تاریخ انتشار
دوشنبه ۲۰ آذر ۱۳۹۶ ساعت ۰۸:۵۷
کد مطلب : ۲۹۸۷۳۸
ضمن خدمت فرهنگیان، در خدمت یا خیانت به فرهنگیان؟
۰
مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های مخاطبین کبنانیوز است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. می توانید با ارسال یادداشت خود، این مطلب را تأیید یا نقد کنید.
کبنا ؛
علیرضا اوحدی نیا
علوم انسانی و بسیاری از مفاهیم مربوط با آن دارای برداشتی متکثر گونه و به نوعی پلورال اند. مفهوم <آموزش ضمن خدمت >هم اینگونه هست و تعاریف متفاوت و متنوعی از آن عنوان شده است. آموزش ضمن خدمت آنگونه که جان اف می می‌گوید: آموزش ضمن خدمت عبارت است از بهبود نظامدار و پیوستهٔ استخدام‌شدگان از نظر دانش، مهارت‌ها و رفتارهایی که به رفاه آنان و سازمان محل خدمتشان کمک می‌کند. به این ترتیب هدف از آموزش ضمن خدمت، ایجاد توانایی بیشتر تولید، افزایش کارایی در شغل کنونی و کسب شرایط بهتر برای دست یافتن به مقامات بالاتر می‌تواند باشد (ابطحی، ۱۳۷۵).
بی شک عبوراز دوره سنت و ورود به عصر مدرن باعث ایجاد تغییرات و تحولات اساسی در سبک زندگی انسان‌ها و همچنین محیط پیرامون آن‌ها گشته است. این تغییرات و تحولات اساسی باعث شده که جنبه‌های مختلف و متفاوت زندگی بشر از این تغییرات مصون نمانند. مهاجرت‌های گسترده از روستاها باعث فربه شدن شهرها، رشد سریع آن‌ها، احداث کارخانجات بزرگ، و ایجاد ادارات بزرگ دولتی شد و این مهم موجب گشت که توجه به آموزش کارکنان مورد اهمیت قرار گیرد. طبیعتاً کشورهای که به گونه ای زودتر در این مرحله تاریخی (دوره صنعتی و مدرن ) گام نهادند زودتر به فکر آموزش کارکنان خود برای افزایش کارایی در شغل مربوطه و افزون گشتن توانایی‌های آن‌ها شدند. کشورهایی نظیر انگلستان و آمریکا از جمله کشورهایی بودند که زودتر از دیگران به این مهم اندیشیدند. کورش فتحی در باب آموزش ضمن خدمت در ایران می‌گوید: در ایران نیز مانند بسیاری از کشورها، آموزش ضمن خدمت به صورت شاگرد-استادی وجود داشته است، اما آموزش ضمن خدمت به صورت امروزی و به شیوه مؤسسه‌ای تا اواسط دههٔ ۱۳۱۰ مطرح نبوده است. در سال ۱۳۱۴ در راه آهن مرکزی به نام «هنرستان فنی راه‌آهن» تأسیس شد. (برنامه‌ریزی آموزش ضمن خدمت کارکنان نوشته کورش فتحی واجارگاه (ص ۲۱).) بی شک دگرگونی‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و.... در کشور ما لزوم توجه به آموزش ضمن خدمت را بیشتر و ضروری تر می کذد تا اینکه در تهیه قانون استخدام کشوری مصوب ۱۳۴۵، فصل جداگانه‌ای به امر آموزش کارکنان اختصاص داده شد.
آموزش ضمن خدمت فرهنگیان امری اساسی، مهم و حیاتی بوده است. زیرا توانمند سازی علمی فرهنگیان، فهم دانش مدرن و به کارگیری آن در محیط مدرسه برای تغییر و تحولات ریشه ای و بنیادین در جامعه ضروری است. آموزش و پرورش در ایران به اهمیت این توانمندهای فرهنگیان پی برده است و در این راستا دوره‌های خدمت خدمتی، سالانه در مدارس برای معلمان برگزار می‌شود. که باعث ایجاد تغییراتی در بینش و دانش آن‌ها هم گشته است. ولی آنچه در این مقال محل نقد بر آموزش ضمن خدمت فرهنگیان است در چند مقوله آورده می‌شود و هر کدام را به گونه ای مختصر به آن می‌پردازیم.
-تکرار مکررات:
بسیاری از دوره‌های ضمن خدمت فرهنگیان تکراری، کلی و به نوعی در حد اطلاعات عمومی هستند. خیلی از این دوره‌ها را فرهنگیان در دانشگاه فرهنگیان گذرانده‌اند یا از طریق رسانه‌های عمومی هر روزه مورد بحث قرار می‌گیرند.
-پولی شدن امر آموزش:
این مقوله بسیار مهم و به نوعی مهم‌ترین و اساسی‌ترین نقد بر دوره‌های آموزش ضمن خدمت فرهنگیان در حال حاضر است. تبین و واکاوی این مقوله نیاز به دیدی کلی و ساختارشناسانه بر امر پولی شدن آموزش در ایران دارد. بلایی که کل آموزش ایران را به خود مبتلا کرده است. همه دولت‌ها بعد از جنگ به گونه ای افسار گسیخته به خصوصی سازی در حوزه اقتصادی نظر داشته‌اند وآن را دنبال کرده‌اند. در این بین دو نهاد مهم دانشگاه و آموزش و پرورش هم از این قاعده مستثنی نبوده‌اند. نهاد دانشگاه امروزه در ایران به عنوان منبع درآمدی هنگفت برای عده ای شده است این روند هم اکنون هر چند با ابعاد کوچکتر ولی با شتاپ در آموزش و پرورش، برخلاف اصل سی قانون اساسی ایران در حال دنبال شدن است. همانگونه که دانشگاه‌ها عادت به پول گرفتن از دانشجویان کرده است و امروز بالای ۷۰ درصد دانشجویان در ایران پول می‌پردازند این تفکر (پول گرفتن به هر نوعی) در حال حاضر همانند ماری خزنده آرام و آرام قصد ورود به وزارت آموزش و پرورش را دارند. دوره‌های ضمن خدمت فارغ از کیفیت برگزاری آن‌ها برای سازمان‌ها، نهادها و مافیایی به عنوان منبعی درآمد محسوب می‌شود. امروزه نهادهای از طریق فضای مجازی و با هدف کسب پول درحال برگزاری دوره‌های آموزش ضمن خدمت برای فرهنگیان هستند که اگر فکری در این باب اندیشده نشود باعث می‌شود اصولاً ماهیت این دوره‌ها به کل بی معنی و بی محتوا شود. در باب این مقوله نیاز به علت یابی و موشکافی بسیار عمیق و ساختاری هست که در این مقال نمی‌گنجد.
-اجبار نرم جهت شرکت در دوره‌ها
در باب امر آموزش ضمن خدمت، فرهنگیان از یک طرف آزادند که در این دوره‌ها شرکت نکنند، ولی با تاثیر این دوره‌ها بر ارتقای جایگاه معلمان و ارزشیابی‌های سالانه فرهنگیان، آن‌ها مجبورند که در این دوره‌ها شرکت کنند.
-اشاعه فرهنگ تقلب در بین فرهنگیان
دوره‌های ضمن خدمت معمولاً در ادارات مربوطه و در محیطی شلوغ برگزار می‌شوند. مکان برگزاری این دوره‌ها هم از بعد کمیت و هم کیفیت برای برگزاری این آزمون در سطحی بسیار نازل است، که موجب می‌شود افراد بسیاری در یک سالن یا گاها نمازخانه ادارات در کنار هم بنشینند و این باعث شود افراد به صورتی گروهی در کنار هم نشسته و جواب‌ها را با مشورت هم و گاهی روی پاسخنامه‌های که از قبل تهیه گشته بزنند. این خود موجب می‌شود که معلمی که باید فرهنگ عدم تقلب را بین محصلان خود اشاعه دهد، خود به این بلا مبتلا شود.
البته نقد بر آموزش ضمن خدمت فرهنگیان باید به گونه تبار شناسانه مورد کنکاش قرار گیرد، و این خود در این مقال نمی‌گنجد. نباید این نقدهای که بر آموزش ضمن خدمت فرهنگیان در ایران اکنون می‌شود ما را از اهمیت بسیار حیاتی امر آموزش کارکنان دور کند بلکه باید بر راهکارهای عملی و کاربردی که برای پربار شدن این امر ممکن است، تاکید ورزید.
علیرضا اوحدی نیاعلوم انسانی و بسیاری از مفاهیم مربوط با آن دارای برداشتی متکثر گونه و به نوعی پلورال اند. مفهوم <آموزش ضمن خدمت >هم اینگونه هست و تعاریف متفاوت و متنوعی از آن عنوان شده است. آموزش ضمن خدمت آنگونه که جان اف می می‌گوید: آموزش ضمن خدمت عبارت است از بهبود نظامدار و پیوستهٔ استخدام‌شدگان از نظر دانش، مهارت‌ها و رفتارهایی که به رفاه آنان و سازمان محل خدمتشان کمک می‌کند. به این ترتیب هدف از آموزش ضمن خدمت، ایجاد توانایی بیشتر تولید، افزایش کارایی در شغل کنونی و کسب شرایط بهتر برای دست یافتن به مقامات بالاتر می‌تواند باشد (ابطحی، ۱۳۷۵).
بی شک عبوراز دوره سنت و ورود به عصر مدرن باعث ایجاد تغییرات و تحولات اساسی در سبک زندگی انسان‌ها و همچنین محیط پیرامون آن‌ها گشته است. این تغییرات و تحولات اساسی باعث شده که جنبه‌های مختلف و متفاوت زندگی بشر از این تغییرات مصون نمانند. مهاجرت‌های گسترده از روستاها باعث فربه شدن شهرها، رشد سریع آن‌ها، احداث کارخانجات بزرگ، و ایجاد ادارات بزرگ دولتی شد و این مهم موجب گشت که توجه به آموزش کارکنان مورد اهمیت قرار گیرد. طبیعتاً کشورهای که به گونه ای زودتر در این مرحله تاریخی (دوره صنعتی و مدرن ) گام نهادند زودتر به فکر آموزش کارکنان خود برای افزایش کارایی در شغل مربوطه و افزون گشتن توانایی‌های آن‌ها شدند. کشورهایی نظیر انگلستان و آمریکا از جمله کشورهایی بودند که زودتر از دیگران به این مهم اندیشیدند. کورش فتحی در باب آموزش ضمن خدمت در ایران می‌گوید: در ایران نیز مانند بسیاری از کشورها، آموزش ضمن خدمت به صورت شاگرد-استادی وجود داشته است، اما آموزش ضمن خدمت به صورت امروزی و به شیوه مؤسسه‌ای تا اواسط دههٔ ۱۳۱۰ مطرح نبوده است. در سال ۱۳۱۴ در راه آهن مرکزی به نام «هنرستان فنی راه‌آهن» تأسیس شد. (برنامه‌ریزی آموزش ضمن خدمت کارکنان نوشته کورش فتحی واجارگاه (ص ۲۱).) بی شک دگرگونی‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و.... در کشور ما لزوم توجه به آموزش ضمن خدمت را بیشتر و ضروری تر می کذد تا اینکه در تهیه قانون استخدام کشوری مصوب ۱۳۴۵، فصل جداگانه‌ای به امر آموزش کارکنان اختصاص داده شد.
آموزش ضمن خدمت فرهنگیان امری اساسی، مهم و حیاتی بوده است. زیرا توانمند سازی علمی فرهنگیان، فهم دانش مدرن و به کارگیری آن در محیط مدرسه برای تغییر و تحولات ریشه ای و بنیادین در جامعه ضروری است. آموزش و پرورش در ایران به اهمیت این توانمندهای فرهنگیان پی برده است و در این راستا دوره‌های خدمت خدمتی، سالانه در مدارس برای معلمان برگزار می‌شود. که باعث ایجاد تغییراتی در بینش و دانش آن‌ها هم گشته است. ولی آنچه در این مقال محل نقد بر آموزش ضمن خدمت فرهنگیان است در چند مقوله آورده می‌شود و هر کدام را به گونه ای مختصر به آن می‌پردازیم.
-تکرار مکررات:
بسیاری از دوره‌های ضمن خدمت فرهنگیان تکراری، کلی و به نوعی در حد اطلاعات عمومی هستند. خیلی از این دوره‌ها را فرهنگیان در دانشگاه فرهنگیان گذرانده‌اند یا از طریق رسانه‌های عمومی هر روزه مورد بحث قرار می‌گیرند.
-پولی شدن امر آموزش:
این مقوله بسیار مهم و به نوعی مهم‌ترین و اساسی‌ترین نقد بر دوره‌های آموزش ضمن خدمت فرهنگیان در حال حاضر است. تبین و واکاوی این مقوله نیاز به دیدی کلی و ساختارشناسانه بر امر پولی شدن آموزش در ایران دارد. بلایی که کل آموزش ایران را به خود مبتلا کرده است. همه دولت‌ها بعد از جنگ به گونه ای افسار گسیخته به خصوصی سازی در حوزه اقتصادی نظر داشته‌اند وآن را دنبال کرده‌اند. در این بین دو نهاد مهم دانشگاه و آموزش و پرورش هم از این قاعده مستثنی نبوده‌اند. نهاد دانشگاه امروزه در ایران به عنوان منبع درآمدی هنگفت برای عده ای شده است این روند هم اکنون هر چند با ابعاد کوچکتر ولی با شتاپ در آموزش و پرورش، برخلاف اصل سی قانون اساسی ایران در حال دنبال شدن است. همانگونه که دانشگاه‌ها عادت به پول گرفتن از دانشجویان کرده است و امروز بالای ۷۰ درصد دانشجویان در ایران پول می‌پردازند این تفکر (پول گرفتن به هر نوعی) در حال حاضر همانند ماری خزنده آرام و آرام قصد ورود به وزارت آموزش و پرورش را دارند. دوره‌های ضمن خدمت فارغ از کیفیت برگزاری آن‌ها برای سازمان‌ها، نهادها و مافیایی به عنوان منبعی درآمد محسوب می‌شود. امروزه نهادهای از طریق فضای مجازی و با هدف کسب پول درحال برگزاری دوره‌های آموزش ضمن خدمت برای فرهنگیان هستند که اگر فکری در این باب اندیشده نشود باعث می‌شود اصولاً ماهیت این دوره‌ها به کل بی معنی و بی محتوا شود. در باب این مقوله نیاز به علت یابی و موشکافی بسیار عمیق و ساختاری هست که در این مقال نمی‌گنجد.
-اجبار نرم جهت شرکت در دوره‌ها
در باب امر آموزش ضمن خدمت، فرهنگیان از یک طرف آزادند که در این دوره‌ها شرکت نکنند، ولی با تاثیر این دوره‌ها بر ارتقای جایگاه معلمان و ارزشیابی‌های سالانه فرهنگیان، آن‌ها مجبورند که در این دوره‌ها شرکت کنند.
-اشاعه فرهنگ تقلب در بین فرهنگیان
دوره‌های ضمن خدمت معمولاً در ادارات مربوطه و در محیطی شلوغ برگزار می‌شوند. مکان برگزاری این دوره‌ها هم از بعد کمیت و هم کیفیت برای برگزاری این آزمون در سطحی بسیار نازل است، که موجب می‌شود افراد بسیاری در یک سالن یا گاها نمازخانه ادارات در کنار هم بنشینند و این باعث شود افراد به صورتی گروهی در کنار هم نشسته و جواب‌ها را با مشورت هم و گاهی روی پاسخنامه‌های که از قبل تهیه گشته بزنند. این خود موجب می‌شود که معلمی که باید فرهنگ عدم تقلب را بین محصلان خود اشاعه دهد، خود به این بلا مبتلا شود.
البته نقد بر آموزش ضمن خدمت فرهنگیان باید به گونه تبار شناسانه مورد کنکاش قرار گیرد، و این خود در این مقال نمی‌گنجد. نباید این نقدهای که بر آموزش ضمن خدمت فرهنگیان در ایران اکنون می‌شود ما را از اهمیت بسیار حیاتی امر آموزش کارکنان دور کند بلکه باید بر راهکارهای عملی و کاربردی که برای پربار شدن این امر ممکن است، تاکید ورزید.
