چالش‌های پیش‌روی آبزی‌پروری در سال‌های کم آبی

کبنا ؛عین‌الله گرجی‌پور
آبزی پروری به عنوان یکی از بخش‌های کشاورزی می‌تواند جایگزین مناسبی برای تولید پروتئین مورد نیاز جامعه به خصوص در مناطقی که دارای منابع آبی مناسبی هستند باشد، چرا که تولید گوشت قرمز از یک طرف  تخریب و چرای بی‌رویه مراتع را در بردارد و از طرف دیگر مصرف آن باعث بسیاری از بیماری ها تغذیه ای در انسان می گردد . از ان جایی که جمعیت کشور در سه دهه اخیر رشد قابل توجهی را داشته است و هم چنین محدودیت اراضی مناسب برای تولید محصولات زراعی و دامی بخصوص محصولات استراتژیک (گندم،برنج ،جو) و عدم کارایی اقتصادی اراضی درجه ۳ و ۴ برای فعالیت‌های زراعی و باغی، پرورش ابزیان می تواند علاوه بر شرایط بهره برداری اقتصادی پایدار از منابع اب و خاک که در سایر زیر بخش های کشاورزی و باغی کارایی چندانی را ندارد. بخشی از پروتئین مورد نیاز جامعه را تامین نماید و علاوه بر ان بخشی از تقاضای بازار مواد پروتئینی را جبران نماید و هم چنین سبب اشتغال مولد و پایدار مستقیم و غیر مستقیم بخصوص در مناطق روستایی گردد . برای نیل به چنین اهدافی ، وجود تشکیلات اداری و اجرایی مناسب همراه با برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت و توجه به مقوله مهم و اثر گذار زیست محیطی از ضروریات و اصول اولیه می باشد که می بایستی صد در صد مد نظر مسئولان و متولیان امر قرار گیرد.
سابقه فعالیت شیلاتی در استان کهگیلویه و بویراحمد به سال ۱۳۶۵ بر می‌گردد که مرکز تولید و تکثیر دشت روم به عنوان اولین مرکز پایلوت احداث گردید لذا با توجه به اینکه این صنعت در این استان و سایر استان ها متولی خاصی نداشت توفیق چندانی در جهت توسعه در ان مقطع زمانی حاصل نگردید ولی از سال ۱۳۷۴ با تشکیل مدیریت شیلات و سپس تشکیل نمایندگی مستقل در استان و خصوصا سایر حوزه های زاگرس که از پتانسیل‌های بسیار بالایی برخوردار بود. شاهد رشد و توسعه پر شتاب فعالیت های آبزی پروری بوده ایم که در سال های ابتدایی شناسایی منابع مستعد خصوصا چشمه های باد بی ابی مناسب جز اولویت‌های متولیان شیلات استان قرار گرفت. بر این اساس توجه به مسائل زیست محیطی و مطالعات پایه همواره کلی از دغدغه های مسئولین و صاحب نظران برای توسعه آبزی‌پروری بوده است. همچنین در راستای شناسایی منابع ابی و صدور مجوز های ابزی پروری اقدامات دیگری از جمله ترویج ابزی پروری در کنار سایر فعالیت های بخش کشاورزی آموزش‌های مختلف و مناسب برای متقاضیان ابزی پروری (اصول تکثیر و پرورش، مدیریت تولید، مدیریت بهداشتی، اصول احداث مزارع) نیز انجام می‌گرفت. هم چنین این امر سبب شد که روند افزایش تولید در واحد سطح هر سال نسبت به سال قبل افزایش چشمگیری را داشته باشد و زمینه تولید با شیوه‎های نوین آبزی‌پروری نیز فراهم گردد.
با مطالعات و بررسی به عمل آمده و با توجه به مجوزهای صادر شده در سنوات اخیر ظرفیت خیلی از مناطق به حد اشباح رسیده  به نحوی که صدور مجوز جدید در مناطق مزبور تاثیر منفی بر فعالیت و کیفیت محصول تولیدی مزارع موجود خواهد گذاشت که این موضوع با ذکر مناطق اشباع و ممنوعه از نظر ظرفیت بارها به اطلاع عموم و به صورت مکتوب به سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد نیز اعلام گردید اما هیچ گاه مورد توجه قرار نگرفت و با دور زدن دستور العمل ها و دستگاه های متولی اقدام به صدور مجوزهای غیر اصولی ،غیر فنی و غیر کارشناسی در این مناطق نمودند و با نگاه صرف تجاری (کسب درامد از محل صدور مجوزها) زمینه ی بروز بسیاری از مشکلات را فراهم نمودند که نتیجه ی این بی مبالاتی و بی توجهی به نکات فنی و عدم استفاده از کارشناسان مجرب و متخصص و سپردن امر به دست فارغ التحصیلانی که تازه از پشت میز دانشگاه وارد این صنف شده اند در سال های اتی بیشتر نمایان خواهد شد و ضربه جبران ناپذیری به تولید کنندگان و هم چنین به منابع ابی و حریم محیطی وارد خواهند کرد و از سوی دیگر روند رو به رشد خشک سالی در اثر کاهش نزولات اسمانی و هم چنین فرسایش سطوح ابگیر خاک در اثر از بین رفتن پوشش گیاهی و درختی و برداشت بی رویه از منابع ابی و سطحی و زیر زمینی دو ضلع دیگر این مثلث شوم است که ابزی پروری را در این استان و سایر استان‌های پتانسیل‌دار و برخوردار تهدید جدی می‌نماید.
به بیان دیگر با توجه به توسعه کمی این صنعت در کشور خصوصا در حوزه زاگرس مسئولین کشوری صرفا با نگاه کمی به این صنعت و بدون از هیچگونه برنامه‌ریزی اساسی و کارشناسی شده وبدون توجه به ابعاد زیست محیطی و رویکرد تهدید منابع طبیعی با سپردن اختیارات به دست سازمان نظام مهندسی به کمک خشک سالی شتافته و روند رو به رشد نابودی  محیط زیست و تهدید جدی این صنعت اشتغالزا را فراهم آورده اند.