مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های مخاطبین کبنانیوز است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. می توانید با ارسال یادداشت خود، این مطلب را تأیید یا نقد کنید.
کبنا ؛سیدآیت خالقی‌نژاد*
اگر تهدیدی علیه سرمایه‌ها، منابع، تاسیسات و مراکز مهم صورت گیرد، چقدر زیرساخت‌ها از امنیت لازم برخوردار است؟
اگر حمله سایبری به وجود آید چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟
اگر بحران آلودگی به وجود آید، چه مدت زمانی طول می‌کشد تا مدیران متوجه شوند و چه اقداماتی می‌توانند انجام دهند؟
این سوالات و سوالات مشابه دیگر مقدمه‌ای است که ما را با پدافند غیرعامل آشنا می‌سازد.
پدافند غیرعامل نوعی دفاع غیر نظامی است و به مجموعه اقداماتی اطلاق می‌گردد که به جنگ افزار نیاز ندارد و با اجرای آن می‌توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تاسیسات حیاتی و حساس نظامی وغیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیری نموده و یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد.
پدافند غیر عامل مجموعه اقدامات غیرمسلحانه‌ای که موجب تداوم فعالیت‌های ضروری، کاهش آسیب پذیری‌ها، ارتقاء پایداری ملی، تسهیل مدیریت بحران و افزایش بازدارندگی در برابر تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می‌گردد.
تداوم خدمات رسانی و فعالیت‌های ضروری شامل آب (تداوم تامین آب سالم وبهداشتی مورد نیاز جامعه)، نان و غذا (تداوم تامین نان و غذای سالم و بهداشتی مورد نیاز جامعه)، بهداشت و درمان عمومی (تداوم برقراری بهداشت و درمان عمومی مورد نیاز جهت شرایط بحران)، امنیت عمومی (تداوم امنیت عمومی برای مردم و مراکز دولتی جهت شرایط اضطراری)، سرپناه امن (تداوم سرپناه امن عمومی و خصوصی)، سوخت و انرژی (تداوم تامین سوخت و انرژی پایدار جهت شرایط بحران)، ارتباطات و اطلاع رسانی (تداوم تامین ارتباطات و اطلاع رسانی جهت شرایط بحران)، مدیریت جامعه (تداوم فعالیت‌های اداره جامعه در شرایط بحران) و فعالیت دفاع (تداوم فعالیت از سرزمین و جامعه تحت هر شرایطی).
در پدافند غیرعامل تمام نهاد‌ها، نیرو‌ها، سازمان‌ها، صنایع و حتی مردم عادی می‌توانند نقش موثری ایفا کنند، ولی سازمان پدافند غیرعامل در زمینه متولی اصلی می‌باشد.
پدافند غیر عامل شامل ۸ حوزه تخصصی زیر می‌باشد؛
۱- پدافند غیر عامل عمومی؛ یا همان رویکرد پدافند گذشته که مقاوم سازی در برابر تهدیدات نظامی است که یکسری اقدامات عمومی انجام می‌گیرد.
۲- پدافند سایبری؛ پدافند در فضای سایبر علیه تهدیدات عاملانه واحدهای نظامی سایبری کشور‌ها بر علیه کشور، امروزه کشورهای زیادی ارتش درست کرده که بر علیه اهداف استراتژیک سایبری کشورهای دیگر حمله کنند. منظور ازپدافند سایبری هر نوع هک و نفوذ نیست به تهدیدی گفته می‌شود که مقابله با دشمن سازمان یافته در حوزه‌های سایبری باشد.
۳- پدافند زیستی؛ که در ۶ حوزه انسان، دام، غذا، آب آشامیدنی، محیط زیست و کشاورزی فعالیت می‌کند و تهدیدات عاملانه مهندسی شده و عمدی زیستی را بر علیه کشور مدیریت و کنترل می‌کند.
۴- پدافند پرتویی؛ در واقع دفاع و پدافند و صیانت از مردم در برابر هر نوع حادثه‌ی هسته‌ای است، این حادثه‌ی هسته‌ای می‌تواند نشت کارخانه باشد یا اقدام تروریستی گروهی در نزدیکی مراکز هسته‌ای و می‌تواند تهدیدات هسته‌ای باشد.
۵- پدافند شیمیایی؛ یعنی اینکه حوادث زیر ساخت‌های شیمیایی کشور را بتوانیم کنترل و مدیریت کنیم و در ساخت آن‌ها نگاه مهندسی را اعمال کنیم به شکلی که بتوانیم آسیب پذیری را در ذات طرح کاهش دهیم.
۶- پدافند کالبدی یا فنی؛ در تدابیر مقام معظم رهبری بر این موضوع تاکید شده است، یعنی حذف اثر تهدید بر کالبد کشور. کالبد یعنی همه‌ی زیر ساخت‌ها. در مباحث پدافند کالبدی با دو رویکرد باید کار انجام داد:
یک رویکرد نگاه پدافند کالبدی بر زیر ساخت‌های موجود است که به آن مهندس معکوس می‌گویند، یعنی تحلیل خطر و تهدید بر سازه‌ی موجود و بعد بررسی راه حل‌هایی که حداقل هزینه و حداکثر کارایی را داشته باشد و موجب کاهش آسیب پذیری شود.
رویکرد دوم هم این است که قبل از شروع به ساخت یک کارخانه از مشاوران استفاده و گام به گام با ساخت آن مباحث پدافند غیر عامل را دنبال می‌کنیم.
۷- پدافند اقتصادی؛ مجموعه‌ای از اقدامات که به یک پایداری در حوزه‌ی اقتصاد رسیده، کارکردهای اساسی تداوم داشته باشد و بتوانیم نیازهای مردم را تأمین کنیم.
۸- پدافند مردم محور؛ در کشورهای دیگر اسم آن را civil defense یا civilian passive defense که در واقع پدافند غیر عامل مردمی است برخی مأموریت‌های آن عبارت‌اند از صیانت مردم در برابر حادثه مخصوصاً جنگ، کمک به تأمین نیازمندی‌های مردم، کمک به اداره مردم و طراحی و اسکان و امنیت مردم، این موارد هشت حوزه اصلی پدافند غیر عامل در سال جدید می‌باشد.
منویات مقام معظم رهبری و سخنان سایر مسولان نظام در باب پدافند غیرعامل نشانگر اهمیت جایگاه و رسالت پدافند غیرعامل بعنوان یک امر مهم و نیاز اصلی برای دفاع پیشگیرانه و موثر در جامعه اسلامی با توجه به توطئه‌ها و ترفندهای متنوع، گسترده و پیچیده بدخواهان نظام مقدس جمهوری اسلامی است.
در این راستا هفته پدافند غیرعامل که از دوم الی هشتم آبان ماه سالجاری با شعار «مصون سازی و پایداری کشور با اقدام و عمل به پدافند غیرعامل» نامگذاری شده، فرصت ارزشمند و مغتنمی در جهت فرهنگ سازی و ترویج مفاهیم و رویکردهای پدافند غیرعامل برای آحاد جامعه و دستگاههای اجرایی در جهت توسعه پایدار کشور می‌باشد.
*شرکت گاز گاز استان (واحد پدافند غیرعامل)
اگر تهدیدی علیه سرمایه‌ها، منابع، تاسیسات و مراکز مهم صورت گیرد، چقدر زیرساخت‌ها از امنیت لازم برخوردار است؟
اگر حمله سایبری به وجود آید چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟
اگر بحران آلودگی به وجود آید، چه مدت زمانی طول می‌کشد تا مدیران متوجه شوند و چه اقداماتی می‌توانند انجام دهند؟
این سوالات و سوالات مشابه دیگر مقدمه‌ای است که ما را با پدافند غیرعامل آشنا می‌سازد.
پدافند غیرعامل نوعی دفاع غیر نظامی است و به مجموعه اقداماتی اطلاق می‌گردد که به جنگ افزار نیاز ندارد و با اجرای آن می‌توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تاسیسات حیاتی و حساس نظامی وغیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیری نموده و یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد.
پدافند غیر عامل مجموعه اقدامات غیرمسلحانه‌ای که موجب تداوم فعالیت‌های ضروری، کاهش آسیب پذیری‌ها، ارتقاء پایداری ملی، تسهیل مدیریت بحران و افزایش بازدارندگی در برابر تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می‌گردد.
تداوم خدمات رسانی و فعالیت‌های ضروری شامل آب (تداوم تامین آب سالم وبهداشتی مورد نیاز جامعه)، نان و غذا (تداوم تامین نان و غذای سالم و بهداشتی مورد نیاز جامعه)، بهداشت و درمان عمومی (تداوم برقراری بهداشت و درمان عمومی مورد نیاز جهت شرایط بحران)، امنیت عمومی (تداوم امنیت عمومی برای مردم و مراکز دولتی جهت شرایط اضطراری)، سرپناه امن (تداوم سرپناه امن عمومی و خصوصی)، سوخت و انرژی (تداوم تامین سوخت و انرژی پایدار جهت شرایط بحران)، ارتباطات و اطلاع رسانی (تداوم تامین ارتباطات و اطلاع رسانی جهت شرایط بحران)، مدیریت جامعه (تداوم فعالیت‌های اداره جامعه در شرایط بحران) و فعالیت دفاع (تداوم فعالیت از سرزمین و جامعه تحت هر شرایطی).
در پدافند غیرعامل تمام نهاد‌ها، نیرو‌ها، سازمان‌ها، صنایع و حتی مردم عادی می‌توانند نقش موثری ایفا کنند، ولی سازمان پدافند غیرعامل در زمینه متولی اصلی می‌باشد.
پدافند غیر عامل شامل ۸ حوزه تخصصی زیر می‌باشد؛
۱- پدافند غیر عامل عمومی؛ یا همان رویکرد پدافند گذشته که مقاوم سازی در برابر تهدیدات نظامی است که یکسری اقدامات عمومی انجام می‌گیرد.
۲- پدافند سایبری؛ پدافند در فضای سایبر علیه تهدیدات عاملانه واحدهای نظامی سایبری کشور‌ها بر علیه کشور، امروزه کشورهای زیادی ارتش درست کرده که بر علیه اهداف استراتژیک سایبری کشورهای دیگر حمله کنند. منظور ازپدافند سایبری هر نوع هک و نفوذ نیست به تهدیدی گفته می‌شود که مقابله با دشمن سازمان یافته در حوزه‌های سایبری باشد.
۳- پدافند زیستی؛ که در ۶ حوزه انسان، دام، غذا، آب آشامیدنی، محیط زیست و کشاورزی فعالیت می‌کند و تهدیدات عاملانه مهندسی شده و عمدی زیستی را بر علیه کشور مدیریت و کنترل می‌کند.
۴- پدافند پرتویی؛ در واقع دفاع و پدافند و صیانت از مردم در برابر هر نوع حادثه‌ی هسته‌ای است، این حادثه‌ی هسته‌ای می‌تواند نشت کارخانه باشد یا اقدام تروریستی گروهی در نزدیکی مراکز هسته‌ای و می‌تواند تهدیدات هسته‌ای باشد.
۵- پدافند شیمیایی؛ یعنی اینکه حوادث زیر ساخت‌های شیمیایی کشور را بتوانیم کنترل و مدیریت کنیم و در ساخت آن‌ها نگاه مهندسی را اعمال کنیم به شکلی که بتوانیم آسیب پذیری را در ذات طرح کاهش دهیم.
۶- پدافند کالبدی یا فنی؛ در تدابیر مقام معظم رهبری بر این موضوع تاکید شده است، یعنی حذف اثر تهدید بر کالبد کشور. کالبد یعنی همه‌ی زیر ساخت‌ها. در مباحث پدافند کالبدی با دو رویکرد باید کار انجام داد:
یک رویکرد نگاه پدافند کالبدی بر زیر ساخت‌های موجود است که به آن مهندس معکوس می‌گویند، یعنی تحلیل خطر و تهدید بر سازه‌ی موجود و بعد بررسی راه حل‌هایی که حداقل هزینه و حداکثر کارایی را داشته باشد و موجب کاهش آسیب پذیری شود.
رویکرد دوم هم این است که قبل از شروع به ساخت یک کارخانه از مشاوران استفاده و گام به گام با ساخت آن مباحث پدافند غیر عامل را دنبال می‌کنیم.
۷- پدافند اقتصادی؛ مجموعه‌ای از اقدامات که به یک پایداری در حوزه‌ی اقتصاد رسیده، کارکردهای اساسی تداوم داشته باشد و بتوانیم نیازهای مردم را تأمین کنیم.
۸- پدافند مردم محور؛ در کشورهای دیگر اسم آن را civil defense یا civilian passive defense که در واقع پدافند غیر عامل مردمی است برخی مأموریت‌های آن عبارت‌اند از صیانت مردم در برابر حادثه مخصوصاً جنگ، کمک به تأمین نیازمندی‌های مردم، کمک به اداره مردم و طراحی و اسکان و امنیت مردم، این موارد هشت حوزه اصلی پدافند غیر عامل در سال جدید می‌باشد.
منویات مقام معظم رهبری و سخنان سایر مسولان نظام در باب پدافند غیرعامل نشانگر اهمیت جایگاه و رسالت پدافند غیرعامل بعنوان یک امر مهم و نیاز اصلی برای دفاع پیشگیرانه و موثر در جامعه اسلامی با توجه به توطئه‌ها و ترفندهای متنوع، گسترده و پیچیده بدخواهان نظام مقدس جمهوری اسلامی است.
در این راستا هفته پدافند غیرعامل که از دوم الی هشتم آبان ماه سالجاری با شعار «مصون سازی و پایداری کشور با اقدام و عمل به پدافند غیرعامل» نامگذاری شده، فرصت ارزشمند و مغتنمی در جهت فرهنگ سازی و ترویج مفاهیم و رویکردهای پدافند غیرعامل برای آحاد جامعه و دستگاههای اجرایی در جهت توسعه پایدار کشور می‌باشد.
*شرکت گاز گاز استان (واحد پدافند غیرعامل)
