مترقی بودن قوانین حمایتی در بخش حقوق کودک نسبت به سایر کشورها/ اجرای عدالت ترمیمی در راستای پیشگیری از تکرار جرم و اصلاح بزهکار/ رسیدگی به جرائم درجه ۶ به بالا الزاما با حضور وکیل

کبنا ؛قوام فروزان سرپرست مجتمع قضایی شهید فهمیده و رئیس شعبه ۹۷ دادگاه تجدیدنظر با اشاره به تشریفات دادرسی جرائم اطفال و نوجوانان اظهار کرد: در جوامع امروز، مسئله بزه‌کاری اطفال و نوجوانان یکی از مهم‌ترین معضلات مطرح در حوزه سیاست‌گذاری‌های اجتماعی، فرهنگی، امنیتی و بهداشت روانی جامعه است.
معاون محاکم عمومی تهران و رئیس شعبه ۹۷ دادگاه تجدیدنظر ادامه داد: طبق قانون کلیه اعمال مجرمانه افراد زیر ۱۸ سال در مجتمع قضایی ویژه رسیدگی به اعمال معارض با قانون اطفال و نوجوانان رسیدگی می‌شود که در تهران، مجتمع قضایی شهید فهمیده برای این منظور در نظر گرفته‌شده و در سایر شهرستان‌ها یک شعبه از محاکم کیفری۲ به این امر اختصاص داده‌شده است که با حضور مشاوران دادگاه اطفال و نوجوانان، موضوع مواد ۲۹۸ و ۴۱۰ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ و وکلای موضوع ماده ۳۴۷ و ۴۱۵ همین قانون و والدین و سایر اشخاص موضوع ماده ۴۱۳ قانون مزبور، اقدام به رسیدگی می‌کنند.
وی ادامه داد: بر اساس ماده ۴۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ دادسرا و دادگاه ویژه اطفال و نوجوانان در رسیدگی به جرائمی که دادرسی آن‌ها در صلاحیت دادگاه کیفری یک است یا جرائمی که مستلزم پرداخت دیه یا ارش بیش از یک‌پنجم دیه کامل است و در جرائم تعزیری درجه ۶ و بالاتر افراد زیر ۱۸ سال الزاماً بایستی با حضور وکیل شروع به رسیدگی نمایند؛ یعنی حضور وکیل در جلسه دادگاه الزامی است و چنانچه از سوی طفل بزه‌کار یا اولیای او، وکیل تعیین نشود، دادگاه اطفال از طریق کانون وکلا و مرکز امور مشاوران قوه قضاییه مبادرت به تعیین وکیل معاضدتی و تسخیری می‌نماید.
فروزان معاون محاکم عمومی تهران و رئیس شعبه ۹۷ دادگاه تجدیدنظر در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا پرونده‌های مربوط به کودک‌آزاری نیز در مجتمع قضایی شهید فهمیده مورد رسیدگی قرار می‌گیرند؟ تصریح کرد: طبق ماده ۳۰۴ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲، دادگاه‌های این مجتمع، ویژه رسیدگی به جرائم و اعمال معارض با قانون افراد زیر ۱۸ سال می‌باشند. فلذا اگر فاعل جرم کودک‌آزاری زیر سن ۱۸ سال باشد در این مجتمع قضایی به عمل ارتکابی توسط او رسیدگی می‌شود لیکن اگر فاعل جرم بالای ۱۸ سال سن داشته باشد، حسب مورد در سایر محاکم کیفری صالح، به جرائم ارتکابی او رسیدگی می‌گردد ( تبصره ۲ ماده ۳۰۴ قانون مذکور) ،چراکه صلاحیت این مجتمع ذاتی است.
سرپرست مجتمع قضایی شهید فهمیده با اشاره به اهمیت استفاده از مجازات جایگزین حبس گفت: درواقع قضات محترم مجتمع قضایی ویژه اطفال و نوجوانان، اهتمام ویژه‌ای به اجرای عدالت ترمیمی به‌منظور پیشگیری از تکرار جرم‌دارند؛ یعنی با لحاظ سه عنصر اساسی عدالت ترمیمی ((یعنی:۱- بزه‌کار (اطفال و نوجوانان معارض با قانون) ، ۲- جبران خسارت زیان‌دیده( قربانی جرم) ۳- نظم عمومی)) برای اصلاح و بازگشت شرافتمندانه این قشر آسیب‌پذیر به جامعه تلاش فراوان صورت می‌گیرد، به همین دلیل از مجازات و تنبیه در اولویت آخر و از روی اضطرار و ضرورت استفاده می‌گردد که سقف نگهداری افراد زیر سن ۱۸ سال، در کانون اصلاح و تربیت به مدت پنج سال است.
معاون محاکم عمومی تهران و رئیس شعبه ۹۷ دادگاه تجدیدنظر در ادامه این مطلب افزود: در غالب موارد از جایگزین‌های حبس مانند درختکاری، آموزش مهارت‌های زندگی، حضور در مراکز خیریه و ... و دیگر اقدامات تأمینی و تربیتی استفاده می‌گردد، هم‌چنین استفاده از نهادهای حقوقی مانند تعلیق تعقیب، تأخیر تعقیب، ترک تعقیب، تعلیق اجرای مجازات و... نهایت استفاده به عمل می‌آید.
فروزان خاطرنشان کرد: تمامی اشخاص، گروه‌ها و مجامع بین‌المللی فعال در مباحث مربوط به حقوق کودکان و نوجوانان نظیر یونیسف، کمیساریای عالی حقوق بشر، سازمان‌های مردم‌نهاد، هیئت‌های دانشگاهی اعم از کرسی‌های خانواده، اطفال و محاکم قضایی، هیئت‌های علمی و فرهنگی در هنگام سفر به ایران و سفرا و دیپلمات‌های سایر کشورهای مقیم در ایران از این مجتمع و کانون اصلاح و تربیت بازدید می‌کنند و در موارد متعددی با تشکیل گروه‌ها و کارگاه‌های مشترکی به تبادل تجربیات و یافته‌های مفید و مؤثر می‌پردازند.
سرپرست مجتمع قضایی شهید فهمیده در پایان خاطرنشان کرد: این سرپرستی و برخی از قضات محترم این واحد قضایی طی سفرهایی به دیگر کشورها قوانین مربوط به اطفال و نوجوانان را بررسی نموده و از مراجع قضایی ویژه اطفال و نوجوانان و سایر نهادهای شبه قضایی ذی مدخل در امور مربوط به همین رده سنی و همچنین مراکز نگهداری، بازآموزی و بازداشتگاه‌های اطفال و نوجوانان بازدید نموده و از تجربیات و یافته‌های این بازدیدها استفاده بهینه می‌کنند. لازم به ذکر است در برخی از کشورهای اروپایی نظیر سوییس بعد از تبادل‌نظر و آشنایی با سیستم عدالت کیفری کشورمان ایران در خصوص اطفال و نوجوانان اذعان نمودند که این سیستم و قوانین موضوعه در ایران بسیار مترقی، پویا و عادلانه است.