تاریخ انتشار
سه شنبه ۱۶ آذر ۱۳۹۵ ساعت ۲۳:۰۰
کد مطلب : ۲۱۴۴۳۰

چرا توسعه در استان‌های زاگرس می‌لنگد ؟

۲
۰
کبنا ؛هادی عبداللهی آرپناهی*
چرا استان‌های زاگرس نشین با این همه منابعی که دارند ولی از نظر شاخص های توسعه یافتگی( اقتصادی، اجتماعی) در بین ۳۱ استان کشور در جایگاه های آخر قرار دارند به طوری که رتبه های استان زاگرس نشین در تحقیقات مختلف در رتبه های آخر قرار دارند.
اگر درگذشته موانع طبیعی مانع توسعه زندگی و رفایی بشر بوده است. ولی امروز موانع انسانی مانع خود توسعه شده است. زیرا که استان های زاگرس نشین با این همه منابع طبیعی (آب، پوشش گیاهی، کشاورزی، دامداری، نفت و گاز و معادن) که در اختیار دارند هنوز نتوانستند در بین استان های کشور از نظر شاخص های اقتصادی و اجتماعی در جایگاه مناسبی قرار گیرند. به طور که اگر به نوار مرکزی نقشه جغرافیایی کشور نگاه کنیم، از سمت غرب به جنوب شرقی ( کردستان، ایلام، چهارمحال بختیاری، کهگیلوبویر احمد، شمال خوزستان، کرمان، سیستان بلوچستان) متوجه می شویم که استان های زاگرس نشین جزء توسعه نیافتگی ترین استان های کشوراند. با این حال این استان ها در سطح کشور دارای منابع بسیار زیادی هستند ولی از نظر توسعه یافتگی جزء استان های محروم کشور هستند. این نظر با توجه به تحقیقات صورت گرفته در سال های مختلف مورد تایید است به عنوان مثال: تحقیق، الیاس مودت (۱۳۹۲) تحت عنوان، استانهای ایران با تاکید بر شاخصهای اجتماعی-اقتصادی؛ تحقیق، سعید باغخانی(۱۳۸۹)تحت عنوان، استان های کشور ازنظر توسعه صنعتی؛ تحقیق، رعنا شیخ بیگلو(۱۳۹۰)تحت عنوان، شاخص های سلامت استان ها ؛ تحقیق، حسن صدیقی(۱۳۹۳) تحت عنوان، استان های کشور از نظر توسعه کشاورزی و دیگر تحقیاتی که در زمینه ی توسعه صورت گرفته نشان از این دارد که استان های زاگرس نشین از نظر شاخص های توسعه یافتگی در پایین ترین سطح توسعه در بین استان های کشور قرار دارند.
به نظر نویسنده سه دیدگاه وجود دارد نسبت به توسعه نیافتگی استان های زاگرس نشین که در اکثر پژوهش ها به آن اشاره شده است. دیدگاه اول فرهنگی، که معتقد است ریشه عقب ماندگی استان ها ناشی از فرهنگ این استانهاست، که بیشتر مساله قومیتی، خویشاوندی به جای تخصص مداری تاکید دارد، دیدگاه دوم نقش دولت در بی توجهی به استان های زاگرس و تمرکزگرایی بیش از حد در بعضی استان ها، دیدگاه سوم موقعیت جغرافیایی و ناهمواری بودن استان ها تاکید دارند.
اما به زعم دیدگاه های بالا ریشه ای عقب ماندگی استان های زاگرس نشین نه در فرهنگ و نه در بی توجهی دولت و نه در موقعیت جغرافیایی است. بلکه ریشه همه اینها در نبود و شکل نگرفتن نهادهای توسعه در سطح استانهاست هرچند دیدگاهای بالا تبیین کننده خوبی برای نبود نهاد ها هستند. نهاد یعنی موقیتی است که در آن اگر افراد، گروه ها، دولت ها عوض شوند آن نهادها تغییر نکنند و وظایف خود را تغییر ندهد یعنی وابسته به کسی به سازمانی یا گروه نباشد،( البته نه به این معنا که دیگر استانهای کشور دارای نهاد هستند) نهادهای توسعه در استان ها شکل نگرفته اند که اگر با تغییر شدن نفرات چارچوب نهادها از بین نروند، نهادهای شامل آموزش کارآمد، نهادهای فرهنگی و تولید انسان توانمد نه انسان وابسته ( یعنی افراد وابسته به پستهایشان نباشد بلکه پستها وابسته به افراد باشند)، نهادهای توانمدسازی و پرورش ایده، نهادهای انجمنی گروه های مختلف با منافع مختلف، نهادهای انجمنی تکثرگرایی ارزشی انسانی( یعنی اگر بتوان از نیروی استانهای دیگر در استانها استفاده کرد بدون در نظر گرفتن ویژگیهای قومیتی آن )، نهادهای که تاکید بر حضور نیروهای جوان و متخصص و مفید، نهادهای که به دنبال استعداد یابی منابع اجتماعی و اقتصادی اند، نهادهای به روز بودن اطلاعات، نهادهای پرسشگری از مسئولین، نهادهای یکسان سازی از فرصت ها برای همه و بدون در نظر گرفتن ویژگی های قومیتی و جنسیت در استان ها نیازمند است. اگر چه بخشی از شکل نگرفتن نهادها در استان ناشی از بی توجهی دولت مرکزی است اما خود مسئولین و نخبگان، فعالین سیاسی، قشر تحصیل کرده استان ها در شکل نگرفتن نهادها نقش بسیار زیادی دارند. اولین گام برای توسعه داشتن پول و داشتن منابع طبیعی نیست، بلکه وجود نهادهای باثبات و با روحیه همکاری است که بدور از تعصب های قومیتی و طایفه ای در سطح استان ها استقرار یابند. نهاد از نظر محقق یعنی شکل گیری سازمان های که در آنجا برای توسعه استان ها دغدغه داشته باشند بدون در نظر گرفتن ویژگی ها و منافع فردی و گروهی در سطح جامعه است. زیرا اگر به این استانها همان طور که منابع فراوان دارند پول هم داده شوند به توسعه نمی رسند، چون ظرفیت، و نگاه مسئولین به توسعه یک نگاه ابزاری برای دست یابی به منابع و امکانات بیشتر است در حالی که توسعه یعنی درگیر شدن همه ی بخش ها و نهادهای توسعه در سطح استان هاست، اولین گام برای مشارکت در توسعه استان های زاگرس نشین باید توسط مسئولین رده بالای استان شروع شود ولی نباید این شروع مدت زیادی در دست مسئولین باشد، بلکه باید زودتر این فرایند توسعه به دست نهادها و سازمان های مردمی داده شوند، هیچ مسئولی نمی تواند به اندازه خود مردم از منافع مردم حمایت کنند در واقعه خود مردم هستند تشخیص می دهند مشکلشان چیست و منافعشان چیست. مردم خودشان هستند که برای خودشان تصمیم می گیرند، فقط نقش مسئولین استانهای هموار کردن این راه برای مردم است.
با توجه به اینکه توسعه نیازمند یک فرایند بلندمدت است. نیازمند آن هستیم که مسئولین به جایی استفاده از خویشان و اقوام خود در پست ها و موقعیت های مختلف اند باید این نکته را گفت که هرچند دارای منافع کوتاه مدت برای مسئولین است، ولی در بلندمدت برای همه چه کسانی که سود برده اند و چه کسانی که منفعت نبرده اند، زیان بر خواهد بود. پس در اولین قدم نیازمند استفاده از تخصص های افراد دارای شرایط و بدون در نظر گرفتن ویژگی های شخصی، قومیتی در شکل گیری موقعیت نهادها بسیار ضروی نیازمند است. توسعه فرایندی چند بعدی است که اگر یک بعد آن بلنگد دیگر بخش ها نمی تواند کارهای خود را انجام دهند. استان های زاگرس نشین اگرخودشان به دنبال گسترش و رونق توسعه در استانشان نباشد، دولت مرکزیی هیچکار خاصی نمی تواند برایشان انجام دهند، و همیشه نگاه بالا به پایین توسط حکومت به استان ها وجود خواهد داشت، که محقق معتقد است نگاه پایین به بالا راهگشایی توسعه است البته اگر نهادهای توسعه شکل بگیرند، در غیر این صورت راه توسعه همان طور که تا الان مسدود بوده است، مسدود خواهد بود و با اینکه این همه منابع طبیعی و انسانی داریم ولی توسعه نیافته محسوب می‌شویم.

*کارشناسی ارشد دانشگاه علامه
نام شما

آدرس ايميل شما

سعید
Iran, Islamic Republic of
بسیار مفید بود
داوود
Iran, Islamic Republic of
خوب بود
تخریب یا نقد مجلس یازدهم؟!

تخریب یا نقد مجلس یازدهم؟!

هر چه مجلس کوتاه بیایید، دیگران او را به گوشه رینگ برده و مورد ضرباتی قرار می‌دهند. تخریب‌گران ...
اختلال عاطفی فصلی؛ از علائم تا درمان

اختلال عاطفی فصلی؛ از علائم تا درمان

باور بر این است که اختلال عاطفی فصلی به دلیل اختلال در ریتم شبانه روزی بدن رخ می دهد....
سبقت «واکسن آنفولانزا» از «دنا پلاس»

سبقت «واکسن آنفولانزا» از «دنا پلاس»

رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در مصاحبه‌اش اشاره کرد که از 16 میلیون واکسن آنفولانزای ...
1