بی توجهی به حوزه فرهنگی و اجتماعی همچنان ادامه دارد!؟

کبنا ؛علیرضا سبزی
 
در وصف فرهنگ، بایدها و نباید های آن بسیار شنیده و خوانده ایم. قصد نگارنده این است وضعیت فرهنگی و آسیب های اجتماعی استان به خصوص شهر یاسوج(مرکز استان) را مروری نو کنیم شاید امید تازه و فتح بابی شود برای پاسخگویی مسئولین دستگاه های متولی به این مهم.
مقام معظم رهبری بارها در مورد  اهمیت توجه به فرهنگ از کلماتی همچون ناتوی فرهنگی، شبیخون فرهنگی، غارت فرهنگی و دهها عبارت نگران کننده، ضمن هشدار به متولیان امر ،خواهان برنامه ریزی فرهنگی در سطوح مختلف به خصوص  سطح میانی(استانی) شدند و در سفرهای اخیر ایشان به سمنان و خراسان شمالی در مورد تغیرات اجتماعی و سبک زندگی اسلامی و مدیریت این تحولات نکات مهمی را بیان فرمودند.
در تازه ترین تذکر ایشان درحوزه فرهنگی واجتماعی در دیدار با نمایندگان مجلس(۱۶ /۳/ ۹۵) فرمودند : مسئله بعدی مسئله فرهنگ است.البته فرهنگ در بلند مدت از اقتصاد خیلی مهمتر است.اقتصاد مسئله فوری و اولویت کنونی ما است،اما فرهنگ یک مساله مستمری است وبسیار مهم است.حتی در قضیه اقتصاد هم مهم است.برادران عزیز،خواهران عزیز: درمسئله فرهنگ بنده احساس یک ولنگاری میکنم.در دستگاه های دولتی و غیردولتی یک نوع ولنگاری و بی اهتمامی در امر فرهنگ وجود دارد.
حال آنکه امروز در سطح جامعه به تعبیر این بزرگوار با یک بی توجهی فرهنگی روبه رو شده ایم و وضعیت فرهنگی و تحولات این حوزه از جاهایی دیگر خارج از میهن اسلامیان مدیریت می شود.
دیدیم که نداشتن نقشه راه و منهدسی فرهنگ باعث شد که معضلات اجتماعی همچون اعتیاد هم با تنوع بیشتر هم از نظر گستردگی با سرعت زیادی رشد کند و هم در حوزه تشکیل خانواده با افزایش طلاق، کاهش ازدواج و بالا رفتن سن ازدواج نیز ،مشکلات بیشر از گذشته گردد.
و در حوزه مهندسی فرهنگی وآینده نگری فرهنگی (بیشتر در سطح ملی) ظهور و تولید چند نرم افزار ارتباطی موبایل به یک باره توانست چه تغییر گسترده ای را در شیوه زندگی و نگاه مردم به رفتارهای اجتماعی ایجاد کند و تاثیر منفی آن را در همه حوزه ها به راحتی می بینیم.
عدم مدیریت فرهنگی در حوزه عمومی مردم بسیار نگران کننده است و مردم با یک عدم آگاهی ملموس به یک باره خود را در یک مسیر از قبل تعیین شده می بینند که ناخواسته وارد آن شده اند و به راحتی توان خارج شدن از آن را ندارد و چون اکثریت جامعه نیز گرفتار این معضل گشته اند، فضای موجود را کاملا طبیعی می دانند.
با نگاهی بومی به وضعیت فرهنگی استان در گذشته و ظهور آسیب های اجتماعی در سطح جامعه و آمارهای رسمی می توان دریافت که در مسیر خوبی در حوزه فرهنگ عمومی قرار نداریم و مقصدی نامعلوم و غیرمطلوب را در شرایط فعلی می توان به راحتی تصور کرد.
برخی از مشکلات موجود  را به اختصار ذکر خواهیم  کرد.
۱-همان گونه که می دانید فقر و بیکاری یکی از عوامل گسترش آسیب های اجتماعی است . با اعلام آمار نرخ بیکاری در سطح کشور و اینکه استان ما از لحاظ نرخ بیکاری رتبه اول را کسب نمود است می توان دریافت که در طول سالهای گذشته و دهه های اخیر به دلیل نبود آینده نگری مسئولین مرتبط و عدم سرمایه گذاری دولت ها در حوزه صنعتی و گردشگری که از ظرفیت های بالقوه استان است که هنوز بالفعل نگشته است و ظهور و افزایش گسترده و پذیرش دانشگاه های استان  در رشته های مختلف با ظرفیت های بالا  باعث شده که تعداد بیکاران تحصیل کرده افزایش و توقعات جامعه گسترش یابد و چون برای نیاز به کار پاسخ مناسبی در یافت نکردند، فضای نا امیدی خاصی در جامعه فراگیر شود و به گسترش مشکلات و آسیب های اجتماعی کمک زیادی کرده باشیم و خارج از این بحث عدم فرهنگ سازی در حوزه تعاون و کار جمعی که از منویات مقام معظم رهبری است نیز خود بار را سنگین تر کرده است از دیگر موارد قابل ذکر ایجاد شغل های کاذب و عدم مدیریت معاملات خودرو و مسکن  در استان می باشد.
۲-ایجاد بستر حاشیه نشینی در حومه شهرها به خصوص مرکز استان و عدم مدیریت حاشیه نشینی و گسترش بی رویه و غیر منطقی شهرها باعث گشته است که نوعی بیمای در حوزه مدیریت شهری، خدماتی، فرهنگی و اجتماعی ایجاد شود و اگر برنامه ای جامع برای آن تدوین نشود در آینده ای نه چندان دور با چالش های جدی و پدیده (شهر روستایی) روبه رو خواهیم شد.
۳- پایین آمدن نرخ ازدواج و افزایش سن ازدواج و طبیعی شدن پدیده طلاق از محصولات تغییرات اجتماعی اخیر می باشد ، که هر روز شاهد رشت منفی در این حوزه هستیم. با توجه به بافت قبیله ای و عشیره ای استان و ایجاد خرده فرهنگ ها و رسم های دست و پا گیر می توانیم با اجرای طرح های مختلف فرهنگی و استفاده از ظرفیت بزرگان طوایف این مشکلات را مدیریت و یا به کمترین مقدار کاهش داد.
۴-معضل اجتماعی دیگر که دارای اهمیت است گسترش فرهنگ غربی مصرف گرایی و اسراف است که با ورود به فرهنگ و زندگی مردم باعث تغیرات کلی و اساسی در نوع زندگی ما گشته که روزانه با افتتاح فروشگاه های بزرگ و متنوع بر گسترش آن دامن زده خواهد شد و با توجه به بافت طایفه ای و وجود پدیده چشم و هم چشمی بر ضریب نفوذ آن افزوده است .
۵- مشکل قابل ذکر دیگر شیوع فرهنگ قانون گریزی چه عبور از چراغ قرمز  ومشکلات راهنمایی ورانندگی در سطح پایین و چه رشوه خواری و باند بازی های سیاسی در سطوح اولیه  که این نگاه مخرب فرهنگ هم ماه عسل بداخلاقی های سیاسی در طول ادوار گذشته می باشد که متاسفانه به عنوان یک فرهنگ مطلوب پذیرفته شده است.
۶٫نداشتن برنامه جامع و اجرای طرح های سلیقه ای و گاهی بدون ضمانت اجرایی در سطح شهرها به خصوص مرکز استان به خصوص نداشتن پارکنیک های مناسب، مکان یابی نامطلوب برای ایستگاه های تاکسی و وضعیت نامناسب خیابان ها به لحاظ بافت شهری وسعت تردد و دسترسی به مرکز شهر و نیز نبود طرح های وِیژه مبلمان شهری و پارک های محله ای و فضای سبز و بی توجهی به مکان یابی برای ساخت مساجد و سایر مراکز فرهنگی در همه نقاط و پرداختن گسترده به طرح های اقتصادی به جای احقاق حقوق شهروندی ومدیریت فرهنگی واجتماعی نیز قابل تامل است.
۷-از لحاظ توجه به مسائل آموزشی نیز وضعیت مطلوبی نداریم و آمار اخیر و کسب رتبه آخر توسط استان در سطح قبول شدگان آزمون های سراسری به تعداد داوطلبان و شرکت کنندگان استان جای تامل و تفکر بسیار دارد.
۸-مورد آخر که می توان آن را محصول موارد ذکر شده خواند، گسترش آسیب های اجتماعی در بین نسل جوان و نوجوان از جمله بداخلاقی های اجتماعی و جنسی، نزاع های دسته جمعی، عدم آشنایی با مبانی فکری و دینی و فاصله گرفتن با این مبانی به نسبت نسل قبل و گذشته و تغییر فضای فکری و زندگی که باعث شیوع مشکلات جدید از استان های بزرگ هم جوار در آینده ای نزدیک با این معضلات را سنگین تر خواهد کرد.
در پایان سوال اینجاست که ویژگی جامعه مطلوب چیست؟
چرا فرهنگ و بافت اجتماعی همچون شهرسازی و توسعه آن دارای نقشه راه و طرح تفصیلی باشد؟
چرا نباید اولویت ها، ظرفیت ها، قابلیت ها و مشکلات فرهنگی به تفکیک شهرها و مناطق برنامه ریزی و مدیریت شود؟
تنها با داشتن تصوری درست از وضعیت مطلوب و داشتن برنامه سازمان یافته می توان وضع فعلی را ارزیابی و از وضعیت موجود به سمت وضعیت مطلوب گام برداریم.

*هفته نامه فرهنگ عشایر