مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های مخاطبین کبنانیوز است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. می توانید با ارسال یادداشت خود، این مطلب را تأیید یا نقد کنید.
کبنا ؛نوربخش ریاحی*
روی سخن در این نوشته کوتاه، بر مدار لزوم عدالت وبرابری ونفی تبعیضات ناروا درکسب فرصت های برابر اشتغال و استخدام در ادارات یا دستگاههای اجرایی است.عدالتی که امام صادق (ع) در باره اش فرمود: عدالت شیرین تر از عسل و نرم تر از کره و خوشبوتر از مِشک است(کلینی ، ۱۴۷) .
مطابق اصل نوزدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی : مردم ایران از هر قوم و قبیله که باشند از حقوق مساوی برخوردارند و رنگ، نژاد، زبان و مانند اینها سبب امتیاز نخواهد بود. اصل بیستم نیز مقرر می دارد: همه افراد ملت اعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون‌قرار دارند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند.بنابراین قانون اساسی جمهوری اسلامی بعنوان سند ملی و میثاق اجتماعی، اصل عدالت و برابری را مورد تاکید و وجهه همت خویش قرارداده است. اما برابری چیست؟
بطور کلی ، برابری شامل دو چیز است : یکی برابری در حیثیت و کرامت انسانی یعنی از حیث انسان بودن. دیگری، برابری در حقوق یعنی در تمتع وبرخورداری از حقوق مدنی وسیاسی واجتماعی به عنوان یک شهروند. (طباطبایی موتمنی ، ۱۳۸۵ : ۲۰۱) قانون به حکم ذات خود نوعی وکلی است وهمه کسانی را که در مفاد آن می گنجد قطع نظر از ویژگیهای شخصی در بر می گیرد. به عنوان مثال اگر گفته شود هرکس درآمد ماهیانه او بیش از یک میلیون است باید مالیات بپردازد این حکم شامل تمام کسانی که درآمدی دارند می شودوهمگان از این حیث برابرند.(کاتوزیان ،۱۳۸۶ : ۲۱) و هر حکمی که بر هرعنوانی از عناوین عرفیه و شرعیه بار باشد در اجرا آن حکم فرقی ما بین مصادیق آن گذارده نمی شود مثلا زانی حد می خورد هرکه باشد. سارق دستش قطع می شود هرکه باشد.قاتل به قصاص می رسد هرکه باشد و هکذا.( سلطانی ،۱۳۹۱ : ۷۰ به نقل از شیخ فضل الله نوری) برابری به این معناست که شهروندان در شرایط مشابه از حقوق وتکالیف یکسانی برخوردار می شوند.(ویژه ، ۱۳۸۳ : ۲۱۷) اصل برابری بر پایه این فرض است که همه مردم با هم در اصل از نظرحقوق طبیعی برابرند(آشوری ، ۱۳۸ :۶۰) پیامبر اسلام (ص) انسانها را مانند دندانه های یک شانه که دقیقا بطور مساوی قرار دارند معرفی نموده و می فرماید تنها چیزی که می تواند آنها را بر یکدیگر برتری دهد خوبیهای آنهاست- الناس سواءکاثنان المشط وانما یتفاضلون بالعافیه- حدیث مشهوردیگری از پیامبرگرامی نقل گردیده که انسانها مانند معدن طلا و نقره هستند– الناس معادن کالمعادن الذهب والفضه- علامه مجلسی عنوان می کندکه حدیث تساوی بشر این است که انسانها درهویت و ماهیت انسانی با یکدیگر برابرند ودر خدمات انسانی در جوامع بشری هیچگونه تفاوتی نباید وجود داشته باشد اما آن حدیث که می گوید انسانها معدن هستند به این نکنه اشاره دارد که انسانها به حسب علم و حکمت و مانند آن دارای برتری ها و رتبه هایی هستند که قابل انکار نیست ولیکن این دلیل نمی شود که از لحاظ انسانی از دیگران برتری داشته باشند. از حضرت علی(ع) نقل شده است الناس فی الحق السواء. انسانها در حق مساوی هستند(حسینی ، ۱۳۸۶ : ۴۹ و۵۰ و۵۶). همه انسانها از نظر اصول انسانی برابرند و همه برادر یکدیگر محسوب می شوند. برادری نزدیکترین رابطه ای است که در میان دو انسان بر اساس مساوات تصور می شود. چگونه ممکن است همگان برادرو فرزتدان یک پدر ومادر باشند و از نظر حقیقت انسانیت با هم تفاوتی داشته باشند. پیامبر فرمود خونهای مومنان یکسان است و همه در برابر حقوق اجتماعی مساوی می باشند(مکارم شیرازی ، ۱۳۷۰ : ۴۴ و ۴۸و۴۹) ازدیدگاه اسلام، قرآن می فرماید ما شما را از یک زن و مرد آفریدیم(سوره حجرات/ آیه ۱۳) و آن زن ومرد را از قطره آبی( خلق الماء بشر..) یعنی از یک عنصر واحد است. لذا در خلقت و سرشت ذاتی انسانها باهم برابرند ولی ملاک برتری برخی خوبی هاست که تقوی از جمله آنها است(ان اکرمکم ...) و علم ( اولو لااب) لذا در بدن، انسانها مساوی اند و درروح، نیز روح واحد است(نفخت روح..) مولای متقیان به مالک اشتر می نویسد : همگان را به یک چشم بنگر و با یک روش پاسخ گوی تا زورمداران قدرت طلب طمع در ظلم کردنت نکنند و ناتوانان از عدالتت ناامید نگردند. بدان که نارضایتی عموم مردم، رضایت خواص را بی اثر می سازد درحالی که از نارضایی خواص، در برابر رضایت عموم مردم می توان چشم پوشید(شریف رضی :۲۳۷ و۲۴۰). بنابرآنچه که در مورد اهمیت عدالت وبرابری در بالا ذکر شد مشخص می شود که برابری در زمره حقوق بنیادین انسانها قرار دارد.
بنیادین بودن برخی حقوق بدان خاطر است که وجود آن حقوق مایه قوام و نبود آنها موجب زوال شخص یا شخصیت انسان می شود(گرجی، ۱۳۸۳ : ۹) قدر مسلم یکی از انواع حقوق بنیادین ، حق برابری فرصت ها در ورود به استخدام و اشتغال ومنع تبعیض در بکار گیری این فرصت حیاتی است.
درحقیقت اصل برابری فرصت های شغلی یا به عبارتی اصل پذیرش به خدمت و منع تبعیض دراستخدام و اشتغال، یکی از مصادیق مهم حقوق بشر محسوب می شود( رستمی،۱۳۸۹ : ۲۰). مفهوم برابری نیز بعنوان یکی از حقوق بنیادین چهارگانه مندرج در اعلامیه مربوط به اصول و قواعد بنیادین کار مصوب ژوئن ۱۹۹۸ این سازمان تلقی شده است(رضایی زاده ، پرکاله ، ۱۳۹۰ : ۸۰ به نقل از عراقی).یک نظام قانونی کارآمد و مطلوب نظامی است که با توجه به ویژگیهای جغرافیایی و انسانی یک کشور و موافق طبع و اخلاق عمومی مردم می باشد(رضایی زاده ، پرکاله ، ۱۳۹۰ : ۸۰ به نقل از راسخ و کاتوزیان) بخصوص آنکه در نظام اسلامی حقوق و تکالیف مردم دارای منشاء الهی است(رضایی زاده ، پرکاله ، ۱۳۹۰ : ۸۵ به نقل از آیت الله خامنه ای و عمید زنجانی) لذا به لحاظ اهمیت حیاتی فرصت برابری درکسب اشتغال واستخدام، مطابق با اصل ۲۸ قانون اساسی،دولت موظف گردیده است شرایط مساوی را برای احرازمشاغل ایجاد نماید. همچنین به موجب اصل سوم ،ایجاد نظام اداری صحیح و رفع تبعیضات ناروا وظیفه دولت می باشد.در این راستا ، برابر ماده ۲۷ قانون مدیریت خدمات کشوری، مردم نیز در استفاده از خدمات دستگاههای اجرائی هم بایستی درشرایط مساوی از حقوق یکسان برخوردار باشند.
طبق مقاوله نامه۱۱ مصوب۱۹۵۸ سازمان بین المللی کار، تبعیض در استخدام عبارت است از: هرگونه تفاوت و محرومیت یا تقدم که بر پایه نژاد، رنگ پوست، جنسیت ، سابقه ملیت آباء و اجداد یا طبقه اجتماعی و ..برقرار بوده و در امر مربوط به استخدام و اشتغال تساوی احتمال موفقیت و رعایت مساوات را بکلی از میان برده ویا بدان لطمه وارد می سازد(رضایی زاده ، پرکاله ، ۱۳۹۰ : ۸۶ به نقل ازGhai) به همین منظور قانون مدیریت خدمات کشوری برابرماده ۴۱ مقررمی دارد، ورود به خدمت وتعیین صلاحیت استخدامی افرادی که داوطلب استخدام دردستگاههای اجرائی می‌باشند، براساس مجوزهای صادره، تشکیلات مصوب و رعایت مراتب شایستگی و برابری فرصتها انجام می‌شود. بعلاوه براساس تبصره ماده ۵۱ قانون مدیریت خدمات کشوری هرگونه به‌کارگیری نیروی انسانی در دستگاههای اجرائی خارج از مجوزهای موضوع این ماده خلاف قانون محسوب وممنوع می‌باشد و پرداخت هرگونه وجهی به افرادی‌که بدون مجوز به کارگرفته می‌شوند تصرف غیر قانونی در اموال عمومی محسوب می گردد. و به موجب ماده ۴۴ این قانون، به‌کارگیری افراد در دستگاههای اجرائی پس از پذیرفته‌شدن در امتحان عمومی که به طور عمومی نشر آگهی می گردد و نیز امتحان یا مسابقه تخصصی امکانپذیر است. معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور نیزدرراستای رعایت عدالت استخدامی، ایجاد فرصتهای برابر و تحقق شایسته گزینی و رویکرد حذف استخدامهای خارج از فضای رقابتی ،بخشنامه ۸۴۵۹۷/۲- ۸/۹/۱۳۸۸ را درخصوص لزوم برگزاری امتحان از داوطلبان استخدامی صادرکرده است.لذا :
پذیرش افراد براساس وابستگی های قومی، مذهبی، سیاسی، دوستی و ماننداینها خلاف اصل شایستگی است و در عمل موجب ورود افراد ناشایست به خدمت می شود(رستمی،۱۳۸۹ : ۲۰ به نقل از امامی و استوار سنگری) همچنانکه می دانیم به موجب قانون مدیریت خدمات کشوری یکی از شروط استخدام شرط اعتقاد به دین مبین اسلام و شرط التزام به قانون اساسی است و مطابق آنچه از معارف اسلامی و مقررات قانونی در باب برابری در کسب فرصتهای شغلی و استخدامی در این مقال گذشت، استفاده از فرصت های نابرابر دراستخدام و اشتغال، و بی اعتنایی به شرط توانایی در مهارت هاکه بدون وجود رقابت سالم و آزمون لازم حاصل می شود، خود به منزله بی اعتنایی به مساله عدالت و برابری و عدم اعتقاد به معارف اسلامی و قانون اساسی و نتیجتا به منزله عدم برخورداری لیاقت و شایستگی فرد یاافرادی است که ازاین فرصتهای نابرابر استفاده می کنند.
البته درجه حساسیت و همچنین میزان توفیق نظامهای سیاسی در ساماندهی نابرابریها، به عوامل مختلفی، از جمله نوع نظام و توانایی های مدیران و کارگزاران آن ، بستگی دارد(دلاوری، ۱۳۸۲: ۱۸۹) وهرگاه،کس یا کسانی از دولت ،کارگزاران نظام یا متولیان امور، خود بانی ایجاد چنین فرصتهای نابرابری شوند ، تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.
*مدرس دانشگاه و دانشجوی دکتری حقوق عمومی
منابع :
۱- کلینی ،ابى جعفر محمد بن یعقوب ،اصول کافی ، جلد ۲
۲- شریف رضی، نهج البلاغه ، نامه های ۴۶ و ۵۳
۳- آشوری ، داریوش(۱۳۸۳) ، دانشنامه سیاسی، تهران ، نشرمروارید، چاپ دهم
۴- (حسینی ، سید محمد(۱۳۸۶) ، نظریه تساوی انسانها در حقوق بشر اسلام ، مجله فقه و مبانی حقوق(دانشگاه ازاد بابل) ، پاییز ۱۳۸۶ ، شماره ۹ ، ص ۴۷- ۵۸
۵- دلاوری، ابوالفضل (۱۳۸۲)، نسبت نظری نابرابری و ناامنی،فصلنامه مطالعات راهبردی، سال ششم، شماره اول، بهار ۱۳۸۲، شماره ۱۹ ، ص ۱۸۴ -۱۹۴
۶- رستمی، ولی(۱۳۸۹)،نقد و بررسی حقوقی ورود به خدمت و استخدام درقانون مدیریت خدمات کشوری،پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،سال دهم، شماره دوم، پاییز و زمستان ۱۳۸۹ ، ص ۱۷- ۴۷
۷- رضایی زاده، محمدجواد، پرکاله،منصور(۱۳۹۰)، بررسی حقوقی ضوابط و معیارهای استخدام عمومی در ایران و کانادا،فصلنامه حقوق مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره ۴۱ ،شماره ۲ ، تابستان ۱۳۹۰، ص۷۵- ۹۳
۸- سلطانی ، سید ناصر (۱۳۹۱) ، مفهوم برابری در مقابل قانون در متمم قانون اساسی مشروطیت ، مجله مطالعات حقوفی ، پاییز و زمستان ۱۳۹۱ ، شماره ۷ ، ص ۵۹ – ۹۰
۹- کاتوزیان ، ناصر(۱۳۸۶) ، حکومت قانون وجامعه مدنی، مجله کانون، آذر۱۳۸۶ ، شماره ۷۵ ، ص ۱۸- ۳۱
۱۰- گرجی ، علی اکبر(۱۳۸۳)،مبنا و مفهوم حقوق بنیادین،مجله حقوق اساسی، تابستان ۱۳۸۳، شماره ۲، ص۷- ۲۶
۱۱- طباطبایی موتمنی ، منوچهر(۱۳۸۵)، حقوق اساسی، تهران، نشرمیزان ، چاپ هفتم
۱۲- مکارم شیرازی ، ناصر( ۱۳۷۰) ، نگاهی اجمالی به مساله مساوات در اسلام ، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ، بهمن ۱۳۷۰،شماره ۲۷ ، ص ۵۰- ۴۳
۱۳- ویژه ، محمدرضا(۱۳۸۳) ، مفهوم اصل برابری در حقوق عمومی نوین ، مجله حقوق اساسی ، تابستان ۱۳۸۳ ، شماره ۲ ، ص ۲۱۳-۲۵۲
روی سخن در این نوشته کوتاه، بر مدار لزوم عدالت وبرابری ونفی تبعیضات ناروا درکسب فرصت های برابر اشتغال و استخدام در ادارات یا دستگاههای اجرایی است.عدالتی که امام صادق (ع) در باره اش فرمود: عدالت شیرین تر از عسل و نرم تر از کره و خوشبوتر از مِشک است(کلینی ، ۱۴۷) .
مطابق اصل نوزدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی : مردم ایران از هر قوم و قبیله که باشند از حقوق مساوی برخوردارند و رنگ، نژاد، زبان و مانند اینها سبب امتیاز نخواهد بود. اصل بیستم نیز مقرر می دارد: همه افراد ملت اعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون‌قرار دارند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند.بنابراین قانون اساسی جمهوری اسلامی بعنوان سند ملی و میثاق اجتماعی، اصل عدالت و برابری را مورد تاکید و وجهه همت خویش قرارداده است. اما برابری چیست؟
بطور کلی ، برابری شامل دو چیز است : یکی برابری در حیثیت و کرامت انسانی یعنی از حیث انسان بودن. دیگری، برابری در حقوق یعنی در تمتع وبرخورداری از حقوق مدنی وسیاسی واجتماعی به عنوان یک شهروند. (طباطبایی موتمنی ، ۱۳۸۵ : ۲۰۱) قانون به حکم ذات خود نوعی وکلی است وهمه کسانی را که در مفاد آن می گنجد قطع نظر از ویژگیهای شخصی در بر می گیرد. به عنوان مثال اگر گفته شود هرکس درآمد ماهیانه او بیش از یک میلیون است باید مالیات بپردازد این حکم شامل تمام کسانی که درآمدی دارند می شودوهمگان از این حیث برابرند.(کاتوزیان ،۱۳۸۶ : ۲۱) و هر حکمی که بر هرعنوانی از عناوین عرفیه و شرعیه بار باشد در اجرا آن حکم فرقی ما بین مصادیق آن گذارده نمی شود مثلا زانی حد می خورد هرکه باشد. سارق دستش قطع می شود هرکه باشد.قاتل به قصاص می رسد هرکه باشد و هکذا.( سلطانی ،۱۳۹۱ : ۷۰ به نقل از شیخ فضل الله نوری) برابری به این معناست که شهروندان در شرایط مشابه از حقوق وتکالیف یکسانی برخوردار می شوند.(ویژه ، ۱۳۸۳ : ۲۱۷) اصل برابری بر پایه این فرض است که همه مردم با هم در اصل از نظرحقوق طبیعی برابرند(آشوری ، ۱۳۸ :۶۰) پیامبر اسلام (ص) انسانها را مانند دندانه های یک شانه که دقیقا بطور مساوی قرار دارند معرفی نموده و می فرماید تنها چیزی که می تواند آنها را بر یکدیگر برتری دهد خوبیهای آنهاست- الناس سواءکاثنان المشط وانما یتفاضلون بالعافیه- حدیث مشهوردیگری از پیامبرگرامی نقل گردیده که انسانها مانند معدن طلا و نقره هستند– الناس معادن کالمعادن الذهب والفضه- علامه مجلسی عنوان می کندکه حدیث تساوی بشر این است که انسانها درهویت و ماهیت انسانی با یکدیگر برابرند ودر خدمات انسانی در جوامع بشری هیچگونه تفاوتی نباید وجود داشته باشد اما آن حدیث که می گوید انسانها معدن هستند به این نکنه اشاره دارد که انسانها به حسب علم و حکمت و مانند آن دارای برتری ها و رتبه هایی هستند که قابل انکار نیست ولیکن این دلیل نمی شود که از لحاظ انسانی از دیگران برتری داشته باشند. از حضرت علی(ع) نقل شده است الناس فی الحق السواء. انسانها در حق مساوی هستند(حسینی ، ۱۳۸۶ : ۴۹ و۵۰ و۵۶). همه انسانها از نظر اصول انسانی برابرند و همه برادر یکدیگر محسوب می شوند. برادری نزدیکترین رابطه ای است که در میان دو انسان بر اساس مساوات تصور می شود. چگونه ممکن است همگان برادرو فرزتدان یک پدر ومادر باشند و از نظر حقیقت انسانیت با هم تفاوتی داشته باشند. پیامبر فرمود خونهای مومنان یکسان است و همه در برابر حقوق اجتماعی مساوی می باشند(مکارم شیرازی ، ۱۳۷۰ : ۴۴ و ۴۸و۴۹) ازدیدگاه اسلام، قرآن می فرماید ما شما را از یک زن و مرد آفریدیم(سوره حجرات/ آیه ۱۳) و آن زن ومرد را از قطره آبی( خلق الماء بشر..) یعنی از یک عنصر واحد است. لذا در خلقت و سرشت ذاتی انسانها باهم برابرند ولی ملاک برتری برخی خوبی هاست که تقوی از جمله آنها است(ان اکرمکم ...) و علم ( اولو لااب) لذا در بدن، انسانها مساوی اند و درروح، نیز روح واحد است(نفخت روح..) مولای متقیان به مالک اشتر می نویسد : همگان را به یک چشم بنگر و با یک روش پاسخ گوی تا زورمداران قدرت طلب طمع در ظلم کردنت نکنند و ناتوانان از عدالتت ناامید نگردند. بدان که نارضایتی عموم مردم، رضایت خواص را بی اثر می سازد درحالی که از نارضایی خواص، در برابر رضایت عموم مردم می توان چشم پوشید(شریف رضی :۲۳۷ و۲۴۰). بنابرآنچه که در مورد اهمیت عدالت وبرابری در بالا ذکر شد مشخص می شود که برابری در زمره حقوق بنیادین انسانها قرار دارد.
بنیادین بودن برخی حقوق بدان خاطر است که وجود آن حقوق مایه قوام و نبود آنها موجب زوال شخص یا شخصیت انسان می شود(گرجی، ۱۳۸۳ : ۹) قدر مسلم یکی از انواع حقوق بنیادین ، حق برابری فرصت ها در ورود به استخدام و اشتغال ومنع تبعیض در بکار گیری این فرصت حیاتی است.
درحقیقت اصل برابری فرصت های شغلی یا به عبارتی اصل پذیرش به خدمت و منع تبعیض دراستخدام و اشتغال، یکی از مصادیق مهم حقوق بشر محسوب می شود( رستمی،۱۳۸۹ : ۲۰). مفهوم برابری نیز بعنوان یکی از حقوق بنیادین چهارگانه مندرج در اعلامیه مربوط به اصول و قواعد بنیادین کار مصوب ژوئن ۱۹۹۸ این سازمان تلقی شده است(رضایی زاده ، پرکاله ، ۱۳۹۰ : ۸۰ به نقل از عراقی).یک نظام قانونی کارآمد و مطلوب نظامی است که با توجه به ویژگیهای جغرافیایی و انسانی یک کشور و موافق طبع و اخلاق عمومی مردم می باشد(رضایی زاده ، پرکاله ، ۱۳۹۰ : ۸۰ به نقل از راسخ و کاتوزیان) بخصوص آنکه در نظام اسلامی حقوق و تکالیف مردم دارای منشاء الهی است(رضایی زاده ، پرکاله ، ۱۳۹۰ : ۸۵ به نقل از آیت الله خامنه ای و عمید زنجانی) لذا به لحاظ اهمیت حیاتی فرصت برابری درکسب اشتغال واستخدام، مطابق با اصل ۲۸ قانون اساسی،دولت موظف گردیده است شرایط مساوی را برای احرازمشاغل ایجاد نماید. همچنین به موجب اصل سوم ،ایجاد نظام اداری صحیح و رفع تبعیضات ناروا وظیفه دولت می باشد.در این راستا ، برابر ماده ۲۷ قانون مدیریت خدمات کشوری، مردم نیز در استفاده از خدمات دستگاههای اجرائی هم بایستی درشرایط مساوی از حقوق یکسان برخوردار باشند.
طبق مقاوله نامه۱۱ مصوب۱۹۵۸ سازمان بین المللی کار، تبعیض در استخدام عبارت است از: هرگونه تفاوت و محرومیت یا تقدم که بر پایه نژاد، رنگ پوست، جنسیت ، سابقه ملیت آباء و اجداد یا طبقه اجتماعی و ..برقرار بوده و در امر مربوط به استخدام و اشتغال تساوی احتمال موفقیت و رعایت مساوات را بکلی از میان برده ویا بدان لطمه وارد می سازد(رضایی زاده ، پرکاله ، ۱۳۹۰ : ۸۶ به نقل ازGhai) به همین منظور قانون مدیریت خدمات کشوری برابرماده ۴۱ مقررمی دارد، ورود به خدمت وتعیین صلاحیت استخدامی افرادی که داوطلب استخدام دردستگاههای اجرائی می‌باشند، براساس مجوزهای صادره، تشکیلات مصوب و رعایت مراتب شایستگی و برابری فرصتها انجام می‌شود. بعلاوه براساس تبصره ماده ۵۱ قانون مدیریت خدمات کشوری هرگونه به‌کارگیری نیروی انسانی در دستگاههای اجرائی خارج از مجوزهای موضوع این ماده خلاف قانون محسوب وممنوع می‌باشد و پرداخت هرگونه وجهی به افرادی‌که بدون مجوز به کارگرفته می‌شوند تصرف غیر قانونی در اموال عمومی محسوب می گردد. و به موجب ماده ۴۴ این قانون، به‌کارگیری افراد در دستگاههای اجرائی پس از پذیرفته‌شدن در امتحان عمومی که به طور عمومی نشر آگهی می گردد و نیز امتحان یا مسابقه تخصصی امکانپذیر است. معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور نیزدرراستای رعایت عدالت استخدامی، ایجاد فرصتهای برابر و تحقق شایسته گزینی و رویکرد حذف استخدامهای خارج از فضای رقابتی ،بخشنامه ۸۴۵۹۷/۲- ۸/۹/۱۳۸۸ را درخصوص لزوم برگزاری امتحان از داوطلبان استخدامی صادرکرده است.لذا :
پذیرش افراد براساس وابستگی های قومی، مذهبی، سیاسی، دوستی و ماننداینها خلاف اصل شایستگی است و در عمل موجب ورود افراد ناشایست به خدمت می شود(رستمی،۱۳۸۹ : ۲۰ به نقل از امامی و استوار سنگری) همچنانکه می دانیم به موجب قانون مدیریت خدمات کشوری یکی از شروط استخدام شرط اعتقاد به دین مبین اسلام و شرط التزام به قانون اساسی است و مطابق آنچه از معارف اسلامی و مقررات قانونی در باب برابری در کسب فرصتهای شغلی و استخدامی در این مقال گذشت، استفاده از فرصت های نابرابر دراستخدام و اشتغال، و بی اعتنایی به شرط توانایی در مهارت هاکه بدون وجود رقابت سالم و آزمون لازم حاصل می شود، خود به منزله بی اعتنایی به مساله عدالت و برابری و عدم اعتقاد به معارف اسلامی و قانون اساسی و نتیجتا به منزله عدم برخورداری لیاقت و شایستگی فرد یاافرادی است که ازاین فرصتهای نابرابر استفاده می کنند.
البته درجه حساسیت و همچنین میزان توفیق نظامهای سیاسی در ساماندهی نابرابریها، به عوامل مختلفی، از جمله نوع نظام و توانایی های مدیران و کارگزاران آن ، بستگی دارد(دلاوری، ۱۳۸۲: ۱۸۹) وهرگاه،کس یا کسانی از دولت ،کارگزاران نظام یا متولیان امور، خود بانی ایجاد چنین فرصتهای نابرابری شوند ، تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.
*مدرس دانشگاه و دانشجوی دکتری حقوق عمومی
منابع :
۱- کلینی ،ابى جعفر محمد بن یعقوب ،اصول کافی ، جلد ۲
۲- شریف رضی، نهج البلاغه ، نامه های ۴۶ و ۵۳
۳- آشوری ، داریوش(۱۳۸۳) ، دانشنامه سیاسی، تهران ، نشرمروارید، چاپ دهم
۴- (حسینی ، سید محمد(۱۳۸۶) ، نظریه تساوی انسانها در حقوق بشر اسلام ، مجله فقه و مبانی حقوق(دانشگاه ازاد بابل) ، پاییز ۱۳۸۶ ، شماره ۹ ، ص ۴۷- ۵۸
۵- دلاوری، ابوالفضل (۱۳۸۲)، نسبت نظری نابرابری و ناامنی،فصلنامه مطالعات راهبردی، سال ششم، شماره اول، بهار ۱۳۸۲، شماره ۱۹ ، ص ۱۸۴ -۱۹۴
۶- رستمی، ولی(۱۳۸۹)،نقد و بررسی حقوقی ورود به خدمت و استخدام درقانون مدیریت خدمات کشوری،پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،سال دهم، شماره دوم، پاییز و زمستان ۱۳۸۹ ، ص ۱۷- ۴۷
۷- رضایی زاده، محمدجواد، پرکاله،منصور(۱۳۹۰)، بررسی حقوقی ضوابط و معیارهای استخدام عمومی در ایران و کانادا،فصلنامه حقوق مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره ۴۱ ،شماره ۲ ، تابستان ۱۳۹۰، ص۷۵- ۹۳
۸- سلطانی ، سید ناصر (۱۳۹۱) ، مفهوم برابری در مقابل قانون در متمم قانون اساسی مشروطیت ، مجله مطالعات حقوفی ، پاییز و زمستان ۱۳۹۱ ، شماره ۷ ، ص ۵۹ – ۹۰
۹- کاتوزیان ، ناصر(۱۳۸۶) ، حکومت قانون وجامعه مدنی، مجله کانون، آذر۱۳۸۶ ، شماره ۷۵ ، ص ۱۸- ۳۱
۱۰- گرجی ، علی اکبر(۱۳۸۳)،مبنا و مفهوم حقوق بنیادین،مجله حقوق اساسی، تابستان ۱۳۸۳، شماره ۲، ص۷- ۲۶
۱۱- طباطبایی موتمنی ، منوچهر(۱۳۸۵)، حقوق اساسی، تهران، نشرمیزان ، چاپ هفتم
۱۲- مکارم شیرازی ، ناصر( ۱۳۷۰) ، نگاهی اجمالی به مساله مساوات در اسلام ، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ، بهمن ۱۳۷۰،شماره ۲۷ ، ص ۵۰- ۴۳
۱۳- ویژه ، محمدرضا(۱۳۸۳) ، مفهوم اصل برابری در حقوق عمومی نوین ، مجله حقوق اساسی ، تابستان ۱۳۸۳ ، شماره ۲ ، ص ۲۱۳-۲۵۲
