مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های مخاطبین کبنانیوز است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. می توانید با ارسال یادداشت خود، این مطلب را تأیید یا نقد کنید.
کبنا ؛صیاد خردمند
یلدا نام طولانی‌ترین شب سال در تقویم ایرانی است. در این شب بر اساس یک رسم کهن مردم ایران به دیدار اقوام و بزرگان خود می‌روند و در جشن یلدا در کنار هم از انواع میوه‌ها و آجیل و شیرینی می‌خورند و این شب را تا صبح جشن می‌گیرند. اما در این طولانی‌ترین شب سرد زمستان بسیاری هستند که که تنها و بی کس در شهر کار می‌کنند و از سرما به خود می‌لرزند. یرخی در این شب سفره‌های رنگین خود را در صحفه مجازی به اشتراک خواهند گذاشت،
در شب یلدا در حالی که بسیاری از خانه‌های بالا شهر گرم و بساط میوه در آن‌ها پهن است، بسیاری دیگر از شب یلدا صرفاً نامی از آن می‌شنوند و امکانی برای درک و ماهیت چنین مناسکی ندارند، یعنی فقر و پایگاه اقتصادی آن‌ها را ازمناسک و سنت‌های اجتماعی بیگانه و بی تفاوت می‌سازد، اینجاست که طبقه و جایگاه اجتماعی است که شناخت ما را از جهان بیرون و فرهنگ، اعیاد و مناسک اجتماعی شکل می‌دهد و اینجاست که طبقه و جایگاه اجتماعی خنده، شادی، باهم بودن، خوشی، و سرما یا گرما را در میان ما بصورت نابرابر تقسیم می‌کند.
شب یلدا از جمله سنت‌ها و مناسک اجتماعی محسوب می‌گردد، از دیدگاه جامعه شناسی کارکرد گرا سنت‌های اجتماعی دارای کارکردهای مثبت و همچنین کژکارکردها (کارکردهای منفی) می‌باشند، کارکردهای اجتماعی سبب ساز توسعه، پایداری، دوام و نظم جامعه می‌گردد و برعکس کژکارکردها به نظم و ثبات جامعه خدشه وارد و مسیر آتیان را با مشکلاتی روبه رو می‌سازد. در وصف اهمیت مناسک و آیین‌های اجتماعی همین بس که با فروپاشی شوروی آئین‌های جامعه بعد از سال‌ها ممنوعیت دوباره زنده شدند و به حیات خود ادامه دادند و این امر نشان از این دارد حتی اگر آیین‌ها سالهای سال در جامعه انجام نپذیرند و ممنوع شوند باز مردم آن‌ها را در دل خود زنده نگه می‌دارند، و سینه به سینه به نسل بعد از خود انتقال می‌دهند.
آیین‌ها از این منظر که بخش مهمی از حافظه جمعی افراد و گروه‌ها را می‌سازند و با هویت جمعی آن‌ها پیوند خورده‌اند. دارای اهمیت می‌باشند، مناسک و اعیاد و سنت‌ها در کنار زبان، سرزمین و تاریخ، هویت جمعی افراد جامعه را می‌سازند.
آنچه تا پیش از این به سخن آمد کارکرد و کارویژه های مثبت «شب یلدا» بود اما امروز ما از شب یلدا و مناسک شبیه آن مصرف نمایشی و شکل گیری گفتمان فخر فروشی را درک می‌کنیم، و اساساً درک ما از پدیده‌ها و مناسک اجتماعی مانند شب یلدا و چهارشنبه سوری و عید نورووز و... بازتولید لوس عذاب آور نابرابری و فقری است که در لایه‌های مختلف اجتماعی و زیر پوست شهر نهفته است، در حین برگزاری این مناسک و اعیاد می‌باشد که فقیر و غنی بیش از پیش جایگاه خود را می‌شناسند و آنرا به اشکال مختلف بازتولید می‌کنند، در دنیای کنونی اعیاد نیز برای انسان‌ها خرید و فروش و مصرف می‌شود و و تعدادی می‌توانند یلدا را با شادی‌هایش بخرند و مصرف کنند و بسیاری نیز به این دلیل که یلدا" جنبه طبقاتی پیدا کرده است از آن محروم‌اند.
"تورستین وبلن، مصرف چشمگیر، تن‌آسانی چشمگیر و نمایش چشمگیر نمادهای بلندپایگی، وسایلی هستند که انسان‌ها با آن‌ها می‌کوشند تا در چشم همسایگانشان برتر جلوه کنند و در ضمن برای خودشان نیز ارزش بیشتری قائل شوند. «آداب و شیوه‌های زندگی اشراف‌منشانه با ضابطهٔ تن‌آسانی و مصرف چشمگیر سازگاری دارند، مصرف چشمگیر کالاهای گران‌قیمت، وسیلهٔ کسب آبرومندی برای نجیب‌زادگان تن‌آسا است. "
اعیاد، فرهنگ‌ها و سنت‌های اجتماعی نیز از حمله بی محابای اقتصادی و طبقاتی شدن جامعه در امان نمانده‌اند و این واقعیت عریان و بی پرده جامعه امروز است، که پیامد و کژکارکرد چنین امری سرخوردگی، حس تبعیض و نابرابری به بهانه چنین اعیاد و مناسکی است که در جامعه جاری و ساری می‌گردد و وجدان جمعی جامعه را می‌رنجاند و عصیان گرانه نابرابری حاکم در مناسک اجتماعی را در طولانی‌ترین و سردترین شب سال افشا می‌کند.
دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه شناسی "
یلدا نام طولانی‌ترین شب سال در تقویم ایرانی است. در این شب بر اساس یک رسم کهن مردم ایران به دیدار اقوام و بزرگان خود می‌روند و در جشن یلدا در کنار هم از انواع میوه‌ها و آجیل و شیرینی می‌خورند و این شب را تا صبح جشن می‌گیرند. اما در این طولانی‌ترین شب سرد زمستان بسیاری هستند که که تنها و بی کس در شهر کار می‌کنند و از سرما به خود می‌لرزند. یرخی در این شب سفره‌های رنگین خود را در صحفه مجازی به اشتراک خواهند گذاشت،
در شب یلدا در حالی که بسیاری از خانه‌های بالا شهر گرم و بساط میوه در آن‌ها پهن است، بسیاری دیگر از شب یلدا صرفاً نامی از آن می‌شنوند و امکانی برای درک و ماهیت چنین مناسکی ندارند، یعنی فقر و پایگاه اقتصادی آن‌ها را ازمناسک و سنت‌های اجتماعی بیگانه و بی تفاوت می‌سازد، اینجاست که طبقه و جایگاه اجتماعی است که شناخت ما را از جهان بیرون و فرهنگ، اعیاد و مناسک اجتماعی شکل می‌دهد و اینجاست که طبقه و جایگاه اجتماعی خنده، شادی، باهم بودن، خوشی، و سرما یا گرما را در میان ما بصورت نابرابر تقسیم می‌کند.
شب یلدا از جمله سنت‌ها و مناسک اجتماعی محسوب می‌گردد، از دیدگاه جامعه شناسی کارکرد گرا سنت‌های اجتماعی دارای کارکردهای مثبت و همچنین کژکارکردها (کارکردهای منفی) می‌باشند، کارکردهای اجتماعی سبب ساز توسعه، پایداری، دوام و نظم جامعه می‌گردد و برعکس کژکارکردها به نظم و ثبات جامعه خدشه وارد و مسیر آتیان را با مشکلاتی روبه رو می‌سازد. در وصف اهمیت مناسک و آیین‌های اجتماعی همین بس که با فروپاشی شوروی آئین‌های جامعه بعد از سال‌ها ممنوعیت دوباره زنده شدند و به حیات خود ادامه دادند و این امر نشان از این دارد حتی اگر آیین‌ها سالهای سال در جامعه انجام نپذیرند و ممنوع شوند باز مردم آن‌ها را در دل خود زنده نگه می‌دارند، و سینه به سینه به نسل بعد از خود انتقال می‌دهند.
آیین‌ها از این منظر که بخش مهمی از حافظه جمعی افراد و گروه‌ها را می‌سازند و با هویت جمعی آن‌ها پیوند خورده‌اند. دارای اهمیت می‌باشند، مناسک و اعیاد و سنت‌ها در کنار زبان، سرزمین و تاریخ، هویت جمعی افراد جامعه را می‌سازند.
آنچه تا پیش از این به سخن آمد کارکرد و کارویژه های مثبت «شب یلدا» بود اما امروز ما از شب یلدا و مناسک شبیه آن مصرف نمایشی و شکل گیری گفتمان فخر فروشی را درک می‌کنیم، و اساساً درک ما از پدیده‌ها و مناسک اجتماعی مانند شب یلدا و چهارشنبه سوری و عید نورووز و... بازتولید لوس عذاب آور نابرابری و فقری است که در لایه‌های مختلف اجتماعی و زیر پوست شهر نهفته است، در حین برگزاری این مناسک و اعیاد می‌باشد که فقیر و غنی بیش از پیش جایگاه خود را می‌شناسند و آنرا به اشکال مختلف بازتولید می‌کنند، در دنیای کنونی اعیاد نیز برای انسان‌ها خرید و فروش و مصرف می‌شود و و تعدادی می‌توانند یلدا را با شادی‌هایش بخرند و مصرف کنند و بسیاری نیز به این دلیل که یلدا" جنبه طبقاتی پیدا کرده است از آن محروم‌اند.
"تورستین وبلن، مصرف چشمگیر، تن‌آسانی چشمگیر و نمایش چشمگیر نمادهای بلندپایگی، وسایلی هستند که انسان‌ها با آن‌ها می‌کوشند تا در چشم همسایگانشان برتر جلوه کنند و در ضمن برای خودشان نیز ارزش بیشتری قائل شوند. «آداب و شیوه‌های زندگی اشراف‌منشانه با ضابطهٔ تن‌آسانی و مصرف چشمگیر سازگاری دارند، مصرف چشمگیر کالاهای گران‌قیمت، وسیلهٔ کسب آبرومندی برای نجیب‌زادگان تن‌آسا است. "
اعیاد، فرهنگ‌ها و سنت‌های اجتماعی نیز از حمله بی محابای اقتصادی و طبقاتی شدن جامعه در امان نمانده‌اند و این واقعیت عریان و بی پرده جامعه امروز است، که پیامد و کژکارکرد چنین امری سرخوردگی، حس تبعیض و نابرابری به بهانه چنین اعیاد و مناسکی است که در جامعه جاری و ساری می‌گردد و وجدان جمعی جامعه را می‌رنجاند و عصیان گرانه نابرابری حاکم در مناسک اجتماعی را در طولانی‌ترین و سردترین شب سال افشا می‌کند.
دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه شناسی "
