آشنایی با بازی‌های بومی و محلی کهگیلویه و بویراحمد

کبنا ؛


در استان کهگیلویه و بویراحمد بیش از ۶۰ بازی شناخته شده فردی و جمعی وجود دارد که این بازی‌ها تماماً منحصر به جنس خاصی مگر در برخی بازی‌ها نیستند.


 دختران، بزرگسالان و زنان نیز در این بازی‌ها شرکت می‌کردند و از این طریق اوقات فراغت خود را پر می‌کردند.
بازی الخ‌تر
این بازی در فصل بهار به صورت گروهی است. دو گروه برابر از نظر تعداد با یک دست انگشت شصت پا را می‌گیرند و با دست دیگر در حالت ایستاده افراد تیم مقابل را هل می‌دهند. فردی که دستش از پایش جدا شود و یا به زمین بیفتد بازنده است.
بازی خناثیک یا خناثین
این بازی‌‌ همان قایم موشک بازی است. بازی به صورت دو گروه مساوی انجام می‌شود. برنده بازی تیمی که افراد تیم مقابل را که مخفی شده‌اند در زمان کمتری پیدا کند.
بازی چوگو
این بازی‌‌ همان چوگان بازی قدیم است و ابزار آن چوب و گوی به معنی توپ است. بازی به صورت گروهی و در دو گروه مساوی انجام می‌شود.

بازی اسوم رأس
این بازی مانند قایم موشک است با این تفاوت که افراد جوینده چنانچه فردی از تیم مخفی شونده را پیدا کنند، یکی از آنان بر دوش شخصی مخفی شده تا محل جایگاه داوری سوار می‌شود. در غیر این صورت تیم مخفی شونده که موفق شده خود را به جایگاه داوری برساند و از سوی تیم مخالف پیدا شده‌اند بر تیم جوینده سوار می‌شوند و به سوی خانه‌ای راه می‌افتند. از صاحبخانه می‌پرسند که سوار سواره؟ یا پیاده سواره؟ صاحبخانه احتمال دارد بگوید سوار سواره. در این صورت مجدداً تا محل داوری سوار بر تیم مخالف بر می‌گردند.
بازی بند پا
این بازی در بهار انجام می‌شود. ابتدا گودالی حفر می‌کنند یک نفر با طناب پای خود را می‌بندد و در گودال می‌نشیند. شخصی هم با طنابی که در دست دارد از نزدیک شدن سایر افراد نجات دهنده فرد نشسته جلوگیری می‌کند. افراد برای نجات شخص درون گودال سعی می‌کنند بند پای وی را بر یابند. چنانچه طناب نگهبان به یکی از آنان برخورد کرد آن شخص به جای فردی که در گودال مانده می‌نشیند.
چو بازی یا ترکه بازی
این بازی نوعی رقص مردانه است و در مراسم عروسی و ختنه سورون و جشن‌ها برگزار می‌شود. بازی‌کن همراه با آهنگ ساز و نقاره حرکت پاهای خود را تنظیم می‌کند. شخصی که ترکه را در دست گرفته سعی می‌کند آن را به پای حریف خود بزند حریف نیز با چوب بلند و کلفتری که دارد سعی می‌کند مانع برخورد ترکه به پای خود شود. برنده کسی است که چوب را به پای حریف بزند با آنکه مانع از کتک خوردن خود شود.

دستمال بازی
این بازی ویژه زنان است. معمولاً در مراسم جشن و سرور برگزار می‌شود. در این بازی زنان با لباس‌های رنگارنگ و دستمال‌های رنگارنگ شرکت می‌کنند. در این بازی همچون چوب بازی زنان باید با ریتم و آهنگ ساز و نقاره دستمال‌های خود را حرکت دهند. رقص‌کنان باید با ریتم‌های مختلف خود را همساز کنند. آنکه بتواند با رتیم و آهنگ دست و پای خود را هم ساز کند و بهتر برقصد، برنده بازی است.
گوشتیل یا کشتی
در این مسابقه ورزشی مهم که معمولاً در حضور جمع کثیری از افراد محل برگزار می‌شود دو نفر به شیوه سنتی کشتی می‌گیرند. هر کدام از آنان یک دست خود را زیر دستان دیگری عبور می‌دهند و دست دیگر خود را بر بالای دست دیگری قرار می‌دهند. آنگاه با فشار و زور بی‌امان سعی می‌کنند که کمر همدیگر را به زمین آشنا کنند. اگر چنانچه یکی از کشتی‌گیران دست‌هایش باز شود و یا پای حریف را بگیرد بازی مجدداً شروع می‌شود گرفتن لباس سر و صورت و پا ممنوع است.
بازی‌های فربجک، کوس، پرپیک، دوز، تکراجفترا، پشکل گار، چوکلی، چوبازی، سفرک ودر، مولاوتو، گروگرو، چوتق تق، هف دره گوشک، بره غزی، تپ تپو، کچک بسن، پرش جفت پا، پرش دور خیز، ملق زدن، کهتر، گرموچه، هدیدی، کله روانک، دوال بازی، دسمال روانک، شاخ پازنی، کش کشا، تلین چرین، قطور بازی، هیلو، قله تو، بویگ بازی، گله گله، ماشی ماشی، جاده‌سازی، خاله واودسی، سرسراکونی، هتتل، آسیو بازی، گلال گلال، خاک‌بازی یا خاک پیت، تش بازی، شش هونه، آس آس و تیر مهره بازی از دیگر بازی‌های سنتی و رایج در بین مردم کهگیلویه و بویراحمد است.