کبنا ؛وجود بیش از ۱۱۸ رودخانه فصلی و دائمی و چهار رود بزرگ در استان کهگیلویه و بویراحمد علاوه بر آنکه زیبایی‌های چشم‌نوازی را در گوشه و کنار این استان خلق کرده، ظرفیتی قابل قبول برای توسعه کشاورزی و صنایع مرتبط نیز بوجود آورده است.
رودهای بزرگی چون مارون، بشار، زهره و خیرآباد از مهم‌ترین رودهای استان هستند که از تلاقی و به هم پیوستن رودخانه‌ها و چشمه‌ساران استان چهار فصل کهگیلویه و بویراحمد بوجود آمده‌اند.
از جمله ظرفیت‌هایی که با توجه به وجود رودخانه‌های متعدد و خروشان در مناطق سردسیری گهگیلویه و بویراحمد مورد توجه قرار گرفت احداث مزارع پرورش ماهی در کنار این رودخانه‌ها بود به گونه‌ای که در حال حاضر و بویژه در دهه اخیر شاهد افزایش سریع این مزارع بودیم به گونه‌ای که کمتر رودخانه‌ای است که پای پرورش دهندگان ماهی به حریم آن باز نشده باشد.
در حال حاضر بیش از ۱۸۰ مزرعه پرورش ماهیان سردآبی با ظرفیت تولید سالانه ۱۲ هزار تن در استان وجود دارد، که از این مجموع ۱۷۲ مزرعه در شهرستان های بویراحمد و دنا و مابقی نیز در شهرستان‌های کهگیلویه و چرام در زمینه تولید ماهی سردآبی فعالیت دارند.
این موضوع گرچه در نگاه اول امری خوشایند به نظر می‌آید و نوید بخش تولید و اشتغال در گوشه و کنار استان محسوب شود ولی توسعه بی‌برنامه و عدم رعایت ضوابط فنی در صدور مجوز مزارع پرورش ماهی در شهرستان‌های بویراحمد و دنا باعث ایجاد مشکلات حاد زیست محیطی در برخی از رودخانه‌های این دو شهرستان شده است به گونه‌ای که به دلیل بهره‌برداری غیراصولی از آب برخی از این رودخانه‌ها و رشد قارچ گونه مزارع پرورش ماهی شاهد بهم خوردن تعادل اکوسیستم برخی رودخانه‌ها هستیم و متاسفانه هر روز بر این فجایع زیست محیطی در رودخانه‌های استان افزوده می‌شود.
* فشارهای سیاسی در صدور مجوز و احداث مزارع پرورش ماهی
آذر شجاعی با بیان اینکه سیاست‌گذاری‌ها در ارتباط با توسعه و احداث مزارع پرورش ماهی بر عهده شیلات است، عنوان کرد: موقعیت‌یابی و ظرفیت‌سنجی محل احداث مزرعه پرورش ماهی توسط کارشناسان نظام مهندسی بررسی می‌شود و در نهایت با تایید استعلام‌هایی که از دستگاه‌های مرتبط از جمله محیط زیست و آب منطقه‌ای بدست می‌آید این مجوز احداث مزرعه صادر می‌شود.
رئیس نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد می‌افزاید: نظام مهندسی کشاورزی صرفا بر اساس تایید استعلام دستگاه‌های متولی اقدام به صدور مجوز خواهد کرد و اگر تنها یکی از دستگاه‌ها استعلام مربوط به خود را تایید نکند مجوز صادر نخواهد شد.
وی با بیان اینکه برخی از دستگاه‌های متولی نسبت به صدور مجوز و تایید استعلام سهل‌انگاری کرده‌اند و همین موضوع باعث شده برخی رودخانه‌های بویراحمد و دنا در زمینه احداث مزرعه پرورش ماهی از حد اشباع هم بگذرند.
رئیس نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه وجود فشارهای سیاسی و چشم و هم‌چشمی در صدور مجوزهای بی‌ضابطه احداث مزارع پرورش ماهی بی‌تاثیر نیست، تصریح کرد: متاسفانه در سال‌های اخیر شاهد رقابت‌های غیرمنطقی در احداث مزرعه پرورش ماهی بودیم و در حقیقت راه‌اندازی طرح پرورش ماهی در این استان مد شده است.
شجاعی با بیان اینکه تا قبل از سال ۹۱ ضوابط احداث مزرعه پرورش ماهی چندان قوی نبود، گفت: همین موضوع باعث شد در ساخت و ظرفیت سنجی این مزارع چندان اصول فنی و زیست محیطی رعایت نشود.
وی یادآور شد: متاسفانه با رقابت‌هایی که در این رابطه بوجود آمده در مواقعی دیده می شود که فرد متقاضی قبل از صدور مجوزها و تایید استعلامات اقدام به ساخت ابنیه مزرعه پرورش ماهی کرده که این خود موید وجود برخی مسائل پنهان در این مسیر است.
شجاعی با بیان اینکه رقابت برای کسب مجوز و احداث مزرعه پرورش ماهی به یک اپیدمی تبدیل شده است، تصریح کرد: متاسفانه برخی در این بین با خرید و فروش مجوزها سوء استفاده می‌کنند.
* تعدد مزارع پرورش ماهی فاجعه زیست‌محیطی به دنبال دارد /۷۰ متقاضی پشت خط صدور مجوز
رسول فرهادی نیز با بیان اینکه تعداد زیادی از رودخانه‌های حوزه بویراحمد و دنا به دلیل تعدد مزارع پرورش ماهی به حد اشباع رسیده‌اند، بیان کرد: در سال‌های اخیر برخی از رودخانه‌ها در این مناطق با افت کیفیت و کاهش شدید دبی آب مواجه شده اند و همین موضوع باعث ایجاد مشکلات زیست‌محیطی رودخانه‌ها شده است.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد افزود: با توجه به مشکلاتی که در این حوزه بوجود آمد و با کارهای غیراصولی که در صدور مجوزها صورت می‌گرفت در یک سال اخیر جلسات متعددی برای ساماندهی و قانونمند کردن صدور مجوزها تشکیل شده است.
وی از اجرای طرح مطالعه جامع رودخانه‌های استان به خصوص برای احداث مزارع پرورش ماهی خبر داد و گفت: تلاش ما این است که با همکاری دستگاه‌های متولی این موضوع را ساماندهی کنیم.
فرهادی خاطرنشان کرد: متاسفانه موضوعی که مشکل‌ساز شده، وجود برخی فشارهای سیاسی در زمینه صدور مجوزها است و باید سعی کنیم که با توجه به خطراتی که برای محیط زیست رودخانه در این زمینه بوجودآمده منطقی‌تر به موضوع نگاه کنیم.
معاون حفاظت و بهره برداری آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد با بیان اینکه در حال حاضر بیش از هفتاد متقاضی پشت خط صدور مجوز احداث مزرعه پرورش ماهی هستند، گفت: این در حالی است که تنها ۲۰ فقره مجوز برای احداث مزرعه پرورش ماهی در بشار صادر شده است و با توجه کاهش شدید دبی آب این رود باید به فکر چاره‌ای برای تغییر موقعیت محل احداث این مزارع باشیم چرا که با وضعیت کنونی احداث این مزارع در رود بشار مشکلات متعددی را هم برای صاحبان مجوز و هم برای محیط زیست این رود در پی خواهد داشت.
وی در مورد نظارت بر فیلتراسیون مزارع پرورش ماهی نیز گفت: نظارت بر اجرای این کار بر عهده محیط زیست است.
* بروز فاجعه زیست‌محیطی در رودخانه‌های استان / هشدارها در مورد آلایندگی مزارع پرورش ماهی جدی گرفته شود
نواز پورشهریاری نیز در این ارتباط با بیان اینکه تعدد مزارع پرورش ماهی در برخی رودخانه‌های استان مشکلات متعدد زیست‌محیطی را به جود آورده است، گفت: هماهنگی دستگاه‌های اجرایی برای مقابله با خطرات زیست‌محیطی مزارع پرورش ماهی باید افزایش یابد.
معاون نظارت و پایش حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد افزود: متاسفانه در احداث مزارع پرورش ماهی در رودخانه‌های استان آنچنان که باید ظرفیت‌سنجی صورت نگرفته است و احداث بدون ضابطه مزارع پرورش ماهی باعث شده که در حال حاضر این مزارع به چالشی بزرگ برای محیط زیست و اکوسیستم رودخانه‌ها تبدیل شوند.
وی تصریح کرد: عدم نظارت بر فیلتراسیون و پایش خروجی مزارع پرورش ماهی باعث ورود پساب‌های حاوی نیترات و فسفات به آب رودخانه‌ها و به دنبال آن باعث بروز پدیده نیتریفیکاسیون شده و ادامه این روند موجب خفگی و حذف آبزیان از اکوسیستم رودخانه‌ها می‌شود.
پورشهریاری بیان کرد: با توجه به مشکلات زیست محیطی که مزارع پرورش ماهی به دنبال دارند و عدم رعایت اصول فنی و نیز خودداری پرورش دهندگان از نصب فیلتراسیون در مزارع پرورش ماهی استان در حال رایزنی با استانداری هستیم تا نسبت به نظارت و ساماندهی مزارع پرورش ماهی اقدام فوری و عملیاتی صورت گیرد.
معاونت نظارت و پایش محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: در اولین گام باید از صدور هرگونه مجوز برای احداث مزرعه پرورش ماهی در مناطقی که اشباع شده‌اند با قاطعیت جلوگیری کرد و در گام‌های بعد با اجرای طرحی جامع احداث هرگونه تاسیسات در رودخانه‌های استان براساس ضوابط و اصول فنی راه اندازی شود.
* خروجی آب مزارع پرورش ماهی استان فیلتر نمی‌شود / نظارت بر فیلتراسیون وظیفه آب منطقه‌ای است
رئیس اداره شیلات کهگیلویه و بویراحمد نیز با اشاره به اینکه رودخانه‌هایی مانند مزدک، گنجگون، چیتاب، کبکیان و بخش‌هایی از رود بشار از نظر ظرفیت پرورش ماهی اشباع شده‌اند، بیان کرد: صدور مجوز جدید پرورش ماهی در این رودخانه‌ها صورت نخواهد گرفت.
سیدغلامعباس موسویان با بیان اینکه موضوع فیلتراسون خروجی آب استخرهای مزارع پرورش ماهی در استان به دست فراموشی سپرده شده است، عنوان کرد: نظارت بر فیلتراسیون این مزارع از وظایف آب منطقه‌ای است و در همین راستا از پرورش دهندگان تعهد محضری گرفته می‌شود.
وی عنوان کرد: در حال حاضر بخشی از مشکلات در زمینه شیوع بیماری در مزارع پرورش ماهی و مشکلات زیست محیطی که در اثر آن بوجود می‌آید به دلیل عدم فیلتراسیون است.
در پایان اینکه رقابت غیر اصولی در احداث مزرعه پرورش ماهی، عدم رعایت اصول و ضوابط فنی در احداث این مزارع، وجود رانت‌های سیاسی در صدور مجوزها، بازارسیاه خرید و فروش مجوزها، عدم نظارت بر فیتلراسیون خروجی آب استخرهای مزارع پرورش ماهی هر یک به نوبه خود در بروز مشکلاتی زیست محیطی در رودخانه‌های بویراحمد و دنا نقش داشته است.
در کمال تاسف در اثر همین شرایط است که زلالی رودخانه‌های استان جای خود را به جریانی از پساب‌های مزارع پرورش ماهی داده است و قطعا باید همه کسانی که در این زمینه کم کاری از خود نشان داده‌اند باید جوابگو باشند و اگر چاره‌ای اساسی برای رفع این مشکل اندیشیده نشود هر روز باید شاهد مرگ تدریجی بخش دیگری از رودخانه‌های استان باشیم.
-----------------------------
گزارش از قاسم خشت‌زر
------------------------------
رودهای بزرگی چون مارون، بشار، زهره و خیرآباد از مهم‌ترین رودهای استان هستند که از تلاقی و به هم پیوستن رودخانه‌ها و چشمه‌ساران استان چهار فصل کهگیلویه و بویراحمد بوجود آمده‌اند.
از جمله ظرفیت‌هایی که با توجه به وجود رودخانه‌های متعدد و خروشان در مناطق سردسیری گهگیلویه و بویراحمد مورد توجه قرار گرفت احداث مزارع پرورش ماهی در کنار این رودخانه‌ها بود به گونه‌ای که در حال حاضر و بویژه در دهه اخیر شاهد افزایش سریع این مزارع بودیم به گونه‌ای که کمتر رودخانه‌ای است که پای پرورش دهندگان ماهی به حریم آن باز نشده باشد.
در حال حاضر بیش از ۱۸۰ مزرعه پرورش ماهیان سردآبی با ظرفیت تولید سالانه ۱۲ هزار تن در استان وجود دارد، که از این مجموع ۱۷۲ مزرعه در شهرستان های بویراحمد و دنا و مابقی نیز در شهرستان‌های کهگیلویه و چرام در زمینه تولید ماهی سردآبی فعالیت دارند.
این موضوع گرچه در نگاه اول امری خوشایند به نظر می‌آید و نوید بخش تولید و اشتغال در گوشه و کنار استان محسوب شود ولی توسعه بی‌برنامه و عدم رعایت ضوابط فنی در صدور مجوز مزارع پرورش ماهی در شهرستان‌های بویراحمد و دنا باعث ایجاد مشکلات حاد زیست محیطی در برخی از رودخانه‌های این دو شهرستان شده است به گونه‌ای که به دلیل بهره‌برداری غیراصولی از آب برخی از این رودخانه‌ها و رشد قارچ گونه مزارع پرورش ماهی شاهد بهم خوردن تعادل اکوسیستم برخی رودخانه‌ها هستیم و متاسفانه هر روز بر این فجایع زیست محیطی در رودخانه‌های استان افزوده می‌شود.
* فشارهای سیاسی در صدور مجوز و احداث مزارع پرورش ماهی
آذر شجاعی با بیان اینکه سیاست‌گذاری‌ها در ارتباط با توسعه و احداث مزارع پرورش ماهی بر عهده شیلات است، عنوان کرد: موقعیت‌یابی و ظرفیت‌سنجی محل احداث مزرعه پرورش ماهی توسط کارشناسان نظام مهندسی بررسی می‌شود و در نهایت با تایید استعلام‌هایی که از دستگاه‌های مرتبط از جمله محیط زیست و آب منطقه‌ای بدست می‌آید این مجوز احداث مزرعه صادر می‌شود.
رئیس نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد می‌افزاید: نظام مهندسی کشاورزی صرفا بر اساس تایید استعلام دستگاه‌های متولی اقدام به صدور مجوز خواهد کرد و اگر تنها یکی از دستگاه‌ها استعلام مربوط به خود را تایید نکند مجوز صادر نخواهد شد.
وی با بیان اینکه برخی از دستگاه‌های متولی نسبت به صدور مجوز و تایید استعلام سهل‌انگاری کرده‌اند و همین موضوع باعث شده برخی رودخانه‌های بویراحمد و دنا در زمینه احداث مزرعه پرورش ماهی از حد اشباع هم بگذرند.
رئیس نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه وجود فشارهای سیاسی و چشم و هم‌چشمی در صدور مجوزهای بی‌ضابطه احداث مزارع پرورش ماهی بی‌تاثیر نیست، تصریح کرد: متاسفانه در سال‌های اخیر شاهد رقابت‌های غیرمنطقی در احداث مزرعه پرورش ماهی بودیم و در حقیقت راه‌اندازی طرح پرورش ماهی در این استان مد شده است.
شجاعی با بیان اینکه تا قبل از سال ۹۱ ضوابط احداث مزرعه پرورش ماهی چندان قوی نبود، گفت: همین موضوع باعث شد در ساخت و ظرفیت سنجی این مزارع چندان اصول فنی و زیست محیطی رعایت نشود.
وی یادآور شد: متاسفانه با رقابت‌هایی که در این رابطه بوجود آمده در مواقعی دیده می شود که فرد متقاضی قبل از صدور مجوزها و تایید استعلامات اقدام به ساخت ابنیه مزرعه پرورش ماهی کرده که این خود موید وجود برخی مسائل پنهان در این مسیر است.
شجاعی با بیان اینکه رقابت برای کسب مجوز و احداث مزرعه پرورش ماهی به یک اپیدمی تبدیل شده است، تصریح کرد: متاسفانه برخی در این بین با خرید و فروش مجوزها سوء استفاده می‌کنند.
* تعدد مزارع پرورش ماهی فاجعه زیست‌محیطی به دنبال دارد /۷۰ متقاضی پشت خط صدور مجوز
رسول فرهادی نیز با بیان اینکه تعداد زیادی از رودخانه‌های حوزه بویراحمد و دنا به دلیل تعدد مزارع پرورش ماهی به حد اشباع رسیده‌اند، بیان کرد: در سال‌های اخیر برخی از رودخانه‌ها در این مناطق با افت کیفیت و کاهش شدید دبی آب مواجه شده اند و همین موضوع باعث ایجاد مشکلات زیست‌محیطی رودخانه‌ها شده است.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد افزود: با توجه به مشکلاتی که در این حوزه بوجود آمد و با کارهای غیراصولی که در صدور مجوزها صورت می‌گرفت در یک سال اخیر جلسات متعددی برای ساماندهی و قانونمند کردن صدور مجوزها تشکیل شده است.
وی از اجرای طرح مطالعه جامع رودخانه‌های استان به خصوص برای احداث مزارع پرورش ماهی خبر داد و گفت: تلاش ما این است که با همکاری دستگاه‌های متولی این موضوع را ساماندهی کنیم.
فرهادی خاطرنشان کرد: متاسفانه موضوعی که مشکل‌ساز شده، وجود برخی فشارهای سیاسی در زمینه صدور مجوزها است و باید سعی کنیم که با توجه به خطراتی که برای محیط زیست رودخانه در این زمینه بوجودآمده منطقی‌تر به موضوع نگاه کنیم.
معاون حفاظت و بهره برداری آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد با بیان اینکه در حال حاضر بیش از هفتاد متقاضی پشت خط صدور مجوز احداث مزرعه پرورش ماهی هستند، گفت: این در حالی است که تنها ۲۰ فقره مجوز برای احداث مزرعه پرورش ماهی در بشار صادر شده است و با توجه کاهش شدید دبی آب این رود باید به فکر چاره‌ای برای تغییر موقعیت محل احداث این مزارع باشیم چرا که با وضعیت کنونی احداث این مزارع در رود بشار مشکلات متعددی را هم برای صاحبان مجوز و هم برای محیط زیست این رود در پی خواهد داشت.
وی در مورد نظارت بر فیلتراسیون مزارع پرورش ماهی نیز گفت: نظارت بر اجرای این کار بر عهده محیط زیست است.
* بروز فاجعه زیست‌محیطی در رودخانه‌های استان / هشدارها در مورد آلایندگی مزارع پرورش ماهی جدی گرفته شود
نواز پورشهریاری نیز در این ارتباط با بیان اینکه تعدد مزارع پرورش ماهی در برخی رودخانه‌های استان مشکلات متعدد زیست‌محیطی را به جود آورده است، گفت: هماهنگی دستگاه‌های اجرایی برای مقابله با خطرات زیست‌محیطی مزارع پرورش ماهی باید افزایش یابد.
معاون نظارت و پایش حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد افزود: متاسفانه در احداث مزارع پرورش ماهی در رودخانه‌های استان آنچنان که باید ظرفیت‌سنجی صورت نگرفته است و احداث بدون ضابطه مزارع پرورش ماهی باعث شده که در حال حاضر این مزارع به چالشی بزرگ برای محیط زیست و اکوسیستم رودخانه‌ها تبدیل شوند.
وی تصریح کرد: عدم نظارت بر فیلتراسیون و پایش خروجی مزارع پرورش ماهی باعث ورود پساب‌های حاوی نیترات و فسفات به آب رودخانه‌ها و به دنبال آن باعث بروز پدیده نیتریفیکاسیون شده و ادامه این روند موجب خفگی و حذف آبزیان از اکوسیستم رودخانه‌ها می‌شود.
پورشهریاری بیان کرد: با توجه به مشکلات زیست محیطی که مزارع پرورش ماهی به دنبال دارند و عدم رعایت اصول فنی و نیز خودداری پرورش دهندگان از نصب فیلتراسیون در مزارع پرورش ماهی استان در حال رایزنی با استانداری هستیم تا نسبت به نظارت و ساماندهی مزارع پرورش ماهی اقدام فوری و عملیاتی صورت گیرد.
معاونت نظارت و پایش محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: در اولین گام باید از صدور هرگونه مجوز برای احداث مزرعه پرورش ماهی در مناطقی که اشباع شده‌اند با قاطعیت جلوگیری کرد و در گام‌های بعد با اجرای طرحی جامع احداث هرگونه تاسیسات در رودخانه‌های استان براساس ضوابط و اصول فنی راه اندازی شود.
* خروجی آب مزارع پرورش ماهی استان فیلتر نمی‌شود / نظارت بر فیلتراسیون وظیفه آب منطقه‌ای است
رئیس اداره شیلات کهگیلویه و بویراحمد نیز با اشاره به اینکه رودخانه‌هایی مانند مزدک، گنجگون، چیتاب، کبکیان و بخش‌هایی از رود بشار از نظر ظرفیت پرورش ماهی اشباع شده‌اند، بیان کرد: صدور مجوز جدید پرورش ماهی در این رودخانه‌ها صورت نخواهد گرفت.
سیدغلامعباس موسویان با بیان اینکه موضوع فیلتراسون خروجی آب استخرهای مزارع پرورش ماهی در استان به دست فراموشی سپرده شده است، عنوان کرد: نظارت بر فیلتراسیون این مزارع از وظایف آب منطقه‌ای است و در همین راستا از پرورش دهندگان تعهد محضری گرفته می‌شود.
وی عنوان کرد: در حال حاضر بخشی از مشکلات در زمینه شیوع بیماری در مزارع پرورش ماهی و مشکلات زیست محیطی که در اثر آن بوجود می‌آید به دلیل عدم فیلتراسیون است.
در پایان اینکه رقابت غیر اصولی در احداث مزرعه پرورش ماهی، عدم رعایت اصول و ضوابط فنی در احداث این مزارع، وجود رانت‌های سیاسی در صدور مجوزها، بازارسیاه خرید و فروش مجوزها، عدم نظارت بر فیتلراسیون خروجی آب استخرهای مزارع پرورش ماهی هر یک به نوبه خود در بروز مشکلاتی زیست محیطی در رودخانه‌های بویراحمد و دنا نقش داشته است.
در کمال تاسف در اثر همین شرایط است که زلالی رودخانه‌های استان جای خود را به جریانی از پساب‌های مزارع پرورش ماهی داده است و قطعا باید همه کسانی که در این زمینه کم کاری از خود نشان داده‌اند باید جوابگو باشند و اگر چاره‌ای اساسی برای رفع این مشکل اندیشیده نشود هر روز باید شاهد مرگ تدریجی بخش دیگری از رودخانه‌های استان باشیم.
-----------------------------
گزارش از قاسم خشت‌زر
------------------------------
