معده

کبنا ؛زهرا زمانی*
گاز موجود در معده اغلب در اثر بلع هوا به خصوص در موقع غذا خوردن به وجود می آید و بهترین روش معالجه آن صرف غذا بدون عجله و تند خوردن است، زیرا منشأ گاز موجود در روده ها نیز، علاوه بر بلع هوا انجام تخمیر توسط میکروب های موجود در روده و تولید گاز در اثر برخی واکنش های شیمیایی در روده و هم چنین گازهای خون هستند که ممکن است به داخل روده نفوذ کنند.
در اغلب بیمارانی که از وجود گاز زیاد در روده و  معده شکایت می کنند، حجم گاز افزایش پیدا نکرده است، بلکه دراثر اختلال در حرکات دودی روده همان حجم طبیعی گاز، قادر به عبور معمولی از بالا به پایین در روده نیست و احساس نفخ بوجود می آورد.
توجه داشته باشید، راه‌های مختلفی برای درمان این عارضه وجود دارد، از تغییر در نحوه تغذیه و نوع غذاهای مصرفی گرفته تا انواع داروهای شیمیایی و گیاهی، گیاه درمانی روشی است که در آن، بعد از معاینه‌های پزشکی و تشخیص لازم، از عناصر گیاهی با توجه به مواد مؤثره و خواص آنها، جهت رفع علاﺋم بیماری استفاده می شود، در حقیقت گیاه درمانی نوعی دارو درمانی است که در آن به جای استفاده از داروهای سنتتیک شیمیایی، از داروهایی با منشأ  گیاهی استفاده می شود .
گیاهان مؤثر در درمان التهاب و ورم معده
رازیانه:
از تخم و برگ این گیاه می توان به عنوان دم کرده استفاده کرد، رازیانه حاوی ماده ای موسوم به آنتول است که در تحریک ترشحات معده و دستگاه گوارش نقش دارد، همچنین حاوی اسید آسپارتیک است که به عنوان یک ماده ضد نفخ عمل می کند .
نعنا:
برگ نعنا به عنوان درمانی مؤثر برای سوء هاضمه، سوزش سردل، نفخ و دردمعده و دستگاه گوارش مورد استفاده قرار می گیرد، این گیاه مفید همچنین اشتها را تحریک می کند و در درمان تهوع و سردرد مؤثر است.
زنجبیل:
از ۲۰۰۰ سال قبل تاکنون، برای درمان تمامی اختلالات هضم، از زنجبیل استفاده شده است، زنجبیل حاوی یک ماده فعال به نام "جینجرول" است که طعم گرم و تند این چاشنی را ایجاد می کند و خواص تحریک کننده و درمانی دارد، این چاشنی با بهبود عملکرد آنزیم های گوارشی به بهبود عملکرد سیستم هاضمه بدن و کاهش نفخ کمک می‌کند.
شیرین بیان:
قسمت مورد استفاده شیرین بیان، ساقه های زیرزمینی و ریشه های گیاه است که دارای ترکیبات مختلفی است، ترکیب موجود در ریشه‌های گیاه به نام اسید گلیسریزیک است که پنجاه برابر از شکر شیرین تر است.
اسید گلیسریزیک با افزایش سن گیاه افزایش می یابد، طعم عصاره بسته به انواع مختلف گیاه متغیر است، مثلا شیرین بیان اسپانیایی طعم ملایمی دارد درحالی که شیرین بیان یونانی دارای طعم نسبتا تلخی است، همچنین عصاره این گیاه، حاوی ترکیبات اسید گلیسریزیک، گلیسریزین و نمک های پتاسیم و کلسیم است، اسید گلیسریزیک و گلیسرین برای درمان زخم های گوارشی مفید است، در طب سنتی از این گیاه در درمان اسپاسم عضلات و تورم، برونشیت، روماتیسم و ورم مفاصل استفاده می‌شود.
ریشه شیرین بیان به واسطه کاهش ترشح اسید معده و افزایش ترشحات موکوس و بی کربنات، محافظ بافت معده در برابر  عوامل خطر (دارو و استرس ) است و از بروز زخم معده و اثنی عشر  پیشگیری می کند.
ژانسیان (کوشاد):
دارای ماده ای شیمیایی به نام آماروجنتین، جنتوپیکرین، جنتوپیکروزید، جنتامارین، جتی سینف اسید جنتی سیک و جنتونسید و همچنین دارای تانن، اسانس، پکتین و چربی است، تقویت کننده معده و بدن است و التهاب رودها را برطرف می کند.
انیس (بادیان رومی):
پس از تقطیر اسانس روغنی، فرار بسیار معطری به دست می آید، این اسانس دارای ماده عاملی به نام آتنول و چاویکول است، انیس سبز برای تقویت معده، باد شکن، معرق و محرک معطر و برای دل درد و قولنج داده می شود.
بسیاری از درمانگران مکاتب درمانی طبیعی در جهان به ویژه مکتب طب سنتی ایران، بر این باورند که رعایت نکاتی ساده و کاربردی که در کتب و متون قدیمی طب سنتی بارها به آن اشاره شده، می تواند تاثیر زیادی در کنترل و درمان بیماری‌ها داشته باشد.
جامعه امروزی به بیماری های ناشی از استرس مبتلاست و برای مقابله با عوارض ناشی از این مسئله، می توان با مصرف گیاهانی که به طور روزمره در دسترس ما هستند، بسیاری از مشکلات گوارشی به راحتی برطرف شوند.

کارشناس دارویی دانشگاه علوم پزشکی کهگیلویه و بویراحمد