مَسکن، مُسکنی برای موجرین، دردی برای مستاجرین

کبنا ؛سید سعید مهریان

مولفه های مسکن و خودرو نشان دهنده سطح رفاه و توسعه فردی و اجتماعی است. اگر چه اتومبیل یکی از دستاوردهای علم و فناوری مدرن می‌باشد و به سرعت توانسته است حوزه‌های فردی و اجتماعی را تسخیر و به اصطلاح بیماری اتومبیلزه را به وجود بیاورد ولی چالش مسکن از بدو هبوط حضرت آدم به کره زمین وجود داشته است. قدیمی‌ترین سندی که حکایت از سکونت انسان در محیطی بسته به عنوان سرپناه وجود دارد، جمجمه و استخوان‌های خرد شده ای در زیر کف غار شانیدر کردستان در رشته کوه زاگرس است که تقریباً متعلق به ۶۰ هزار سال پیش است ولی بی شک اولین انسان غار نشین حضرت آدم بوده و دغدغه داشتن سرپناه از پدر بشر به یادگار مانده است و مسکن که از ریشه سکن به معنای آرامش یافتن می‌باشد نه تنها مُسکن نیست بلکه قدیمی‌ترین و مزمن‌ترین دردی است که از نسلی به نسل دیگر به ارث رسیده است و ما اکنون به آن مبتلا هستیم و بی شک آن را به عنوان میراثی گران برای نسل‌های بعد از خود به یادگار می‌گذاریم. و اما ازدیاد جمعیت به ویژه در دو سه دهه اخیر برنامه ریزان را برآن داشت تا با ارایه برنامه مسکن اجتماعی شاخص دسترسی گروه‌های کم درآمد به مسکن مناسب را ارتقا دهند. این برنامه از سال ۷۳ و در دولت اصلاحات شروع و در دولت به اصطلاح مهرورز تداوم یافت و ساخت مسکن برای دهک‌های پایین جامعه تحت عنوان مسکن مهر که در تهران از آن به عنوان مسکن ویژه یاد می‌شود، در حجم وسیع اجرا شد. با اجرای این ابرطرح در ابتدا گمان می‌شد که معضل کمبود مسکن به ویژه در استان‌های کم جمعیت مثل کهگیلویه و بویراحمد به خوبی رفع می‌شود ولی مسکن مهر نه تنها در تنظیم بازار مسکن به ویژه در بخش اجاره هیچ نقشی نداشته بلکه قوز بالا قوز شد. اگر چه معضلات موجود در کشور ما تقریباً دارای ریشه و منشا واحد می‌باشند ولی معضلات در استان ما پیچیدگی و عمق بیشتری دارند. و اما محدود بودن شهر یاسوج به عوارض طبیعی و عدم بهره وری از زمین، مهاجر پذیر بودن این شهر، فقدان اجاره داری حرفه ای، تقاضای بالا، عدم مدیریت و نظارت بر بخش مسکن در زمینه قیمت گذاری، باعث شده تا مستاجرین بیشتر درتنگنا قرار بگیرند. متاسفانه تقریباً نیمی و بعضاً بیش از نیمی از درآمد مستاجرین که اغلب جزو اقشار متوسط رو به پایین جامعه محسوب می‌شوند به وسیله مار پیتون اجاره مسکن بلعیده می‌شود. مشخص نیست چرا ابزارهای تنبیه ی و تعزیراتی برای کنترل اجاره بهای مسکن به کار نمی‌رود و آیا اصلاً ابزار کنترلی در قانون برای مهار اجاره بها و قیمت مسکن پیش بینی و تعریف شده است؟
آیا در جامعه‌ای که فرهنگ انصاف در آن بسیار ضعیف است نرخ ملک و اجاره مسکن باید صرفاً از طریق مکانیزم بازار تعیین شود؟
متاسفانه عدم کنترل و نظارت بر بازار مسکن به ویژه در بخش اجاره باعث شده تا اغلب مالکین سالیانه به طور نامتعارف قیمت ملک خود را افزایش دهند و اگر مستاجر نپذیرفت، قرار داد اجاره مسکن را تمدید نمی‌کنند و مستاجر مجبور به تخلیه و دچار دردسر اسباب کشی و دوندگی برای پیدا کردن مسکن اجاره ای متناسب بادرآمد خود، خواهد شد. نامناسب بودن وضعیت بازار مسکن و عدم رشد درآمد مستاجرین متناسب با رشد اجاره مسکن بسیار آزار دهنده است. متاسفانه دهک‌های پایین جامعه به خاطر درآمد کم و بالابودن اجاره مسکن ناگزیر شده‌اند که غالباً ساکن سکونت گاه‌های غیر رسمی و بدمسکن شوند و این موضوع یکی از عوامل زمینه ساز رشد ناهنجاری و افزایش نرخ بزه کاری در جامعه ایلی ما است که در مرحله گذار و یا به تعبیر بهتر در مرحله گداخت گرفتار شده است. متاسفانه عدم سیاست گذاری‌های شفاف و صحیح در بخش مسکن باعث شده تا مسکن ارزان قیمت مهر، گران شود و جوانان برای شروع زندگی مشترک با چالش بسیار دشوار مسکن مواجه شوند و این معضل در بالا بردن میانگین سن ازدواج در یاسوج با میانگین سنی حدوداً ۲۹ سال نقش اساسی دارد.