ضرورت برگزاری جشنواره فرهنگی- گردشگری

کبنا ؛صدرا طیبی
مردم شریف استان کهگیلویه و بویراحمد و کشور امروزه نام شهر یاسوج را به عنوان پایتخت طبیعت می‌شناسند؛ مانند همان نامی‌که سایر کلان شهرهای کشور با توجه به پتانسیل ها و ظرفیت هایشان به خود گرفته‌اند. هرسال با فرارسیدن فصل بهار شاهد حیات و آفرینش مجدد الهی هستیم، بهاری که طبیعت آن در شهر یاسوج جلوه گاه خاصی به خود می‌گیرد. در حالی که در بیشتر مناطق اطراف منطقه ی شهری یاسوج بهار میل به تابستان دارد، در حالی که طبیعت این منطقه تازه بهار را به خود دیده و زیبایی های خود را نمایان می‌کند و شعار «چهار فصلی» را تداعی می‌کند. افزایش روزمره و سالانه سفرهای داخلی به این منطقه و گسترانیدن سفره های نشاط و سرزندگی مردم در دامن و بستر طبیعت این مهم را به مدیریت شهری و منطقه ای یاسوج گوشزد می‌کند که آیا پایتخت طبیعت همواره می‌تواند پایدار بماند و آیا توانسته ایم واقعیت آن چیزی را که شعار می‌دهیم را معرفی کنیم؟ به عبارتی دیگر آیا صِرف داشتن طبیعت، اقلیم و پوشش گیاهی ناب می‌تواند زمینه ساز معرفی و توسعه یاسوج باشد؟ یا اینکه پوشش ساختاری و نظام مند دارایی و پتانسیل های منطقه ضروری نمی‌باشد؟ این مقاله با هدف ارج نهادن به موقعیت طبیعی و اقلیمی‌شهر یاسوج به عنوان مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد و پایتخت طبیعت ایران زمین در قالب یک طرح پیشنهادی با عنوان جشنواره فرهنگی – گردشگری «بهشت طبیعت در پایتخت طبیعت» نگاشته شده و اگر چه ماهیت آن نقد نبوده و متعارف با خاصیت محیط رسانه ای نیست اما در جایگاه خود می‌تواند یک بررسی علمی- تخصصی با پوششی پیشنهادی باشد. تقارن نشر این مقاله با آغاز اردیبهشت ماه و روز «زمین پاک» خود توجیهی خودجوش دارد.
آنچه که انسان، در پدید آوردن آن، دخالت نداشته باشد طبیعت نام می‌گیرد که خود محصول دیالکتیک ذهنی انسان و جهان ابژه‌ها است. قرآن کریم همواره از طبیعت و شناخت آن سخن می‌گوید و در آیات بسیاری از تسخیر طبیعت برای انسان توسط خدا خبر می‌دهد از این رو است که در برخی آیات قرآن آمده است که سفر کنید و در زمین بگردید و بنگرید؛ چگونه خداوند آفرینش را آغاز کرده؛ سپس باز او جهان دیگری را پدید می‌آورد. خداست که بر هرچیز تواناست( عنکبوت/۲۰). راوی نیز آورده که «سافروا تصحوا» سفر کنید تا سالم باشید، زیرا گشت و گذار در طبیعت، دیدن منظره‌های زیبا و آشنایی با آداب و رسوم ملت ها، گذشته از آنکه خداشناسی ما را تقویت می‌کند و به شگفتی های آفرینش خدا آشنا می‌سازد و فایده‌های بی‌شمار مادی و معنوی برای ما ارمغان می‌آورد، آدمی را از افسردگی می‌رهاند و به سلامتی جسم و روان ما کمک می‌کند. قرآن پژوهان معتقدند که قرآن کریم بیش از ۷۵۰ آیه اشاره به ظواهر طبیعت می‌کند و ابعاد گوناگون جلوه‌ها و زیبایی‌های آن را یادآور می‌گردد. می‌دانیم که محیط زیست طبیعی تأثیر شگرفی بر روح و روان آدمی دارد. محیط پاک و آراسته و خرّم، زندگی را شاداب و معطر می‏ سازد و تأثیر اعجاب انگیزی بر زندگی و حیات انسان دارند. بر عکس، آسیب رساندن به محیط زیست و نابودی طبیعت باعث وارد آمدن صدمات و زیان های جبران ناپذیری به بشریت می‌شود.  ارتباط میان شهر‌ها و محیط زیست در نگاه اول تنها ارتباط میان دو واقعیت کاملاً فیزیکی و محسوس است، اما همین ارتباط کاملا متاثر از فرایندهای سیاسی و اقتصادی و جریان‌های فرهنگی است و بر روی آن‌ها نیز تاثیر می‌گذارد. مطالعات شهری در ارتباط با محیط طبیعی عمدتا بر اساس درک شهر به عنوان یک اکوسیستم است. شهرها درطول تاریخ تا به امروز به عنوان نماد غلبه انسان بر دشواری‌های زیست در طبیعت ترسیم شده‌اند. زیرا شهرها همواره پهنه‌های انسان‌ساخت بوده‌اند که با تغییر و دگرگونی کامل پهنه‌های طبیعی شکل گرفته‌اند. تلاش برای کنترل طبیعت را می‌توان در حصارهای دفاعی شهرهای نخستین جستجو کرد که مرزهای قاطعی میان فرهنگ و طبیعت به‌ شمار می‌آمدند. طبیعت در شهرها برخلاف سایر اشکال زیستی شکلی کنترل شده دارد. به همین دلیل در شهرها تجربه زیستی بر مبنای ارتباط با عناصر طبیعت شکل نمی‌گیرد. حال آیا می‌توان گفت که وابستگی به طبیعت و دامنه نفوذ آن در شهرها نا محسوس است؟ انسان، پیش از زندگی در شهرها، در طبیعت می‌زیسته‌است. دگرگونی از ویژگی‌های طبیعت است. گرایش بشر به دگرگونی در طبیعت، سبب ایجاد دیدگاهی در فلسفه، به نام طبیعت گرایی شد. طبیعت گردی یکی از انواع گردشگری است که در بستر محیط طبیعی رایج است. اکوتوریسم یا طبیعت گردی نوعی از توریسم است که بر پایه پتانسیل‌ها و جاذبه‌های طبیعی یک منطقه، همواره مورد توجه گردشگران و علاقه مندان به طبیعت بوده و هست. آرامش خاطر، امنیت، تجدید قوای روحی و جسمی، خاطره انگیزی، هیجان طلبی، رفاه و .... از جمله خواسته هایی است که بشر همواره به دنبال آنها بوده است. طبیعت بکر و جاذبه های منحصر به فرد آن در هر منطقه ای می‌تواند این انتطارات انسان را بر آورده سازد. همانگونه که گفته شد شهر یاسوج چند سالی هست که با عنوان پایتخت طبیعت ایران شناخته شده است. یقینا طبیعت زیبا و چشم اندازهای طبیعی خاص این منطقه، تجلی بخش این عنوان بوده، لذا به نظر می‌رسد انطباق مفهوم پایتخت طبیعت با اصل موضوع طبیعت در راستای تفهیم و توجیه آن به علاقه مندان به طبیعت، گردشگران و متفکران از ضروریات امر است. این که چرا شهر یاسوج را پایتخت طبیعت نامیده‌اند؟ و شهر یاسوج دارای چه ویژگیهای طبیعی و جاذبه ها و چشم اندازهای محیطی است؟ از جمله سوالاتی است که  ذهن گردشگران – طبیعت گردان- و حتی شهروندان بومی‌را به خود جلب نموده است. یاسوج بیش از هر چیز دارای جاذبه‌های طبیعی است که دوستداران طبیعت می‌توانند به این منطقه بیایند و با گردش در منطقه‌ها و ناحیه‌های طبیعی مختلف نیاز روحی خود را تامین کنند. شهر یاسوج در منطقه اقلیم سردسیری واقع شده و دارای هوای معتدل متمایل به سرد است. در این شهر، میزان بارش برف و باران زیاد می‌باشد و به علت بارش فراوان برف و باران و پوشیده شدن ارتفاعات از برف برای مدت مدیدی از سال، از منابع آب کافی برخوردار می‌باشد.  اقلیم و آب و هوای یاسوج به گونه ای است که می‌تواند در اردیبهشت ماه هر سال، معنای واقعی و لذت حقیقی بهار را به انسان بچشاند. اردیبهشت ماهی است که تجلی بهشت زمینی و طبیعتی بهشتی در سرزمین ایران ِ پاک هست. اقلیم و اکوسیستم شهری یاسوج اقتضا می‌کند که بهار در اردیبهشت ماه چهره ای خاص به خود بگیرد و صفت چهارفصل بودن استان را تداعی کند. از این رو بهترین فرصت زمانی برای برگزاری جشنواره مورد بحث همین ماه اردیبهشت خواهد بود. لذا ضروری است با فراهم آوردن بستری به لحاظ فرهنگی، تفریحی، علمی، زیستی و  هنری، این عنوان را به واقعیت نزدیکتر نمود. مساله اینجاست که چه فرایند و چه راهکاری می‌توان ارائه کرد که طبیعت واقعی یاسوج را به جامعه معرفی کرد؟ طی سال های اخیر توجه شهروندان عزیز به گردشگری به گونه ای بوده که میزان سفرهای داخلی هرساله افزایش پیدا کرده که این مساله نشانگر علاقه مردم به موضوع توریسم است. سازمان های ذیربط با گردشگری و مدیران شهری هریک از شهرهای کشور، دست به ابتکاراتی زده و بر اساس پتانسیل های منطقه و شهر خود را با عنوانی مرتبط معرفی نموده اند که سمبل و نمادی از آن مکان است. چنانچه شهر یاسوج را امروزه همگی به عنوان پایتخت طبیعت ایران می‌شناسیم. باری؛ اطلاع رسانی و تبلیغات در طی چند سال گذشته به گونه ای بوده که بسیاری از علاقه مندان به طبیعت  و گردشگران در ماه هایی از سال به این منطقه (یاسوج) مسافرت می‌کنند که چهره واقعی طبیعت را متصور نمی‌شوند. امروزه بهره برداری ماشین گرایانه از طبیعت یاسوج با رویکرد دوگانه انگاری محیطی مساله‌ی مهم تلقی می‌گردد که متاسفانه استفاده بی‌رویه از گیاهان و طبیعت بکر و نابودی پوشش گیاهی – حیوانی می‌تواند خطر جدی در جهت تغییر اکوسیستم منطقه نیز به شمار آید. از قضا نکته نگران کننده همین جاست که عدم آگاهی زیست محیطی طبیعت گردان بومی‌و توریستی و تخریب ناخواسته محیط زیست و طبیعت بکر منطقه می‌تواند هشداری باشد که دیگر نتوانیم شاهد توسعه پایتخت طبیعت متکی بر محیط طبیعی باشیم. بی‌شک یکی از برنامه‌ریزی‌های لازم الاجرا باید همین باشد که محور گردشگری طبیعی به سمت و سوی تعادل اکوسیستم منطقه هدایت گردد و متعاقب آن فرهنگ و آگاهی زیست محیطی شهروندان ارتقا یابد تا ضمن حفظ گیاهان دارویی و جامعه جانوری و همچنین زیست بوم منطقه، ساختار اکولوژی طبیعی منطقه محافظت گردد. بدیهی است رعایت و توجه به این مهم می‌تواند متضمن جذب گسترده اکوتوریستهای داخلی و خارجی و تبدیل شدن یاسوج به یکی از مهمترین مناطق ناب و نمونه طبیعت گردی در قالب های تفریحی، علمی، فرهنگی و زیست محیطی گردد. از سوی دیگر نیاز به این هست که وجه تسمیه این عنوان به شهر یاسوج برای شهروندان و گردشگران با برپایی جشنواره ها و مراسمی‌در شان خود نمایان گردد. مهمتر از همه این که توسعه ی شهر یاسوج و ترقی گردشگری این منطقه منوط به بهره‌گیری از پتانسیل های طبیعی، فرهنگی منطقه است لذا مهیا نمودن جاذبه های طبیعی و برپایی جشنواره های مانند جشنواره «بهشت طبیعت در پایتخت طبیعت» فرصتی مناسب را برای جذب گردشگر، سرمایه گذاری‌ها، در آمدزایی و اشتغال‌زایی و نهایتا توسعه ی منطقه فراهم می‌کند. از مهمترین اهداف مد نظر این پیشنهاد می‌توان به انطباق مفهوم پایتخت طبیعت با پتانسیل‌ها و جاذبه های طبیعی منطقه، تبلیغ، ترویج و بازاریابی برای منطقه گردشگری یاسوج در راستای جذب گردشگر؛ جذب سرمایه گذاریهای کلان در راستای توسعه گردشگری منطقه؛ اشتغالزایی و درآمدزایی بومی‌و حمایت از مشاغل بومی‌؛ توسعه همه جانبه – فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و شهری – منطقه؛ ارایه محصولات – گیاهان - طبیعی منطقه و معرفی ویژگی های دارویی و سلامت(این محصولات و تفهیم و ترسیم گردشگری سلامت در ماهی از سال که محصولات نابی ازطبیعت این منطقه وارد بازار می‌گردد)؛ آگاهی زیست محیطی، حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست؛ برنامه‌ریزی راهبردی در جهت ساماندهی و آمایش عناصر گردشگری و تامین بهینه زیر ساخت های توسعه منطقه (اقامت، حمل و نقل، خدمات و ...)؛ اجرای برنامه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، هنری و ... در راستای حمایت از کارآفرینان؛ شناخت ویژگیهای طبیعی و جاذبه ها و چشم اندازهای محیطی منطقه و مشارکت شهروندان در توسعه شهری و گردشگری منطقه اشاره نمود. به طور کل می‌توان طرح پیشنهادی مورد بحث را در قالب اطلاعات زیر معرفی کرد:

در پایان باید یادآوری می‌کنم اگر چه نگارنده بارها و بارها تلاش خود را کرده تا این طرح پیشنهادی و پروپوزال اولیه‌ی خود را به مدیرت شهری - منطقه‌ای و دستگاه‌های اجرایی مرتبط ارائه کند، اما به دلایلی میسر نگردید تا این طرح به مرحله اجرا دربیاید. امید است که مفید و موثر واقع گردد.