کارخانه فولاد سقاوه، اشتغال؟ یا انتقام؟

کبنا ؛علیرضا اوحدی نیا

پوپولیسم  و تکیه بر آن، بی برنامگی و عوام فریبی یکی از حربه های است که معمولا در جوامعی که احزابی فعال و تصمیم گیر و با برنامه ندارند ریشه می دواند .البته منظور این نیست که پوپولیسم فقط مختص این نوع جوامع(مشخصا جوامع جهان سوم) هست بلکه این مشکل حتی در جوامع جهان مدرن یا توسعه یافته هم گاهی وجود دارد . ولی این مشکل در جوامع جهان سوم به وفور به چشم می خورد از آنجایی که در این جوامع احزاب به شکلی سازمان یافته و فعال وجود ندارند و جامعه مدنی گاها عقب رانده شده هست و یا مجال ابراز وجود ندارد. خیلی کسانی که قصد ورود به عرصه های کلان مدیریتی را دارند معمولا با شعارهای عوام فریبانه و بی برنامه وارد عرصه های انتخاباتی می شوند.طبیعتا با ورود این افراد به عرصه های تصمیم گیری کلان (مجلس) ،این سیکل معیوب ادامه پیدا می کند و تصمیم های غیرعقلانی و شتاب زده و بی برنامه گرفته می شود که مخصوصا تبعات خود را در دهه های آینده و بر نسل آینده می گذارد.ایجاد اشتغال یکی از بزرگ ترین بحران های یک مجموعه سیاسی است و بی کاری سهمی مهلک برای جامعه و ریشه بحران های اجتماعی زیادیست.استان کهگیلویه و بویراحمد یکی از محروم ترین و بی کار ترین استان های ایران است .طبعیتا بزرگترین مشکل جوانان این استان ایجاد اشتغال و رفع بی کاریست .ازآنجایی که شغل یکی از نیاز های فوری و مهم مردم این استان است کسانی هم که به نمایندگی از طرف این مردم انتخاب می شوند در صدد ایجاد اشتغال و حل شدن بخشی از معضل بی کاری هستند .اما آیا باید به هر قیمتی شغل ایجاد کرد؟آیا نباید برای ایجاد اشتغال به ویژگی های زیست محیطی هر منطقه توجه کرد؟اصولا آیا توجه به محیط زیست در احداث کارخانجات مهم است ؟ و پرسش های گوناگون دیگر .....
صحرای سقاوه در شهرستان بویراحمد یکی از مناطق بسیار خوش آب و هوا دارای چشمه های جوشان وخروشان و چشم اندازی بسیار زیبا و دیدنی  و مستعد برای گردشگری هست .احداث  بزرگترین کارخانه فولاد خاورمیانه در چنین منطقه ای ،یعنی نابودی کامل طبعیت این منطقه ،یعنی ایجاد بحران های زیست محیطی گوناگون ،یعنی دود ناشی از کارخانه و ماشین های سنگین حمل فولاد به مناطق دیگر ،علی ایحال ایجاد اشتغال با تکیه بر اقدامات نسنجیده و پوپولیستی و بی برنامه حاصلی جز نابودی محیط زیست و تبعات گوناگون زیست محیطی ندارد . صحرای سقاوه به نظر کارشناسان مستعد برای ایجاد طرح های کشاورزی مدرن و باغ داری نوین هست و نیازمند توجه و نگاه تازه تصمیم گیران به مناطق اینچنینی است .البته محیط زیست برای کشورهایی در حال توسعه در اولویت های بعدتر از توسعه هست. اغلب سیاستمداران دو قطبی بین توسعه و محیط زیست ایجاد کرده اند که توسعه را مقدم بر محیط زیست قرار داده اند . در شرایطی یک ساختار دموکراتیک کار آمد وجود نداشته باشد و سیاستمداران برای رای آوری در انتخابات های بعدی به دنبال راه هایی هستند که رای آوری آنها را تضمین کند . طبیعتا تصمیم های گرفته می شود که دارای پشوانه عقلانی و منطقی و اصولی نیستند و بیشتر برای موفقیت شخص نماینده در کوتاه مدت برای ورود دوباره به مجلس هست . در این شرایط طبیعتا این چنین تصمیم های هم گرفته می شود . البته نفس گرفتن امتیاز ایجاد بزرگترین کارخانه فولاد خاورمیانه آن هم در استان محرومی چون کهگیلویه و بویراحمد اتفاقی میمون و مبارکی هست ولی ایجاد کارخانه های عظیم صنعتی ،آن هم در شهرستان خوش آب و هوایی چون بویراحمد ،که دارای جنگل های فراوان و مناظر بکر طبیعی ،رود های خروشان و گونه های متنوع جانوری و گیاهی مختلف هست ،اتفاقی میمون نیست .البته یک رانتی و کسانی پشت اینگونه تصمیات سوال برانگیز هست که چنین طرح های ضد محیط زیستی اینگونه راحت در سکوت جامعه مدنی احداث می شود. به قول محمد فاضلی مدرس دانشگاه بهشتی که می گوید:((  ((رانت محیط زیست)) ناکارآمدهایی را که علل اصلی بحران محیط زیست در ایران بوده اند را از چشم ها پنهان داشته اند و ما آنگونه که از رانت نفت سخن گفته ایم و می گویم از رانت محیط زیست غافل بوده ایم و سخنی و مطلبی در باب آن نگفته ایم به نوعی آن را از نظر ها دور داشته اند))همان دلیلی که ایجاد کارخانه ها در کنار رودخانه هایی این استان را توجیه می کند ،ایجاد کارخانه در سقاوه را هم توجیه می کند دلیلی ندارد که ما به بهانه ایجاد اشتغال و توسعه کمر به نابودی محیط زیست ببندیم و به قولی به اصول توسعه پایدار و بلند مدت پشت کنیم .به نام توسعه ، محیط زیست را به ورطه نابودی بکشانیم و برای آیندگان تلی از خاکستر و دود به ارمغان بگذاریم . توسعه پروژه نیست . هدف در ایجاد توسعه ، افزایش توان کشور و مردمان سرزمین برای بقا و ماندگاری با استاندارد ها و کیفیتی مشخص است. نباید با دیدی کوتاه مدت به توسعه نگریست و هر پروژه ای را توسعه انگاشت . ایجاد کارخانه های عظیم به قول الوین تافلر یکی از خصوصیات کشور های هستند که در موج دوم تحول قرار دارند. ولی بشر مدرن اکنون در موج سوم یعنی موج تکنولوژی و ارتباطات قرار گرفته و دوره احداث کارخانجات بزرگ هم رو به کندی نهاده و کم کم رخت خواهد بست. ولی در کشورهای جهان سوم هنوز هم با ایجاد کارخانه های عظیم(که مشخصه موج دوم هستند) و آلوده کننده محیط زیست و عدم توجه به مسایل زیست محیطی رو به رو است. ایجاد طرح های عظیم صنعتی در مناطقی با پتانسیل های فراوان زیست محیطی( مشخصا منطقه سقاوه )، که با مشکلاتی عظیم آیندگان را رو به رو می کنند نمی تواند عقلانی و منطقی باشد.  در این بین سکوت جامعه مدنی خود می تواند خطر را جدی تر و بحرانی تر و به مرحله حاد برساند و باعث شود که آیندگان ما را مقصر بدانند به امید آنکه روزی عقلانیت و تدبیر جای پوپولیسم و بی برنامگی را بگیرد.